تحلیل عوامل موثر بر رفتار شهروندی زیست‌محیطی مطالعه موردی: ساکنان شهر اردبیل

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

توسعه شهرنشینی و افزایش بی‌رویه مهاجرت به مناطق شهری ایران شدت مسائل زیست‌محیطی را حادتر و جدی‌تر ساخته است. از طرف دیگر رشد و گسترش شهرها نیز بر معضلات کشور افزوده و آن‌ها را به کانونی از مسائل زیست‌محیطی مبدل ساخته است. در این میان سطح پایین رفتارهای شهروندی زیست‌محیطی در میان شهروندان بر تشدید مسائل زیست‌محیطی تأثیرگذار بوده است. بنابراین بررسی عوامل تأثیرگذار بر رفتار شهروندی زیست‌محیطی ساکنان می‌تواند به اتخاذ تصمیمات بهتر و مؤثرتر جهت کاهش مشکلات زیست‌محیطی کلان‌شهرها کمک نماید. مبتنی بر این دیدگاه، تحقیق حاضر نیز با هدف بررسی و تحلیل تأثیر دل‌بستگی مکانی، اعتماد و تحرک بر رفتار شهروندی زیست‌محیطی ساکنان در شهر اردبیل انجام‌شده است. مطالعه حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های دل‌بستگی مکانی، اعتماد، تحرک و رفتار شهروندی زیست‌محیطی استفاده‌شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان شهر اردبیل بوده و حجم نمونه لازم با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر از ساکنان که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. همچنین روایی، پایایی مدل تحقیق و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار LISREL انجام شد. مطابق ضرایب مثبت به‌دست‌آمده از مدل ساختاری پژوهش و نیز مقدار T برای روابط تحقیق بر اساس داده‌های این مدل که بیشتر از 96/1 بوده‌اند، متغیرهای اعتماد (B=0/42 و T=5/68)، تحرک (B=0/17 و T=2/47) و دل‌بستگی (B=0/21 و T=2/99) تأثیر مثبت و معنی‌داری بر رفتارهای شهروندی زیست‌محیطی دارند. افزایش اعتماد، تحرک و دل‌بستگی ساکنان، مشارکت آنان در رفتارهای شهروندی زیست‌محیطی را بیشتر نموده و به پیاده‌سازی بهتر برنامه‌های زیست‌محیطی کمک می‌کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. احمدی دهکاء، فریبرز؛ سجادی، ژیلا؛ واحدی یگانه، فرید (1397) سنجش میزان تحقق‌پذیری فرهنگ محیط‌زیست شهری در راه رسیدن به توسعه پایدار شهری، مطالعه موردی: شهر سنندج، فصلنامه شهر پایدار، دوره 1، شماره 1، صص.13-1.
  2. افروز، صدیقه و جعفرنیا، غلامرضا (1397) بررسی تأثیر نگرش محیط‌زیستی بر رفتارهای محیط‌زیستی (موردمطالعه: ساکنان شهر تهران)، فصلنامه علمی - پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 8، شماره 30، صص.126-115.
  3. برک پور، ناصر و جهان سیر، فاطمه (1395) شهروندی محیط‌زیستی و تحلیل رفتار شهروندی در شهر قزوین، هویت شهر، دوره 10، شماره 4، صص.66-53.
  4. رستگار خالد، امیر؛ مشکینی، قاسم؛ صالحی، صادق (1396) بررسی رابطه جهت‌گیری ارزشی با شهروندی زیست‌محیطی در بین شهروندان مناطق 3، 11 و 19 تهران، توسعه اجتماعی، دوره 12، شماره 1، صص.58-37.
  5. رهنما، محمدرحیم؛ قنبری، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه؛ حسینی، سید مصطفی (1398) ارزیابی و سنجش زیست پذیری شهری در کلان‌شهر اهواز، فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 2، صص.17-1.
  6. روستا، مریم و حسن‌زاده، کوثر (1398) بررسی تأثیر مؤلفه‌های محیطی بر استقبال شهروندان از پیاده راه‌های سلامت‌محور شهری مطالعه موردی: پیاده راه سلامت شیراز، فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 3، صص.142-127.
  7. صدیق، محمد؛ لطفی، صدیقه؛ قدمی، مصطفی (1397) مطالعه نقش عوامل محیط انسان‌ساخت در فعالیت پیاده‌روی افراد در محلات مسکونی مطالعه موردی: منطقه 7 کلان‌شهر تهران، فصلنامه شهر پایدار، دوره 1، شماره 2، صص. 78-65.
  8. مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ عبداللهی، عظیمه‌السادات؛ صادقی، حمیدرضا (1393) تحلیل و بازشناسی رفتارهای زیست‌محیطی شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان، سال 1391)، فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 5، شماره 18، صص. 20-1.
  9. مرزبان، آمنه؛ برزگران، مهران؛ حمایت‌خواه، مجتبی؛ ایاسی، مریم؛ دلاوری، سمانه؛ سبزه‌ای، محمدتقی (1398) ارزیابی سطح آگاهی و رفتارهای زیست‌محیطی شهروندان (موردمطالعه: جمعیت شهری یزد)، سلامت و محیط‌زیست. دوره 12، شماره 1، صص. 30-17.
  10. منتظر، فرامرز؛ نظم فر، حسین؛ یزدانی، محمدحسن (1397) تحلیل توسعه فضایی شهر اردبیل در دوره زمانی (1390- 1335)، مطالعات عمران شهری، شماره 5. صص 136-120.
  11. میرفردی، اصغر (1395) بررسی رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی و احساس مسئولیت اجتماعی با رفتار محیط‌زیستی (موردمطالعه: ساکنان نورآباد ممسنی)، فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، دوره 5، شماره 1، صص.118-105.
  12. Afrooz, Sedigheh & Jafarnia, Gholamreza. (2018) The effect of environmental attitudes on environmental behaviors (Study: Residents of Tehran), Regional Planning, Vol.8,No.30,pp.115-126. (In Persian).
  13. Ahmadi Dehka, Fariborz; Sajjadi, Jila; Vahedi Yeganeh, Farid. (2018) Institutionalization of Urban Environmental Culture for Achieving Sustainable Urban Development (Case Study: Sanandaj City), Journal of Sustainable City, Vol. 1, No. 1, pp.1-13. (In Persian).
  14. Asilsoy, B., & Oktay, D. (2018) Exploring environmental behaviour as the major determinant of ecological citizenship. Sustainable cities and society, Vol.6, No.3, pp. 765-771.
  15. Barakpour, Nasser & Jahansir, Fatemeh. (2016) Environmental Citizenship and Analysis of Citizenship Behavior in Qazvin City, City Identity, Vol. 10, No. 4, pp.53-66. (In Persian).
  16. Berkowitz, A. R., Ford, M. E., & Brewer, C. A. (2005) A framework for integrating ecological literacy, civics literacy, and environmental citizenship in environmental education in etc... Environmental Education and Advocacy: Changing Perspectives of Ecology and Education, Vol.3, No.11, pp. 227-266.
  17. Boiral, O., & Paillé, P. (2012) Organizational citizenship behaviour for the environment: Measurement and validation. Journal of business ethics, Vol.109, No.4, pp. 431-445.
  18. Brown, K., Adger, W. N., Devine-Wright, P., Anderies, J. M., Barr, S., Bousquet, F. & Quinn, T. (2019) Empathy, place and identity interactions for sustainability. Global environmental change, Vol.18, No.56, pp. 11-17.
  19. Clerkin, R. M., Paarlberg, L. E., Christensen, R. K., Nesbit, R. A., & Tschirhart, M. (2013) Place, time, and philanthropy: Exploring geographic mobility and philanthropic engagement. Public Administration Review, Vol.73, No.1, pp. 97-106.
  20. Gifford, R., & Nilsson, A. (2014) Personal and social factors that influence pro‐environmental concern and behaviour: A review. International Journal of Psychology, Vol.49, No.3, pp. 141-157.
  21. Gleim, M. R., Smith, J. S., Andrews, D., & Cronin Jr, J. J. (2013) against the green: A multi-method examination of the barriers to green consumption. Journal of retailing, Vol.89, No.1, pp. 44-61.
  22. Gustafson, P. (2009) Mobility and territorial belonging. Environment and behavior, Vol.41, No.4, pp. 490-508.
  23. Hungerford, H. R., & Volk, T. L. (1990) Changing learner behavior through environmental education. The journal of environmental education, Vol.21, No.3, pp. 8-21.
  24. Jones, N., Panagiotidou, K., Spilanis, I., Evangelinos, K. I., & Dimitrakopoulos, P. G. (2011) Visitors’ perceptions on the management of an important nesting site for Loggerhead Sea turtle (Caretta caretta L.): The case of Rethymno coastal area in Greece. Ocean & coastal management, Vol.54, No.8, pp. 577-584.
  25. Kim, J. S., & Won, H. J. (2016) The relationship between recreation specialization, place attachment, environment behavior and pro-environment activities of male mountaineering participants. Korean Journal of Physical Education, Vol.55, No.2, pp. 499-509.
  26. Krettenauer, T., Wang, W., Jia, F., & Yao, Y. (2019) Connectedness with nature and the decline of pro-environmental behavior in adolescence: A comparison of Canada and China. Journal of Environmental Psychology, Vol.34, No.4, pp. 134-178.
  27. Lewicka, M. (2011) On the varieties of people’s relationships with places: Hummon’s typology revisited. Environment and Behavior, Vol.43, No.5, pp. 676-709.
  28. Manzo, L. C., & Perkins, D. D. (2006) Finding common ground: The importance of place attachment to community participation and planning. Journal of planning literature, Vol.20, No.4, pp. 335-350.
  29. Marzban, Amina; Barzegaran, Mehran; Supporter, Mojtaba; Ayasi, Maryam; Delavari, Samaneh; Sabzehai, Mohammad Taghi. (2019) Evaluation of environmental awareness and behavior of citizens)case study: Yazd urban population), Health and the environment. Vol. 12, No. 1, pp. 17-30. (In Persian).
  30. McCunn, L. J., & Gifford, R. (2014) Interrelations between sense of place, organizational commitment, and green neighborhoods. Cities, Vol.41, No.3, pp. 20-29.
  31. Mirfardi, Asghar. (2016) The Study of Relationship of Socio-economic Status and Sense of Social Responsibility with Environmental Behavior (the Case Study: Noorabad Mamasani's Residents), Environmental Education and Sustainable Development, Vol. 5, No. 1, pp.105-118. (In Persian).
  32. Mokhtari Malekabadi, Reza; Abdullah, Azimah al-Sadat; Sadeghi, Hamidreza (2014) Analysis and recognition of urban environmental behaviors (Case study: Isfahan, 2012). Journal of Urban Research and Planning, Vol. 5, No. 18, pp. 1-20. (In Persian).
  33. Montazer, Faramarz; Nazmfar, Hossein; Yazdani, Mohammad Hassan. (2018) Analysis of spatial development of Ardabil city in the period (1956-2011), Urban Development Studies, No. 5. pp. 120-136. (In Persian).
  34. Nunkoo, R., & Ramkissoon, H. (2012) Power, trust, social exchange and community support. Annals of Tourism Research, Vol.39, No.2, pp. 997-1023.
  35. Nunkoo, R., Ramkissoon, H., & Gursoy, D. (2013) Use of structural equation modeling in tourism research: Past, present, and future. Journal of Travel Research, Vol.52, No.6, pp. 759-771.
  36. Paxton, P. (1999) Is social capital declining in the United States? A multiple indicator assessment. American Journal of sociology, Vol.105, No.1, pp. 88-127.
  37. Rahnama, Mohammad Rahim; Ghanbari, Mohammad; Mohammadi Hamidi, Somayeh; Hosseini, Seyed Mostafa. (2019) Evaluation and measurement of livability in Ahvaz metropolis, Journal Sustainable City, Vol. 2, No. 2, pp.1-17. (In Persian).
  38. Ramkissoon, H., & Mavondo, F. T. (2015) The satisfaction–place attachment relationship: Potential mediators and moderators. Journal of Business Research, Vol.68, No.12, pp. 2593-2602.
  39. Ramkissoon, H., Smith, L. D. G., & Weiler, B. (2013) Testing the dimensionality of place attachment and its relationships with place satisfaction and pro-environmental behaviours: A structural equation modelling approach. Tourism management, Vol.36, No.3, pp. 552-566.
  40. Rastegar Khalid, Amir; Meshkini, Qasim; Salehi, Sadegh. (2017) investigate the Relationship between Individualism Collectivism and Environmental Citizenship among Citizens of Regions 3, 11 and 19 of Tehran, Social Development, Vol. 12, No. 1, pp.37-58. (In Persian).
  41. Rusta, Maryam & Hassanzadeh, Kowsar. (2019) The Impact of Environmental Components on Citizens' Acceptance to Urban Health-Oriented Walkways (Case Study: Health Walkway- Shiraz), Journal of Sustainable City, Vol. 2, No. 3, pp.127-142. (In Persian).
  42. Scannell, L., & Gifford, R. (2010) The relations between natural and civic place attachment and pro-environmental behavior. Journal of environmental psychology, Vol.30, No.3, pp. 289-297.
  43. Sediq, Mohammad; Lotfi, Sediqueh; Ghadami, Mostafa. (2018) Studying the influence of human built environment attributes on walking activity in residential neighborhoods (A case study: zone 7 in Tehran), Journal of Sustainable City, Vol. 1, No. 2, pp. 65-78. (In Persian).
  1.  
  1. Song, Z., Daryanto, A., & Soopramanien, D. (2019) Place attachment, trust and mobility: Three-way interaction effect on urban residents' environmental citizenship behaviour. Journal of Business Research, 105, No.5, pp. 168-177.
  2. Takahashi, B., Tandoc Jr, E. C., Duan, R., & Van Witsen, A. (2017) Revisiting environmental citizenship: The role of information capital and media use. Environment and Behavior, Vol.49, No.2, pp. 111-135.
  3. Yuksel, A., Yuksel, F., & Bilim, Y. (2010) Destination attachment: Effects on customer satisfaction and cognitive, affective and conative loyalty. Tourism management, Vol.31, No.2, pp. 274-284.
  4. Zhao, D., & Hu, W. (2017) Determinants of public trust in government: Empirical evidence from urban China. International Review of Administrative Sciences, Vol.83, No.2, pp. 358-377.
فصلنامه شهر پایدار
دوره 5، شماره 3
آبان 1401
صفحه 145-160

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار