تحلیل مقایسه‌ای پایداری اجتماعی در بافت‌های مسکونی قدیم و جدید شهرها مطالعه موردی: بافت قدیم و جدید شهر سبزوار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری. دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

3 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری،سبزوار، ایران

10.22034/jsc.2021.243874.1292

چکیده

پایداری اجتماعی امروزه به‌عنوان مهم‌ترین بعد توسعه پایدار، جایگاه مهمی در برنامه‌ریزی‌های شهری و به‌خصوص برنامه‌ریزی مسکن دارد و پیوسته با افزایش مشکلات زیست‌محیطی و مشکلات مسکن، بر اهمیت آن در برنامه‌ریزی‌های شهری و مسکن افزوده می‌شود. در پی چنین ضرورتی تحقیق حاضر  باهدف بررسی شاخص‌های پایداری اجتماعی محیط مسکونی در دو بافت قدیم و جدید شهر سبزوار انجام‌شده است. پژوهش از نوع توسعه‌ای - کاربردی و روش تحقیق توصیفی -  تحلیلی می‌باشد. اطلاعات موردنیاز به دو روش کتابخانه‌ای و پیمایشی گردآوری‌شده و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون تی تست تک نمونه، پیرسون، کای اسکوئر، مقایسه میانگین‌ها و رگرسیون چند متغیره استفاده‌شده است. حجم نمونه برای دو بافت 750 پرسشنامه بوده که برای بافت قدیم 374 و بافت جدید 376 پرسشنامه تکمیل‌شده است. مقدار آلفا برای کل شاخص‌ها برابر 74/0 به‌دست‌آمده است.  نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که هیچ‌یک از بافت‌های مسکونی به‌طور کامل از شاخص‌های پایداری اجتماعی برخوردار نمی‌باشند. شاخص‌های تعلق مکانی و هویت در بافت مرکزی مطلوب‌تر از  بافت جدید بوده، سلامت شهروندی و نشاط در بافت جدید مطلوب‌تر بوده است و درمجموع میانگین نمره پایداری اجتماعی در بافت جدید بیشتر از بافت قدیم می‌باشد. 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. برزگر، صادق و قربانی، علیرضا (1398) واکاوی رضایت‌مندی پروژه مسکن مهر از منظر پایداری اجتماعی نمونه مطالعاتی: مسکن مهرشهر گرگان، فصلنامه جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، سال 8، شماره 1، صص.80-62.
  2. بهزادپور، محمد؛ غیاثوند، ابوالفضل؛ منتظر، بهناز (1398) مطالعه تطبیقی مؤلفه‌های کالبدی پایداری اجتماعی در محلات قدیم و جدید شهری مطالعه موردی: شهر قدیم و جدید هشتگرد، فصلنامه معماری شهر پایدار، سال 7، شماره 1، صص.196-177.
  3. جمعه پور، محمد و ابراهیمی، اکبر (1394) سنجش و ارزیابی اصول پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال 5، شماره 16 صص.30-10.
  4. جوان مجیدی، جواد؛ مسعود، محمد؛ مطلبی، قاسم (1397) ارزیابی سطح پایداری اجتماعی در بافت‌های تاریخی شهری، مطالعه موردی: شهر اردبیل، فصلنامه شهر پایدار، دوره 1، شماره 4 صص.36-19.
  5. چاره‌جو، فرزین؛ حسینی، سید صالح (1394) بررسی نقش مؤلفه‌های پایداری اجتماعی در توسعه پایدار شهری، اولین کنفرانس ملی مهندسی عمران، بندر انزلی، صص 81-70.
  6. حافظی فر، مریم؛ حبیب، فرح؛ ذبیحی، حسین (1398) تحلیل تفسیری ساختاری معیارها و شاخص‌های پایداری اجتماعی در محلات شهری، نمونه موردی: محلات شهر اردبیل، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره17، شماره 57، صص. 48-31.
  7. دویران، اسماعیل (1399) سنجش زیست پذیری بافت‌های شهری با تأکید بر پایداری اجتماعی، مطالعه موردی: محلات اسکان غیررسمی شهر همدان، دو فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهرها، دوره 7، شماره 1. صص. 64-47.
  8. حسینی، سید هادی (1397) تحلیل و ارزیابی سطح پایداری اجتماعی در شهر نوشهر، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، دوره 4، شماره 21، صص. 71-57.
  9. رضوانی، محمدرضا؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ پورطاهری، مهدی؛ عزیزی، فاطمه (1394) مهاجرپذیری و توسعه پایدار اجتماعی در مناطق روستایی، مطالعه موردی: روستاهای مهاجرپذیر منطقه کلان‌شهری تهران، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 5، شماره 19، صص. 84-71.
  10. زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ حاجی‌زاده میمندی، مسعود؛ زارع بیدکی، خدیجه (1392) سنجش پایداری اجتماعی در بین محله‌های قدیم و جدید شهر یزد، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال 3، شماره 7، صص. 134-105.
  11. زیاری، کرامت اله؛ فرهادی خواه، حسین؛ آروین، محمود (1395) سنجش پایداری اجتماعی محله‌ای، مطالعه موردی: محله سنگلج و ضرابخانه شهر تهران، فصلنامه برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، سال11، شماره 36. صص. 15-1.
  12. سجادی قائم‌مقامی، پروین؛ پوردیهمی، شهرام؛ ضرغامی، اسماعیل (1389) اصول پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی. فصلنامه صفه، دوره 20، شماره 51، صص. 88-51.
  13. عبدالله زاده، سیده مهسا؛ ارژمند، محمود و امین پور، احمد (1392) ابعاد پایداری اجتماعی در کالبد محله‌های سنتی ایران، نمونه موردی: محله سنگ سیاه شیراز، فصلنامه معماری و شهرسازی آرمانشهر، دوره 10، شماره 19، صص. 54-35.
  14. علوی، حسام‌الدین؛ فلاح، امیر مسعود؛ نبی میبدی، مسعود ( 1394) بررسی پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی بلندمرتبه نمونه موردی: فاز 1 شهرک اکباتان و شهرک کوثر، سومین کنگره بین‌المللی عمران ، معماری و توسعه شهری، تهران، صص. 108-91.
  15. مرکز آمار ایران (1395) سرشماری نفوس و مسکن، بلوک‌های آماری، شهر سبزوار.
  16. معینی فر، مریم و گروسی، سارا (1394) بررسی شاخص‌های مسکن پایدار با تمرکز بر پایداری اجتماعی، نمونه موردی محله آخوند شهر قزوین، اولین همایش ملی توسعه پایدار شهری، قزوین، صص. 59-45.
  17. مهندسین مشاور پرداراز(1391) طرح توسعه و عمران شهر سبزوار.
  18. میکائیل زاده، مجتبی؛ وزیری، وحید؛ باقری، محمد (1392) بررسی عوامل مؤثر بر پایداری اجتماعی در مسکن. اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، تهران، صص 15-1.
  19. هادیزاده زرگر، صادق و نسترن، مهین (1392) سنجش پایداری اجتماعی در سطح محلات دریا دل، گوهرشاد و شاهد شهر مشهد. فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال11، شماره21، صص. 173-155.
  20. Abdolahzadeh, S.M. & Arezoumand, M. & Aminpoor, A. (2017) Social Sustainability in Iran Traditional Neighborhoods, Case Study: Shiraz SangeSiyah Neighborhood. Armanshahr Journal of Architecture and Urban Planning, Vol. 10, No.19, 35-54. [In Persian].
  21. Alavi, H. & Fallah, A.M. & Nabi Meybodi, M. (2015) Investigation of social sustainability in high-rise residential complexes (Case study: Phase 1 of Ekbatan and Kosar). 3rd International Congress of Civil Engineering, Architecture and Urban Development, Tehran, pp. 91-108. [In Persian].
  22. Alexandra, N. (2015) Livability and LEED-ND: The Challenges and Successes of Sustainable Neighborhood Rating Systems, UC Berkeley. https://escholarship.org/uc/item/48k1c29c, pp.1-192.
  23. Barzegar, S. & Ghorbani, A.R. (2019) Satisfaction survey of Mehr housing project from the perspective of social sustainability case study: Mehr housing in Gorgan, Journal of the society of Iran's social problems, Vol. 8, No.1, 62-80. [In Persian].
  24. Behzadpour, M. & Ghiasvand, A. & Montazer, B. (2019) A Comparative Study of the Physical Components of Social Sustainability in Old and New Towns (Case Study: Old and New Town of Hashtgerd), Journal of sustainable architecture and urban design, Vol. 7, No.1, pp. 177-196. [In Persian].
  25. Bramley, G. (2006) What is social sustainability and how do our existing urban forms perform in nurturing it. In sustainable communities and green futures Conference, Bartlett school of planning, London: University college London, pp.1-41.
  26. Charehjou, F. & Hosseini, S.S. (2015) Investigating the role of social sustainability components in sustainable urban development. The first national conference of civil engineering of Bandar Anzali, pp.70-81. [In Persian].
  27. Colantonio, Andrea. (2008) Social Sustainability: Linking Research to Policy and Practice. Working paper, Oxford Institute for Sustainable Development, Oxford Brookes University, pp.1-18.
  28. Daviran, S. (2020) Assessment of urban textiles viability with emphasis on social sustainability, a case study: Informal settlements in Hamadan, Bi-Quarterly Journal of Social Geography of Cities, Vol. 7, No.1, 47-64. [In Persian].
  29. Eizenberg , Efrat & Jabareen , Yosef. (2017) Social Sustainability: A New Conceptual Framework. Faculty of Architecture and Town Planning, Technion, Israel Institute of Technology, Haifa, Israel, , Vol. 9, No. 68, pp.1-16.
  30. European Institute for Urban Affairs. (eds) (2007) The COMPETE Network: Final Report Messages for Competitive European Cities" European Institute for Urban Affairs, Liverpool, pp.1-16.
  31. Faruq, Ibnul Haqi. (2016) Sustainable Urban Development and Social Sustainability in the Urban Context, EMARA Indonesian Journal of Architecture, Vol. 2, No.1, pp.21-26.
  32. Federico, Caprotti. & Ziyue, Gong. (2017) Social sustainability and residents' experiences in a new chinese ecocity, Habitat International, Vol. 68, No.1, pp.45-54.
  33. Gates, R. & lee, M. (2005) Defnition of social sustainability". Director of social Planning, in consultation with the manager of the sustainability group Policy report and social development to vancouver city council, Vol. 9, No.3, pp.1-6.
  34. Hadizadeh, S. & Nastaran, M. (2014) The evaluation of social sustainability in Daryadel, Goharshad and Shahed Districts in Mashhad City. Journal of Geography & Regional Development, Vol. 11, No.21, 155-173. [In Persian].
  35. Hafezifar, M. & Habib, F. & Zabihi, H. (2020) Interpretive- structural analysis of criteria and indices of social sustainability in urban neighborhoods (Case study: neighborhoods of Ardibi city), Journal of geography and development, Vol.17, No.57, pp.31-48. [In Persian].
  36. Hosseini, S. H. (2018) Analysis and evaluation of the level of social sustainability in the city of Nowshahr, Journal of Geography and Environmental Sustainability, Vol.4, No.21, pp. 57-71. [In Persian].
  37. James, Hale. & Katharine, Legun. & Hugh, Campbell. & Michael, Carolan. (2019) Social ustainability indicators as performance, Geoforum, , Vol.103, No.2, pp.47–55.
  38. Javan Majidi, J. & Masoud, M. & Motallebi, G. (2019) Evaluation of the Level of Social Sustainability in Urban Historical Contexts (Case Study: Ardabil City), Journal of Sustainable city, Vol. 1, No.4, pp. 19-36. [In Persian].
  39. Jomehpour, M. & Ebrahimi, A. (2014) The measurement and evaluation of the components of social sustainability in apartment complexes. Urban Sociological, Vol.5, No.16, pp.10-30. [In Persian].
  40. Jubril, Olakitan Atanda. (2019) Developing a social sustainability assessment framework, Sustainable Cities and Society, Vol.44, No.1, pp.237–252 .
  41. Kytta, M. & Broberg, A. & Haybatollahi, H. (2015) Context – sensitive study of the social sustainability of urban setting. Environment and plannning, Vol. 43, No.5, 34-57.
  42. Mikaelzadeh, M. & Vaziri, V. & Bagheri, M. (2013) Investigating the factors affecting social sustainability in housing. First National Conference on Architecture, Restoration, Urban Planning and Sustainable Environment, Tehran, pp.1-15. [In Persian].
  43. Moeini Far, M. & Garousi, S. (2015) A Survey of Sustainable Housing Indicators Focusing on Social Stability: A Case Study of Akhund Neighborhood in Qazvin. First National Conference on Sustainable Urban Development, Qazvin, pp. 45-59. [In Persian].
  44. Murphy, K. (2012) The Social Pillar of Sustainable Development: A Literature Review and Framework for Policy Analysis. Sustainability: Science, Practice and Policy, Vol.8, No.1, pp.15-29.
  45. Pardaraz Consulting Engineers (2012) Sabzevar City Development Plan. [In Persian].
  46. Rezvani, M. R. & Motiee Langroudi, S. H. & Pour Taheri, M. & Azizi, F. (2015) Immigration and Sustainable Social development in rural areas (Case study: Immigrant villages in the metropolitan area of Tehran), Regional Planning, Vol.5, No.19, pp.71- 84. [In Persian].
  47. Saffron, Woodcraft. (2012) Social Sustainability and New Communities: Moving from concept to practice in the UK, ASIA Pacific International Conference on Environment-Behavior Studies Mercure Le Sphinx Cairo Hotel. Giza, Egypt, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 68, No.1, pp.29- 42.
  48. Sajjadi Ghaem maghami, P. & Pourdeyhami, Sh. & Zarghami, E. (2011) Principles of social sustainability in residential complexes, Scientific Journal of Soffeh, Vol. 20, No.51, pp.51-88. [In Persian].
  49. Statistics Center of Iran (2016) Population and Housing Census, Statistical Blocks, Sabzevar. [In Persian].
  50. Thin, N.X. & Arlt, G. & Heber, B. & Hennersdorf, J. & Lehmann, I. (2002) Evaluation of urban land-use structures with a view to sustainable development, Environmental Impact Assessment Review, Vol.22, No.2, pp.475-492.
  51. Trina, Lamanes. & Leith, Deacon. (2019) Supporting social sustainability in resource-based, communities through leisure and recreation, Geographe canadien, 63, No.1, pp.145–158.
  52. Vallance, Suzanne, C. & Perkins, Harvey. & Jennifer, E. Dixon. (2011) What is social sustainability? A clarification of concepts, Geoforum, Vol. 42, No.3, pp. 342-348
  53. Weingaertner, C. & Moberg, A. (2011) Exploring Social Sustainability: Learning from Perspective on Urban Development and Companies and Products, Sustainable Development, Vol. 22, No.2, 122-133.
  54. Yu, Tao. & Qiping, Shen. & Geoffrey, Shi. & Qian, Zheng. & Helen, Wei. & Wang, Ge. & Xu, Kexi. (2017) Evaluating social sustainability of urban housing demolition in Shanghai. China, Journal of Cleaner Production, Vol.153, No.1, pp.26-40.
  55. Zare Shahabadi, A. & Hajizadeh Meimandi, M. & Zare Bidaki, K. (2013) Measuring social sustainability new and old neighborhoods in the city of Yazd, Journal of Urban Sociological Studies, Vol. 3, No.7, pp 105-134. [In Persian].
  56. Zyari, K. & Farhadikhah, H. & Arvin, M. (2016) On the Evaluation of Neighborhood's Social Sustainability (Case study: Sanglaj and Zarrabkhaneh Neighborhoods of Tehran), Planning Studies for Human Settlements, Vol.11, No.36, pp.1-15. [In Persian].
مجله شهر پایدار
دوره 4، شماره 3
آبان 1400
صفحه 55-68

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار