سنجش سرزندگی و حیات شبانه میدان نقش‌جهان اصفهان با تأکید بر امنیت پایدار شهری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

4 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، تهران، ایران

10.22034/jsc.2019.187838.1023

چکیده

فضاهای شهری یکی از مکان‌های مهم حضور اجتماعی شهروندان بوده که برای ادامه حیات به سرزندگی و آسایش مخاطبین خود نیازمند است. فعالیت شبانه در این‌گونه فضاها موجب جذاب‌تر شدن این مناطق برای بازدیدکنندگان می‌شود. امروزه میدان نقش‌جهان با مشکلاتی زیادی در زمینه تخریب دیوارها، ستون‌ها و... مواجه می‌باشد که می‌تواند بر کاهش جذب جمعیت، سرزندگی و حیات شبانه آن تأثیر بگذارد. هدف پژوهش حاضر، سنجش سرزندگی و حیات شبانه میدان نقش‌جهان اصفهان با تأکید بر امنیت پایدار شهری می‌باشد. برای گردآوری اطلاعات از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی استفاده‌شده است. جامعه آماری پژوهش شامل عابران پیاده و شهروندان حاضر در میدان نقش‌جهان و متخصصین می‌باشند که 100 نفر از عابران پیاده در طول یک هفته، همچنین با استفاده از تکنیک دلفی دومرحله‌ای، به‌طور تصادفی 25 نفر از متخصصین به‌عنوان حجم نمونه انتخاب‌شده‌اند. روایی پرسش‌نامه محقق ساخته، توسط متخصصان حوزه تخصصی و خبرگان تأییدشده و پایایی داده‌ها به وسیله آزمون آلفای کرونباخ 794/0 محاسبه‌شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از آزمون تی تک‌نمونه‌ای همچنین جهت اولویت‌بندی معیارها از تکنیک SWARA و BWM استفاده‌شده است. نتایج آزمون تی تک‌نمونه‌ای در راستای سنجش سرزندگی و حیات شبانه میدان نقش‌جهان اصفهان نشان می‌دهد بین حد مبنا (3) و مقدار (38/3) اختلاف معناداری (000/=sig) وجود دارد. نتایج تکنیک SWARA حاکی از آن است که شاخص اجتماعی با وزن 339/0 در رتبه اول، شاخص سرزندگی با وزن 271/0 در رتبه دوم، شاخص امنیت با وزن 217/0 در رتبه سوم و شاخص کالبدی با وزن 174/0 در رتبه چهارم قرار گرفت. نتایج حاصل از مدل BWM نشان می‌دهد شاخص اجتماعی باارزش 251/0 در رتبه اول، شاخص سرزندگی باارزش 250/0 در رتبه دوم، شاخص امنیت باارزش 249/0 در رتبه سوم و شاخص کالبدی باارزش 248/0 در رتبه چهارم قرار دارد.

کلیدواژه‌ها


1)       اخوان صراف، امیرمحمد؛ خسروی دانش، امید؛ مظاهری، راحله؛ زمانی، بهار (1393) منظر شبانه شهر (رویکردی در طرح راهبردی نورپردازی شهر مشهد)، فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، بهار 1392، سال 7، شماره 12، صص.66-55.
2)       اخوان، آرمین؛ صالحی، اسماعیل؛ طغیانی، سیمین (1397) ارزیابی تأثیر عوامل محیطی-کالبدی بر سرزندگی و کیفیت خیابان‌های شهری (مطالعه موردی: خیابان‌های نادر و انقلاب شهر ساری)، مجله جغرافیا و پایداری محیط، تابستان 1397، سال 8، شماره 27، صص. 29-15.
3)       ایزدی، محمد سعید و حقی، محمدرضا (1394) ارتقای احساس امنیت در فضاهای عمومی با بهره‌گیری از طراحی شهری، نمونه مطالعه: میدان امام شهر همدان، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، تابستان، 1394، سال 20، شماره 2، صص. 12-5.
4)       بازوندی، فرشاد و شهبازی، مهرداد (1393) نقش سرزندگی در ایجاد تصویر ذهنی شهروندان و میزان بهره‌گیری از فضای شهری (مطالعه موردی: پیاده راه خیابان سپهسالار تهران)، دو فصلنامه پژوهش‌های منظر شهر، تابستان، 1393، سال 1، شماره 1، صص. 43-33.
5)       تیبالدز، فرانسیس (1385) شهرهای انسان‌محور: بهبود محیط شهری در شهرهای بزرگ و کوچک، ترجمه: حسن علی لقایی و فیروزه وجدلی، چاپ اول: تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6)       حسنی، علیرضا و هاشمی فدکی، الهه سادات (1392) ایجاد سرزندگی شبانه با رویکرد طراحی فضاهای 24 ساعته (نمونه موردی: خیابان آزادشهر مشهد)، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، 5 دی 1392، مؤسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، صص. 9-1.
7)       خستو، مریم و سعیدی رضوانی، نوید (1389) عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری، خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم (مرکز خرید پیاده)، نشریه هویت شهر، بهار و تابستان 1389، سال 4، شماره 6، صص. 74-63.
8)       صالحی، اسماعیل (1387) ویژگی‌های فضای شهری امن، چاپ اول: تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
9)       رضوان، محمد و خیری، عبدالله (1389) ضرورت انطباق تصویر روز با نورپردازی شهری، نشریه منظر، بهار 1389، سال 2، شماره 7، صص. 79-78.
10)    رهبر عطاران، فرناز (1393) نورپردازی و نقش آن در سرزندگی فضاهای شهری (نمونه موردی: خیابان ولیعصر تهران)، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، 21 آبان 1393، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، صص. 15-1.
11)    دادپور، سارا (1391) معیارهای سرزندگی فضاهای شهری مطالعه موردی: بخشی از خیابان ولی‌عصر تهران، نشریه جستارهای شهرسازی، بهار و تابستان 1391، سال 1، شماره 20، صص.39-34.
12)    طبیبیان، منوچهر و موسوی، میر جلال (1395) بررسی نقش زیباسازی و ارتقاء کیفیت محیط بر سرزندگی شهری؛ نمونه موردی: باغ شهر تاریخی مراغه، فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، سال 9، شماره 17، صص. 262-249.
13)    علیمرادی، مسعود؛ شرقی، علی؛ مهدنشین، نیره (1395) بررسی نقش امنیت در سرزندگی و حیات شبانه فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: خیابان امام مرند حدفاصل خیابان شهید رنجبری و خیابان هفت‌تیر)، دو فصلنامه هنرهای کاربردی، بهار و تابستان، 1395، سال 5، شماره 8، صص. 26-15.
14)    علایی، حسین (1391) امنیت پایدار در سند چشم‌انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبرد دفاعی، پاییز 1391، سال 10، شماره 39، صص 34-1.
15)    عباس زاده، هادی و کرمی، کامران (1390) سرمایه اجتماعی و امنیت ملی پایدار، فصلنامه مطالعات راهبردی، بهار 1390، سال 14، شماره 51، صص. 58-31.
16)    قیصری، نورالله و حسینی، سید مهدی (1392) ابعاد و شاخص‌های امنیت پایدار؛ مبتنی بر مدل مهندسی همگرایی ملی، فصلنامه آفاق امنیت، پاییز 1392، سال 6، شماره 20، صص. 107-71.
17)    قدیمی، سیده درسا و کرامتی، غزال (1396) زندگی شبانه در کلان‌شهر با تأکید بر تأثیر عوامل فرهنگی بر فضای شهری (مطالعه موردی: مرکز فعالیت‌های نوین اهران)، نشریه مطالعات محیطی هفت حصار، سال 20، شماره 6، صص. 40-27.
18)    کلانتری، محسن؛ حیدریان، مسعود؛ محمودی، عاطفه (1390) ایمن‌سازی فضای کالبدی شهرها در برابر بزهکاری با استفاده از راهبردهای پیشگیری جرم یا طراحی محیطی، فصلنامه دانش انتظامی، پاییز 1389، سال 12، شماره 3، صص. 74-51.
19)    گلی، علی (1390) زنان و امنیت در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی: پارک آزادی شیراز)، نشریه جامعه‌شناسی تاریخی، زمستان 1390، سال 3، شماره 2، صص. 165-143.
20)    مجتهد سیستانی، ارم (1387) شاخص‌های کیفی مطلوبیت پیاده راه‌ها و خیابان‌های شهری، چهاردهمین کنفرانس دانشجویان کشور و اولین کنفرانس بین‌المللی دانشجویان عمران، 5 شهریور 1387، سمنان، صص. 9-1.
21)    نظری، سلدا و رضابیگی ثانی، راضیه (1390) میدان فضایی برای بروز تعاملات اجتماعی و راهکارهای طراحی آن، سومین همایش ملی عمران شهری، 4 آبان 1390، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس، صص. 8-1.
22)    وحدت، سلمان و سجادزاده، حسن (1395) بررسی و ارزیابی نقش هنر شهری در افزایش میزان حضور پذیری فضاهای عمومی با تأکید بر گرافیک شهری (نمونه موردی: پارک مردم همدان)، دو فصلنامه علمی ترویجی پژوهش هنر، بهار و تابستان 1395، سال 6، شماره 11، صص. 39-25.
23)  Casciani, Daria. & Rossi, Maurizio. (2012) ELSE,Experience Of Lighting Sustainability In The Environment,cumulus, In Cumulus Conference North‑ern World Mandate–Towards Open and Participative Cities, Helsinki, pp. 1-14.
24)  Curtis, Ashlee. & Droste, Nicolas. & Coomber, Kerri. & Guadagno, Belinda. & Mayshak, Richelle. (2019) Off the rails—Evaluating the nightlife impact of Melbourne, Australia’s 24-h public transport trial, International Journal of Drug Policy, Vol. 63, No.3,pp. 39-46.
25)  Habibi, Mitra. & Behnamifard, Faezeh. (2015) Assessment of Urban Responsiveness Responsiveness to the Needs of Young Adolescent Groups; Case Study: Azadi Avenue Karaj, Faculty of Art University, Vol.17, No.4, pp.139- 155.
26)  Jalaladdini, Siavash. & Oktay, Derya. (2011) Urban Public Spaces and Vitality: A Socio-Spatial Analysis in the Streets of Cypriot Towns, Social and Behavioral Sciences, Vol.35, No.10, pp. 664 – 674.
27)  Paumier, C.Y. (2007) Creating a Vibrant City Center, edition1, Urban Land Institute Washington.
28)  Roberts, M. (2009) Planning the night time city, edition2, London: Routlrdge.
29)  Rothrock، Sara E. (2010) Antiterrorism design and public safety: reconciling CPTED with the post-9/11 city (Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology).
30)  Sci, I.J. (2014) Factors affecting the vitality of streets in Downtown Johor Bahru City, Indian Journal of Scientific Research, Vol. 7, No. 1, PP. 361–374.
31)  Song, Hongyang. & Pan, Mingmin. & Chen, Yiyong. (2016). Nightlife and public spaces in urban villages: A case study of the Pearl River Delta in China, Habitat International, Vol. 57, No.13, pp.187-204.
32)  Tabrizia, R. L. & A. Madanipour. (2006) "Crime and the City: Domestic Burglary and the Built Environment in Tehran", Habitat International, Vol.30, No.4, pp. 932-944.
33)  Zeng, Chen. & Song, Yan. & He, Qingsong. & Shen, Feixue. (2018) Spatially explicit assessment on urban vitality: Case studies in Chicago and Wuhan, Sustainable cities and society, Vol.40, No.2, pp. 296-306.