ارزیابی حکمروایی خوب در پایداری محله‌های شهری پیرانشهر

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر، سعی بر آن است به این سؤال که آیا حکمروایی شهری توانسته است در شکل‌گیری، توسعه و پایداری محله‌های مسکونی تأثیر داشته باشد؟ پاسخی از دیدِ برنامه‌ریزی شهری با توجه به رویکرد پایداری محلات شهری داده شود. بنابراین، هدف کلی پژوهش بررسی عملکرد حکمروایی شهری در ارتباط با شکل‌گیری محله‌های مسکونی پایدار شهری و علل ناکارآمدی برخی از آن‌ها درزمینهمدیریت یکپارچه شهری و توانمند آن است. روش پژوهش، برحسب هدف کاربردی و ازلحاظ ماهیت، توصیفی ـ تحلیلی بوده و روش جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت اسنادی و پیمایشی (با استفاده از تکنیک پرسشنامه) می‌باشد. جامعه آماری، شهروندان ساکن شهر پیرانشهر می‌باشند (70222 نفر که با استفاده از فرمول کوکران، جامعه نمونه به تعداد 382 نفر تعیین شد و داده‌ها به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده جمع‌آوری گردید که جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده، از نرم‌افزارهای آماری Lisrel و SPSS و مدل تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و آزمون رگرسیونی استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد علاوه بر اینکه شاخص‌های به‌کاررفته در پژوهش، تأثیر معناداری بر پایداری محیطی محلات شهری دارد، اعتقاد شهروندان نیز به اینکه آن‌ها بر تصمیم‌گیری‌ها مؤثر بوده و مدیریت شهری خواهان مشارکتشان در حکمروایی شهری است، اثر مثبت و قوی بر توسعه پایدار محلات دارد، به‌گونه‌ای که "عدم حضور مردم در مدیریت شهری بر پایداری محلات شهر تأثیرگذار بوده" و "شاخص‌های پایداری از مطلوبیت لازم برخوردار نبوده‌اند". همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس بیانگر آن است که ازلحاظ پایداری محله‌ای، محله "فرهنگیان" با میزان 18/255 در رتبه اول قرار دارد.

کلیدواژه‌ها


1)      احمدی کرد آسیایی، فرزانه (1391) ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در عدالت فضایی میان نواحی شهری در قائم‌شهر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمای ابوالفضل مشکینی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
2)      اوکلی، پیتر و مارسدن، دیوید (1370) رهیافت مشارکتی در توسعه روستایی، ترجمه منصور محمود نژاد، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی وزارت کشاورزی.
3)      آدینه وند، علی‌اصغر؛ قدمی، مصطفی؛ حاجی‌زاده، مریم (1392) بررسی عملکرد شهرداری در چهارچوب حکمروایی خوب شهری (بابلسر)، فصلنامه مدیریت شهری، بهار و تابستان 1392، دوره 11، شماره 31، صص. 64-41.
4)      آزاد ارمکی، تقی و بهار، مهری (1383) مردم تهران، محله گرایی و توسعه محلی، همایش علمی کاربردی توسعه محله‌ای چشم‌انداز توسعه پایدار شهر تهران، مرکز مطالعات تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، اسفند 1383، تهران، صص. 14-1.
5)      برک پور، ناصر و اسدی، ایرج (1388) مدیریت و حکمروایی شهری، تهران: انتشارات معاونت پژوهشی دانشگاه هنر.
6)      برک پور، ناصر (1385) حکمروایی خوب شهری و نظام اداره شهرها در ایران، اولین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، اسفندماه 1385، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، صص. 517-491.
7)      تقوایی، علی‌اکبر و تاجدار، رسول (1388) درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در رویکردی تحلیلی، فصلنامه مدیریت شهری، بهار 1388، دوره 7، شماره 23، صص. 58-45.
8)      چلبی، مسعود (1385) تحلیل اجتماعی در فضای کنش، تهران: نشر نی.
9)      حاتمی نژاد، حسین و شیخی، عبدالله (1392) شیوه‌های مداخله در بافت‌های فرسوده شهری، مطالعه موردی: شهر پیرانشهر، پنجمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، اردیبهشت 1392، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، صص. 14-1.
10)   ذاکری، هادی (1389) کتاب آموزشی مدیریت محله، تهران: شرکت سفیر هوای تازه.
11)   رهنما، محمدرحیم؛ مافی، عزت‌الله؛ اسدی، روح‌الله (1389) تحلیل جایگاه حکمروایی خوب شهری در مشهد با الگوی SWOT، دو فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، پاییز و زمستان 1389، شماره 15، صص.224-197.
12)   سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1376) روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه.
13)   سعیدی، عباس (1387) حکمروایی خوب، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
14)   شریف‌زاده اقدم، ابراهیم (1391) سرمایه اجتماعی در سطح محله ارزیابی مدیریت مشارکتی در اداره بهینه شهری در شهر پیرانشهر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی  اکبر اصغری زمانی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه زنجان.
15)   شماعی، علی (1383) توسعه اجتماعات محله‌ای و تأثیر آن بر توانمندسازی نظام مدیریت شهری، همایش علمی کاربردی توسعه محله‌ای چشم‌انداز توسعه پایدار شهر تهران، مرکز مطالعات تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، اسفند 1383، تهران، صص. 13-1.
16)   شیخی، عبدالله (1393) استراتژی‌های توسعه شهر پیرانشهر با رویکرد CDS، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی کرامت الله زیاری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
17)   صرافی، مظفر و اسماعیل‌زاده، حسن (1384) شهروندمداری: راهکاری برای حل مسائل شهری در ایران، نشریه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، مهر و آبان 1384، شماره 218-217، صص. 145-136.
18)   عزیزی، محمدمهدی (1385)، محله مسکونی پایدار: مطالعه موردی نارمک، نشریه هنرهای زیبا، شماره 27، صص. 46-35.
19)   عظیمی آملی، جلال (1390) تحلیل حکمروایی خوب در پایداری روستاها (مورد: روستاهای استان مازندران)، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، به راهنمایی عبدالرضا رکن­الدین افتخاری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،  دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
20)   کاظمیان، غلامرضا و رضوانی، نوید (1381) امکان‌سنجی واگذاری وظایف جدید به شهرداری، جلد 2، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
21)   کاظمیان، غلامرضا (1383) تبیین رابطه ساختار حاکمیت و قدرت شهری با سازمان‌یابی فضایی، پایان‌نامه دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی اکبر پرهیزکار، عبدالرضا رکن­الدین افتخاری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،  دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
22)   کاظمیان، غلامرضا (1386) درآمدی بر الگوی حکمروایی شهری، جستارهای شهرسازی، بهار 1386، شماره 20 – 19، صص. 7-5.
23)   کاظمیان، غلامرضا؛ مشکینی، ابوالفضل؛ بیگلری، شادی (1390) ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله‌ای ناحیه دو شهرداری منطقه 4 تهران (محله‌های مجیدیه، شمس‌آباد و کالاد)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 18، شماره 21، صص. 28-7.
24)   لینچ، کوین (1384) تئوری شکل شهر، ترجمه حسین بحرینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
25)   مرصوصی، نفیسه (1382) تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران، مجله شهرداری‌ها، شماره 90، صص.92-65.
26)   مرکز آمار ایران، سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن 1375، 1385 و 1390.
27)   مهندسین مشاور بوم‌نگار پارس، (1391)، طرح توسعه و عمران (جامع) شهر پیرانشهر، جلد اول، گزارش وضع موجود، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان غربی.
28)   میدری، احمد و خیرخواهان، جعفر (1383) حکمرانی خوب، بنیاد توسعه، چاپ اول، تهران: دفتر بررسی‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
29)   نوریان، فرشاد و عبداللهی ثابت، محمدمهدی (1387) تبیین معیارها و شاخص‌های پایداری در محله مسکونی، دوماهنامه شهر نگار، بهمن 1387، دوره 9، شماره 50، صص.63-49.
30)   هومن، حیدر علی (1384) مدل یابی معادلات ساختاری، تهران: انتشارات سمت.
31) Abdellatif, M.A. (2003) Good Governance and Its Relationship to Democracy & Economic Development, Global Forum III on Fighting Corruption and Safeguarding Integrity Seoul 20-31 May 2003, pp. 1-27.
32) Chavis, D.M. & Florin, P. (1990) Community Development, Community Participation. San Jose, CA: Prevention Office, Bureau of Drug Abuse Services, Development of Helath, Sanata Clara County.
33) Douglas, David. (2005) The Restructuring of Local Government in Rural Regions: A Rural Development Perspective, Journal of Rural Studies, Vol.21,No.3, pp.231-246.
34) Faehnle, M. & Tyrvainen, L. (2013) A framework for evaluating and designing collaborative planning, Journal Land Use Policy, No.34, pp.332-341.
35) Gani, A. & Duncan, R. (2007) Measuring Good Governance Using Time Series, Journal of the Asia Pasific Economy, Vol.12, No.3, pp.367-385.
36) Johnson, R.W. & Minis, Jr. & Henry, P. (2007) Toward Democratic Decentralization: Approaches to Promoting Good Governance,Near East Bureau, US AID, Washington, D.C.
37) Jozsa, A. & Brown, D. (2005) Neighbourhood sustinability indictors Report on a Best Practice 27- Workshop”, Report prepared by Alex Jozsa and David Brown, This community workshop was hosted by the School of Urban Planning، McGill University and the Urban Ecology Center/SodecM dévelopment، in Montreal, June 10-11.
38) Kempen, R. (2000) Urban governance within the big Cities policy, Journal of Cities, Vol.21, No.2, pp.109-117.
39) Kennedy, S. (2006) Designing good urban governance indicators: The importance of citizen participation and its evaluation in Greater Vancouver, Cities, Vol.23, No.3, pp.196-204.
40) Halfani, M.S. & McCarney, Patricia. L. & Rodríguez, Alfredo. (1995) Towards an Understanding of Governance: the Emergence of an Idea and its Implications for Urban Research in Developing Countries, University of Toronto: Publisher Ardsley, NY.
41) Peris, J. & Acebillo-Baque, M. & Calabiug, C. (2011)Scrutinizing the link between participatory governance and urban environment management. The experience in Arequipa during 2003-2006", Habitat International,  No.35, pp.84-92,
42) Polentz, B. (2004) preparing the streets of today for the residents of tomorrow, Journal of the livable city, Vol.2, No.3, pp.2-4.
43) Sharifzadeh Aghdam, A. & Asgari Zamani, A. (2014) Assessing Consultative Management in the Formation of Sustainable Urban Neighborhoods(In Terms Of Environmental Aspects), International Journal of Humanities and Social Science Invention, Vol.3, No.8, pp.41-48.
44) Smith, R.W. (1993) A theoretical basis for participatory planning, Journal policy sciences, No.4, pp.275-295.
45) Timmer, Vanessa. & Seymour, Nola – Kate. (2006) The livable city. International centre for Ssutainable cities, Canada, pp.1- 25.
46) Weiss, G. Th. (2000) Governance, good governance and global governance: ceptual and actual challenges, Third World Quarterly, Vol.21, No.5, pp.795 –814.
47) Will, M. (2006) Sustainability: The I ssue of our age، and a concern for local Government, Quarterly Public Management, No.88, pp. 8-12.