نقش شورایاری‌ها در مشارکت مردمی و توسعه محله‌ای شهر تهران مطالعه موردی: محله داودیه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

محله‌های شهری به‌عنوان کوچک‌ترین سطح ساختار شهر نزدیک‌ترین سطح به تعاملات اجتماعی است و نقش مؤثری در شکل‌گیری جامعه پایدار شهری دارند. بدون شک مشارکت اجتماعی روزبه‌روز گسترش‌یافته و جوامع انسانی را با فرصت جدیدی روبرو می‌سازد که بررسی آن در بهبود اوضاع انسانی مؤثر خواهد بود. پیشبرد توسعه محلی و پاسخگویی به مسائل متنوع اقتصادی، اجتماعی، مالی، ارضی، آموزشی و... شهروندان در محله‌های شهری، نیازمند «مشارکت اجتماعی شهروندان» و «بهره‌گیری از ظرفیت‌های نهادها و سازمان‌های مردم‌نهاد» است. شورایاری‌های محلی در شهر تهران ازجمله نهادهایی هستند که به‌منظور افزایش مشارکت مردم در مدیریت شهری به وجود آمده‌اند. هدف از پژوهش بررسی نقش شورایارهای محله‌های شهر تهران در مشارکت و توسعه محله‌ای است. روش تحقیق تحلیلی- اکتشافی باهدف کاربردی است. روش جمع‌آوری اطلاعات بر مبنای کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه‌ای) و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش آمار توصیفی و استنباطی (مدل پیرسون) در نرم‌افزار spss استفاده‌شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که با تقویت مشارکت محله‌ای می‌توان به توسعه محله‌ای دست‌یافت. اما نقش شورایاری‌ها در افزایش مشارکت عملیاتی شهروندان در مدیریت شهری نقش کم‌رنگی است. همچنین سازوکارهای شورایاری برای افزایش مشارکت مردم محله و نقش شهرداری در افزایش مشارکت مردم ضعیف و ناکافی است. همچنین شورایاری‌ها در سطوح برنامه‌ریزی و مدیریت شهری از جایگاه لازم برخوردار نیست.

کلیدواژه‌ها


1)      برک پور، ناصر، شرفی، مرجان و رشیدی فر، فاطمه، (88)، مشارکت مردمی در تهیه طرح‌های ساماندهی و توسعه محله‌ای، نمونه موردی: محله امیرآباد- گل‌ها، دو فصلنامه معماری و شهرسازی، دوره2، شماره 2، صص.55-35.
2)      تقوایی، مسعود، بابا نسب، رسول و موسوی، چمران (1388) تحلیلی بر سنجش عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری، مطالعه موردی: منطقه 4 شهر تبریز، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، دوره1، شماره 2، صص. 36-19.
3)      حافظ نیا، محمدرضا (1380) مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ دهم، تهران: انتشارات سمت.
4)      حسینی، سید علی (1380) روش‌های مشارکت شهروندان در طرح‌های توسعه شهری (شهر رشت)، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
5)      حکمت نیا، حسن و موسوی، میر نجف (1385) تحلیل تاریخی از مشارکت شهروندان در اداره امور شهرهای ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره21، شماره 80، صص.136-121.
6)      حناچی، سیمین و مرادی مسیحی، واراز (1380) شهرسازی مشارکتی: مشارکت مردمی در برنامه‌ریزی و توسعه شهری، وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
7)      خاکپور، براتعلی، مافی، عزت‌الله و باوان پوری، علیرضا، (1388)، نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله‌ای (نمونه: کوی سجادیه مشهد)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، دوره7، شماره 12، صص.81-55.
8)      رضایی، رحیم و صلاح اصفهانی، گیتی (1387) نگرش مشارکتی شهروندان محلات 1 و 12 شهرداری تهران نسبت به مدیریت محله، مجموعه مقالات اولین همایش توسعه محله‌ای(5)، مشارکت مردمی و توسعه محله‌ای(2)، تهران، صص.235-216.
9)      زیاری، کرامت الله؛ حاتمی، احمد؛ مصباحی، سحر (1396) بررسی عوامل مؤثر برافزایش مشارکت اجتماعی با تأکید بر احساس تعلق محله‌ای مطالعه موردی نورآباد دلفان، مجله جغرافیای اجتماعی شهر، دوره2، شماره 4، صص. 69-86
10)   زیاری، کرامت الله؛ زندوی، سید مجدالدین؛ آقاجانی، محمد؛ مقدم، محمد (1388) بررسی مشارکت شهروندی و نقش آن در مدیریت شهری شهرهای کوچک (نمونه موردی: شهرهای گله‌دار، ورزنه و هیدج)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، دوره7، شماره 13، صص.235-211.
11)   زیاری، کرامت الله (1381) برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، یزد: انتشارات دانشگاه یزد.
12)   شکویی، حسین (1372) جغرافیای اجتماعی شهرها، اکولوژی شهر، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
13)   شهرداری تهران (1396) شهرداری منطقه 3، سند راهبردی توسعه محله داودیه (95-1391).
14)   علوی تبار، علیرضا (1379) الگوی مشارکت شهروندان در اداره شهرها، جلد سوم، تهران: سازمان شهرداری‌ها کل کشور.
15)   فنی، زهره و صادقی، یدالله (1388) توانمندسازی حاشیه‌نشینان در فرآیند بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، سال 2، شماره 7، صص.73-57.
16)   قاسمی، وحید؛ اسماعیلی، رضا؛ ربیعی، کامران (1385) سطح‌بندی سرمایه اجتماعی در شهرستان‌های استان اصفهان، فصلنامهٔ علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 6، شماره 23، صص.248-225.
17)   کاظمیان، غلامرضا؛ حق‌شناس کاشانی، فریده؛ شادمان فر، رضا (1389) بررسی تأثیر الگوی شورایاری محلات در مشارکت شهروندان با مدیریت شهری، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری،دوره2، شماره 3، صص. 37-23.
18)   مدنی پور، علی (1383) «آیا می‌توان مدیریت و توسعه شهرها را بر پایه محله‌ها بنا نهاد؟»، همایش توسعه محله‌ای، چشم‌انداز توسعه پایدار شهر تهران، اسفند 1383، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
19)   مرادی (مشاور نیازند طرح) (1376) توسعه شهری در استان مازندران، مجموعه مقالات چهارمین همایش تخصصی بافت­های فرسوده شهری، سازمان ملی و مسکن، تهران.
20)   مطلبی، قاسم، (1383)، رویکرد انسانی به توسعه پایدار محله‌ای، چشم‌انداز توسعهٔ پایدار شهر تهران، شهرداری تهران، شماره 19، صص. 18-2.
21)   موحد علی و نعمت کرده (1396) سطوح پایداری در محله‌های شهری؛ مطالعه موردی: شهر مهاباد، فصل‌نامه آمایش محیط دوره10، شماره 39، صص. 27-1
22)   نجاتی حسینی، سید محمود، (1380) الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها، فصلنامه مدیریت شهری، دوره2، شماره 5،صص.113-102.
23) Andrews, Patricia. & Herschel, Richard. (1997) Organizational Communication: Empowerment in a Technological Society, 1 edition, Publisher: Pearson