بررسی تأثیر پاندمی کووید19 بر کارکردهای اجتماعی مکان‌های سوم مطالعه موردی: کافه‌های شهر تبریز

نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

گروه معماری ،دانشکده هنر و معماری،دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز ، ایران

چکیده

مکان‌های سوم به کمک ویژگی‌های خود باعث ایجاد پایداری و افزایش تاب‌آوری در شهرها می‌شوند. آن‌ها در مواقع بحران قابلیت حمایتگری بالایی دارند و در پایداری اجتماعی جامعه اثرگذار هستند. زمانی که بحران به وجود آمده باعث ایجاد اختلال در نقش حمایتی مکان سوم شود پتانسیل کمک‌های مردمی و اتحاد در مقابل بحران کاهش پیدا می‌کند. شیوع ویروس کووید19 نمونه‌ای از این بحران است که با توجه به محدودیت‌های اجباری همراه خود علاوه بر مشکلات سلامتی تحمیل‌شده بر یک جامعه می‌تواند باعث تضعیف پایداری اجتماعی شود. کافه‌ها نمونه‌ای ملموس از مکان‌های سوم هستند که باهدف آسیب‌شناسی پاندمی‌کووید19 بر پایداری اجتماعی شکل‌گرفته به‌واسطه آن‌ها, در پژوهش حاضر به بررسی تأثیر پنج مؤلفه تضعیف اقتصاد، ترس از بیماری، کم شدن تعاملات اجتماعی، کم شدن حس مکان و کم شدن قابلیت دسترسی بر تضعیف پایداری اجتماعی به دلیل کووید19پرداخته شد. روش پژوهش  توصیفی_تحلیلی و همبستگی است. پرسشنامه در طیف لیکرت طراحی‌شده و از نرم‌افزار و AMOSE و روش معادلات ساختاری تحلیل برای تحلیل داده‌ها استفاده‌شده است . تعداد نمونه‌های قابل‌استفاده با توجه به فرمول کوکران و جدول مورگان 392 نمونه است. نتایج پژوهش نشان داد ترس از بیماری با اطمینان 99 درصد با ضریب استاندار 468/0 درصد بیشترین تأثیر را در کم شدن پایداری اجتماعی دارد. همچنین دو مؤلفه کم شدن تعاملات اجتماعی و کم شدن قابلیت دسترسی با اطمینان 95 درصد به ترتیب با ضریب استاندارد 160/0 و 056/0 درصد بعد از مؤلفه ترس از بیماری، بیشترین تأثیر مستقیم را در تضعیف پایداری اجتماعی شکل‌گرفته به‌واسطه کافه‌ها در شهر تبریز دارند. تأثیر مؤلفه‌های حس مکان با ضریب 236/0- به‌واسطه تأثیر بر ترس از بیماری و اقتصاد با ضریب تأثیر 067/0  با تأثیر بر تعاملات اجتماعی بر پایداری اجتماعی شکل‌گرفته در کافه‌ها به‌صورت غیرمستقیم است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابراهیم‌زاده، عیسی و نیری، ناصر. (1397). سنجش و ارزیابی وضعیت شاخص‌های شهر خلاق مطالعه موردی: مناطق پنج‌گانه شهر زاهدان. جغرافیا و توسعه، 16(52)، 22-1.
  2. امین، کاوه و نظریان، اصغر. (1399). برنامه‌ریزی کالبدی-اجتماعی در شهرک‌های گردشگری مطالعه موردی: شهرک گردشگری امیرکبیر اراک. جغرافیای فضای گردشگری، 9 (34)، 25-1.
  3. براتی، ناصر و کاکاوند، الهام. (1395). کندوکاوی پدیدارشناسانه در راستای شناخت یک انگاره کهن در معماری ایرانی- اسلامی. فصلنامه باغ نظر، 13 (42)، 18-5.
  4. جوان مجیدی، جواد؛ مسعود، محمد و مطلبی، قاسم. (1397). ارزیابی سطح پایداری اجتماعی در بافت‌های تاریخی شهری مطالعه موردی: شهر اردبیل. مجله شهر پایدار، 1 (4)، 36-19.
  5. حاتمی‌نژاد، حسین؛ مدانلوجویباری، مسعود و اخوان حیدری، کورش. (1398). تحلیل فضایی زیست پذیری کالبدی کلان‌شهر اهواز. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 4 (1)، 23-11.
  6. دیبازر، فرناز؛ طوفان، سحر؛ جمالی، سیروس و ولیزاده، نیما. (1400). تأثیر ویژگی‌های عمومی مکان‌های سوم بر تعاملات اجتماعی نمونه موردی: کافه‌های شهر تبریز. فصلنامه مطالعات شهری، 10(39)، 40-29.
  7. رفیعیان، محسن؛ رفیعیان، مجتبی و بمانیان، محمدرضا. (1398). تحلیلی بر ادراک «کیفیت معنای مکان» با تأکید بر مکان‌های عمومی شهر یزد. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 51 (2)، 428-411.
  8. سالمی، مریم؛ حمزه‌ای، محمدرضا (فریبرز) و میرک‌زاده، علی‌اصغر. (1390). سنجش پایداری اجتماعی زنان روستایی شهرستان سنقر. مطالعات اجتماعی - روان‌شناختی زنان(مطالعات زنان)، 1 (9)، 78-55.
  9. السان، مصطفی. (1399). مسؤولیت مدنی دولت در قبال بیماری‌های واگیر (بررسی موردی: کووید19). تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامه حقوق و کرونا، 23، 243-215.
  10. سرائی، محمدحسین و حج‌فروش، شهاب‌الدین. (1398). ظرفیت‌های محله‌ای زمینه‌ساز توسعه پایدار شهری: هم بودگی معرف‌های فقر و فضای جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر یزد). برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 4 (2)، 50-25.
  11. سلیمانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ ساسان‌پور، فرزانه؛ نوروزیان، مهسا و شماعی، علی. (1399). تحلیل نقش قابلیت پیاده‌روی در ارتقای سرمایه اجتماعی محله‌های شهری (مطالعه موردی: محله‌های کلان‌شهر تهران). پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 8 (2)، 297-279.
  12. صبوری‌پور، مهدی و احمدی، اصغر. (1399). جرائم محیط زیستی ناشی از کووید19: جلوه‌ها و کاستی‌ها. تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامه حقوق و کرونا، 23، 328-303.
  13. صفایی‌پور، مسعود؛ ملکی، سعید؛ حاتمی‌نژاد، حسین و مدانلوجویباری، مسعود. (1396). ارزیابی و سنجش مؤلفه‌های شکوفایی شهری در کلان‌شهر اهواز. جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، 7 (22)، 47-35.
  14. مشکینی، ابوالفضل؛ علی­پور، سمیه و حاجی‌زاده، مریم. (1399). تبیین سطوح خلاقیت شهری در نظام شهری کلان‌شهرها (مطالعه موردی: کلان‌شهر کرج). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 52 (2)، 400-385.
  15. نظریان، اصغر و رحیمی، محمد. (1392). ضرورت بازبینی مدل مدیریت شهر تهران و انتخاب مدل برتر. مدیریت شهری، 11 (31)، 137-125.
  16. نقی‌زاده، محمد. (1396). معیارهای قلمرو عمومی خوب شهر. مطالعات معماری ایران، 6 (12)، 96-83.
  17. Acuto, M. (2020). COVID-19: Lessons for an Urban (izing) World. One Earth, 2 (4), 317-319.
  18. Amin, K., & Nazarian, A. (2019). Physical-social planning in tourist towns, a case study: Amirkabir Arak tourist town. Geography of tourism space, 9 (34), 1-25. [In Persian].
  19. Assefa, G., & Frostell, B. (2007). Social sustainability and social acceptance in technology assessment: A case study of energy technologies. Technology in society, 29 (1), 63-78.
  20. Barati, N., & Kakavand, E. (2015). Phenomenological exploration in order to understand an old idea in Iranian-Islamic architecture. Bagh Nazar Quarterly, 13 (42), 18-5. [In Persian].
  21. Biggs, S., & Carr, A. (2015). Age-and child-friendly cities and the promise of intergenerational space. Journal of Social Work Practice, 29 (1), 99-112.
  22. Colantonio, A. (2009). Social sustainability: a review and critique of traditional versus emerging themes and assessment methods, 865-885.
  23. Dibazar, F., Toan, S., Jamali, S., & Valizadeh, N. (2021). The effect of general characteristics of third places on social interactions, case example: Tabriz city cafes. Journal of Urban Studies, 10(39), 29-40. [In Persian].
  24. Dolbeault, J., & Turinici, G. (2020). Heterogeneous social interactions and the COVID-19 lockdown outcome in a multi-group SEIR model. Mathematical Modelling of Natural Phenomena, 15 (36), 1-18.
  25. Ebrahimzadeh, I., & Nyeri, N. (2017). Measuring and evaluating the status of creative city indicators, a case study: the five areas of Zahedan city. Geography and Development, 16(52), 1-22. [In Persian].
  26. Elsan, M. (2019). Civil liability of the government for infectious diseases (case study: Covid-19). Legal Research, Law and Corona Special Issue, 23, 243-215. [In Persian].
  27. Felder, M. (2020). Strong, weak and invisible ties: A relational perspective on urban coexistence. Sociology, 54 (4), 675-692.
  28. Finlay, J., Esposito, M., Kim, M. H., Gomez-Lopez, I., & Clarke, P. (2019). Closure of ‘third places? Exploring potential consequences for collective health and wellbeing. Health & place, 60 (102225), 1-5.
  29. Franch-Pardo, I., Napoletano, B. M., & Rosete-Verges, F., & Billa, L. (2020). Spatial analysis and GIS in the study of COVID-19. A review. Science of The Total Environment, 739, 1-10.
  30. Glover, T. D. (2021). Neighboring in the time of coronavirus? Paying civil attention while walking the neighborhood. Leisure Sciences, 43 (1-2), 280-286.
  31. Hair Jr, J. F., Matthews, L. M., Matthews, R. L., & Sarstedt, M. (2017). PLS-SEM or CB-SEM: updated guidelines on which method to use. International Journal of Multivariate Data Analysis, 1(2), 107-123.
  32. Hanks, L., Zhang, L., & Line, N. (2020). Perceived similarity in third places: Understanding the effect of place attachment. International Journal of Hospitality Management, 86(102455), 1-9.
  33. Hataminejad, H., Madanlojoybari, M., & Akhwan Heydari, K. (2018). Spatial analysis of physical livability of Ahvaz metropolis. Physical Development Planning Quarterly, 4(1), 11-23. [In Persian].
  34. Hickman, P. (2013). Third places” and social interaction in deprived neighbourhoods in Great Britain. Journal of Housing and the Built Environment, 28(2), 221-236.
  35. Javan Majidi, J., Massoud, M., & Matalabi, Q. (2017). Evaluating the level of social sustainability in historical urban contexts, a case study: Ardabil city. Journal of Sustainable City, 1 (4), 19-36. [In Persian].
  36. Latham, A., & Layton, J. (2019). Social infrastructure and the public life of cities: Studying urban sociality and public spaces. Geography Compass, 13(7), 1-15.
  37. Lee, J.E., & Severt, D. (2017). The role of hospitality service quality in third places for the elderly: An exploratory study. Cornell Hospitality Quarterly, 58(2), 214-221.
  38. Meshkini, A., Alipour, S., Hajizadeh, M. (2019). Explaining the levels of urban creativity in the metropolitan urban system (case study: Karaj metropolis). Human Geography Research, 52(2), 385-400. [In Persian].
  39. Naghizadeh, M. (2016). Criteria for a good city public realm. Iranian Architectural Studies, 6 (12), 96-83. [In Persian].
  40. Nazarian, A., & Rahimi, M. (2012). The necessity of reviewing the management model of Tehran city and choosing the best model. Urban Management, 11 (31), 137-125.
  41. Perugini, C., & Vladisavljević, M. (2021). Social stability challenged by Covid-19: Pandemics, inequality and policy responses. Journal of Policy Modeling, 43(1), 146-160.
  42. Rafiyan, M., Rafiyan, M., Bamanian, M. (2018). An analysis on the perception of "the quality of the meaning of place" with an emphasis on the public places of Yazd city. Studies in Human Geography, 51(2), 411-428. [In Persian].
  43. Sabouripour, M., & Ahmadi, A. (2019). Environmental crimes caused by Covid-19: effects and shortcomings. Legal Research, Law and Corona Special Issue, 23, 328-303. [In Persian].
  44. Safaipour, M., Maleki, S., Hataminejad, H., Madanlojoybari, M. (2016). Evaluation and measurement of the components of urban prosperity in Ahvaz metropolis. Geography and Environmental Sustainability (Geographic Research), 7 (22), 35-47. [In Persian].
  45. Salemi, M., Hamzaei, M. R., & Mirkzadeh, A. A. (2011). Assessing the social stability of rural women in Sanghar city. Women's Socio-Psychological Studies (Women's Studies), 1 (9), 55-78. [In Persian].
  46. Sarai, M. H., & Hajfarosh, Sh. (2018). Neighborhood capacities underlying sustainable urban development: coexistence of poverty indicators and geographic space (case study: Yazd city). Physical Development Planning, 4(2), 25-50. [In Persian].
  47. Soja, E. W. (1998). Thirdspace: Journeys to Los Angeles and other real-and-imagined places. Capital & Class, 22(1), 137-139.
  48. Soleimani, M., Tolai, S., Sasanpour, F., Norouzian, M., & Shamai, A. (2019). Analysis of the role of walkability in improving the social capital of urban neighborhoods (case study: neighborhoods of Tehran metropolis). Urban Planning Geographical Research, 8(2), 297-279. [In Persian].
  49. Williams, S. A. & Hipp, J. R. (2019). How great and how good?: Third places, neighbor interaction, and cohesion in the neighborhood context. Social science research, 77, 68-78.
فصلنامه شهر پایدار
دوره 5، شماره 3
آبان 1401
صفحه 61-70

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار