ارزیابی چالش‌های ارتقاء حکمروایی شهری با رویکرد آینده‌پژوهی مطالعه موردی: شهر میانه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

2 گروه شهرسازی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران

چکیده

فرآیندهای برنامه‌ریزی که مدیران شهر در چارچوب حکمروایی در برابر چالش‌های توسعه شهری هدایت می‌کنند، سازوکارهای شفافیت و پاسخگویی را تضمین می‌کند. در این پژوهش ضمن ارزیابی چالش‌های ارتقاء حکمروایی شهری در شهر متوسط اندام میانه با رویکرد آینده‌پژوهی، عوامل کلیدی و ارتباطات بین آن‌ها تجزیه‌وتحلیل و رتبه‌بندی شده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش‌شناختی توصیفی ـ تحلیلی است. مهم‌ترین عوامل کلیدی حکمروایی شهری با استفاده از تکنیک دلفی و نظرخواهی از 30 کارشناس، شاخص‌های اجماع و قطعیت،‌ اولویت و اهمیت به ارزیابی 43 پیشران کلیدی در نرم‌افزار Micmac پرداخته شد. که نتایج نشان می‌دهد که از بین ۸ عامل اصلی، مشارکت، پاسخگویی، عدالت و قانونمندی اثرگذارترین ابعاد بر روند توسعه شهری میانه بوده‌اند. از میان 10 پیشران کلیدی و مهم متغیرهای نقش موثر اعمال تصمیمات شهروندان در تهیه طرح‌های توسعه شهری و پاسخگویی مدیران و مسئولان شهری به شهروندان به‌عنوان متغیرهای دو وجهی و تأثیرگذار دارای بیشترین اهمیت بوده‌اند. نتایج تأییدکننده این نکته است که عوامل مشارکت، پاسخگویی، عدالت و قانونمندی حکمروایی شهری اثرگذار بر روند تحولات شهر میانه ناپایدار و به‌گونه‌ای است که تداوم وضع موجود به شکل‌گیری سناریو فاجعه خواهد انجامید و در بهترین حالت، در صورت ادامه وضع موجود، تغییرات سیستم حکمروایی به موازی کاری و عدم وجود برنامه منظم و منسجم و فقدان هماهنگی بین سازمانی، کاهش سطح توانمندی اجتماعی، عدم تقویت اقتصاد محلی و کاهش نقش مشارکتی شهروندان، کاهش سطح سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و کاهش نظارت کالبدی بر فضاهای ساخته‌شده مرتبط با کنترل انواع چالش‌های فزاینده شهری منجر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. سماعیل‌زاده، حسن و همتی، محمد. (۱۳۹۱). حکمروایی خوب، راه چاره تحقق شهر خوب. مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، 288 (2)، ۱۰۲-۱۱۵.
  2. اربابی سبزواری، آزاده و قاسم‌پور، آرش. (1400). تحلیلی بر جایگاه حکمروایی خوب شهری و نقش آن در نظام مدیریت برنامه‌ریزی شهری (مطالعه موردی: شهرداری اهواز). فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 5 (55)، 42-18.
  3. احدنژاد، محسن؛ جعفری، مینا و جعفری، نسرین. (1396). ارزیابی توسعه درون‌زای بافت مرکزی شهرها با تأکید بر شاخص‌های کیفیت زندگی: مطالعه موردی بافت مرکزی شهر زنجان. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8 (28)، 1-20.
  4. ابراهیم‌زاده، عیسی و اسمعیل‌نژاد، مرتضی. (1396). پناهندگان اقلیمی چالش آینده تحولات منطقه‌ای (مطالعه موردی: خراسان جنوبی). فصلنامه جغرافیا و توسعه، 15(48)، 18-1.
  5. پطرودی، سید حمید؛ جعفرنژاد چقوشی، احمد؛ صادقی مقدم، محمدرضا و صفری، حسین. (1396). چالش‌های حاکمیت شبکه مدیریت بحران (مطالعه موردی: شهر تهران). نشریه مدیریت دولتی، 9 (3)، 402-379.
  6. پورموسوی، موسی؛ اقبال، محمدرضا و خوشخوان، جلال. (1394). بررسی میزان تحقق‌پذیری شاخص‌های مدیریت بحران در طرح تفصیلی (موردمطالعه: منطقه 20 شهرداری تهران). نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 2 (2)، 31-17.
  7. تقوایی، علی‌اکبر و تاجدار، رسول. (1388). درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در رویکردی تحلیلی. فصل‌نامه مدیریت شهری، 7 (23)، 45-58.
  8. حاتمی‌نژاد، حسین؛ بزرافکن، شهرام و آروین، محمود. (1396). تحلیل نقش الگوی حکمروایی خوب شهری در کاهش آسیب‌پذیری مسکن شهری در برابر زلزله. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 40، 617-599.
  9. حسینی، علی؛ رمضان­پور، حامد و آشوری، حسن. (1399). تحلیل شاخص‌های حکمروایی شهری و تأثیر آن بر کیفیت مکان (مطالعه موردی: شهر آذرشهر). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(4)، 813-831.
  10. حسینی، سیدهادی. (۱۳۹۶). شهر فشرده و توسعه پایدار شهری سبزوار. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 7 (۴۵)، ۱۱۶- ۹۳
  11. ربانی، طاها؛ مشکینی، ابوالفضل؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و رفیعیان، مجتبی. (1398) تبیین مسائل حکمروایی شهری در سناریوهای آینده کلان‌شهر تهران مبتنی بر رویکرد تبدیل سناریوهای کیفی به کمی. مجله شهر پایدار، 2(1)، 45-62.
  12. زیاری، کرامت اله؛ یداله‌نیا، هاجر و یداله‌نیا، حسین. (1399). تحلیل عملکرد مدیریت شهری با تأکید بر شاخص‌های حکمروایی خوب از منظر شهروندان (موردمطالعه: شهر ساری). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 40، 16-1.
  13. صرافی، مظفر و نجاتی، ناصر. (۱۳۹۶). حکمروایی چند سطحی منطقه کلان‌شهری در راستای رویکرد نو منطقه‌گرایی. هویت شهری، ۱۱ (۳۱)، ۳۱-۴۲
  14. موسوی طاهر؛ سراسکانرود، زهرا و قره داغلی، رستم. (1399). ارزیابی عملکرد شهرداری‌های استان آذربایجان شرقی بر اساس شاخص‌های حکمروایی خوب. خط‌مشی گذاری عمومی در مدیریت، 37، 38-27.
  15. طباطبایی، شیما. (1397). اهمیت آینده‌پژوهی در ارتقای ایمنی در مواجهه با بلایای طبیعی. مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، 6 (15)، ۲-۱.
  16. غلامی، حمیده؛ پناهی، علی و احمدزاده، حسن. (1399). آینده‌پژوهی تاب‌آوری سکونتگاه‌های شهری در برابر مخاطرات محیطی با تأکید بر پاندمی کرونا (مطالعه موردی: شهر تبریز). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 9(4)، 179-199.
  17. کاویانی راد، مراد. (1389). تحلیل فضایی مخاطرات محیطی و بحران‌های بوم‌شناسی در ایران. مطالعات راهبرد ۱۳(68)، 57-33.
  18. محبوبی، سحر و حبیبی، داوود. (۱۳۹۸). تبیین رابطه حکمروایی خوب شهری و رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری (مطالعه موردی: شهر دوگنبدان). مطالعات محیطی هفت حصار، ۳۰ (۸)، ۴۷-۵۸
  19. معینیان میاندوآب، غزال و برنجی، نسیم. (1398). بررسی تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری با تأکید بر نقش نهاد شهرداری (موردمطالعه: شهر تبریز). فصلنامه معماری شناسی، 2 (8)، 37-29.
  20. Alcamo, J. (2008) Developments in Integrated Environmental Assessment. Developments in Integrated Environmental Assessment, 2, 123–150.
  21. Arnold, M., & de Cosmo, S. (2015). Building Social Resilience, Protecting and Empowering those most at risk. International Bank for Reconstruction and Development / International Development Association or The World Bank, www.worldbank.org.
  22. Asongu, S. A., Agboola, M. O., Alola, A. A., & Bekun, F. V. (2020) The criticality of growth, urbanization, electricity and fossil fuel consumption to environment sustainability in Africa. Science of the Total Environment, 712, 136376.
  23. Bettencourt, L. M. (2020) Urban growth and the emergent statistics of cities. Science Advances, 6(34), eaat8812.
  24. Bhaduri, S. (2020) Unit-2 Urban Management and Management of Urban New Delhi: Indira Gandhi National Open University.
  25. Broccardo, L., Culasso, F., & Mauro, S. G. (2019) Smart city governance: exploring the institutional work of multiple actors towards collaboration. International Journal of Public Sector Management, 12, 1-12.
  26. Carlton, B. (2014). A Model for Municipal Institutional Capacity Analysis, FCM (Federation of Canadian Municipalities). Retrieved from http://www.cardinalgroup.ca/nua/aif/ aif02.Html.
  27. Cento Bull, A., & Jones, B. (2006). Governance and social capital in urban regeneration: A comparison between Bristol and Naples. Urban Studies, 43 (4), 767-786.
  28. Cerreta, M. (2010) Thinking through complex values. In Making Strategies in Spatial Planning (pp. 381-404). Springer, Dordrecht.
  29. De Guimarães, J. C. F., Severo, E. A., Júnior, L. A. F., Da Costa, W. P. L. B., & Salmoria, F. T. (2020) Governance and quality of life in smart cities: Towards sustainable development goals. Journal of Cleaner Production, 25 (3), 119-926.
  30. De Oliveira, J. A. P., Doll, C. N., Balaban, O., Jiang, P., Dreyfus, M., Suwa, A., & Dirgahayani, P. (2013) Green Economy and Governance in Cities: Assessing Good Governance in Key Urban Economic Processes. Journal of Cleaner Production, 58, 138-152. ‌
  31. Estévez-Mauriz, L., Fonseca, J. A., Forgaci, C., & Björling, N. (2017). The livability of spaces: Performance and/or resilience? Reflections on the effects of spatial heterogeneity in transport and energy systems and the implications on urban environmental quality. International Journal of Sustainable Built Environment, 6 (1), 1-8.
  32. Florida, R. (2002). The rise of the creative class.(Vol. 9). New York: Basic books.
  33. Gani, A., & Duncan, R. (2007). Measuring Good Governance Using Time Series Data: Fiji Islands. Journal of the Asia Pacific Economy, 12 (3), 367-385. ‌
  34. Hawley, R. J., Bledsoe, B. P., Stein, E. D., & Haines, B. E. (2012). Channel Evolution Model of Semiarid Stream Response to Urban‐Induced Hydromodification 1. JAWRA Journal of the American Water Resources Association, 48 (4), 722-744.
  35. Habitat, U. N. (2016). World Cities Report 2016: Urbanization and Development–Emerging Futures. Publisher: UN-Habitat.
  36. Hogan, D. M., Jarnagin, S. T., Loperfido, J. V., & Van Ness, K. (2014). Mitigating the effects of landscape development on streams in urbanizing watersheds. JAWRA Journal of the American Water Resources Association, 50 (1), 163-178.
  37. Houet, T., Marchadier, C., Bretagne, G., Moine, M.P., Rahim, A., Vincent, V., Bonhomme, M., Lemonsu, A., Avner, P., Hidalgo, J., & Masson, V. (2016). Combining narratives and modelling approaches to simulate fine scale and long-term urban growth scenarios for climate adaptation. Environmental Modelling & Software, 86, 1-13.
  38. Huck, A., & Monstadt, J. (2019) Urban and infrastructure resilience: Diverging concepts and the need for cross-boundary learning. Environmental Science & Policy, 100, 211-220.
  39. Inglehart, R. (1990). Values, ideology, and cognitive mobilization in new social movements. Challenging the political order: new social and political movements in western democracies.
  40. Joseph, J. (2013). Resilience as Embedded Neoliberalism: A Governmentality Approach. Resilience, 1 (1), 38-52. ‌
  41. Korosteleva, E. A., & Flockhart, T. (2020). Resilience in EU and international institutions: Redefining local ownership in a new global governance agenda. Contemporary Security Policy, 41 (2), 153-175.
  42. Liu, H. K., Hung, M. J., Tse, L. H., & Saggau, D. (2020). Strengthening urban community governance through geographical information systems and participation: An evaluation of my Google Map and service coordination. Australian Journal of Social, 55 (2), 182-200.
  43. Lyall, C., & Tait, J. (2019). Beyond the limits to governance: new rules of engagement for the tentative governance of the life sciences. Research Policy, 48 (5), 1128-1137.
  44. Manca, D. P., Varnhagen, S., Brett-MacLean, P., Allan, G. M., Szafran, O., Ausford, A., & Turner, D. (2007). Rewards and challenges of family practice: Web-based survey using the Delphi method. Canadian Family Physician, 53 (2), 277-286.
  45. Markus, G. B., & Krings, A. (2020). Planning, participation, and power in a shrinking city: The Detroit Works Project. Journal of Urban Affairs, 42 (8), 1141-1163.
  46. Porio, E. (2014). Climate change vulnerability and adaptation in Metro Manila: Challenging governance and human security needs of urban poor communities. Asian Journal of Social Science, 42 (1-2), 75-102.
  47. Rashid, H. (2011). Interpreting flood disasters and flood hazard perceptions from newspaper discourse: Tale of two floods in the Red River valley, Manitoba, Canada. Applied Geography, 31(1), 35-45.
  48. Shamsuddin, S. (2020) Resilience resistance: The challenges and implications of urban resilience implementation. Cities, 103, 1-8.
  49. Sheng, Y. K. (2010) Good urban governance in Southeast Asia. Environment and Urbanization Asia, 1 (2), 131-147.
  50. Van Dijk, M. P. (2008) Urban management and institutional change: An integrated approach to achieving ecological cities (No. IHS WP 16).
  51. Windle, P. E. (2004) Delphi technique: assessing component needs. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 1 (19), 46-47.
  52. Yang, H. (2021) Holistic Governance: An Explanatory Framework, In: Urban Governance in Transition. (pp. 57-95). Singapore: Springer. ‌
فصلنامه شهر پایدار
دوره 5، شماره 2
مرداد 1401
صفحه 93-114

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار