تحلیل پراکنده رویی شهرسیرجان ورشدآینده آن با استفاده از داده های سنجش از دور

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 عضوهیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان

3 کارشناس ارشد جغرافیا وبرنامه ریزی شهری

چکیده

چکیده:
با افزایش سریع جمعیت شهرنشین، تحولات مربوط به کالبد و فضاهای شهری شتاب‌آلود می‌شود و این تحولات منجر به پیدایش گستردگی و تغییر کاربری و تخریب و انهدام فضاهای سبز و باغات و اراضی کشاورزی در اطراف شهر و بروز پدیده‌ی پراکنده رویی شهری و در نهایت رشد بی‌قواره شهری می‌شود. بر حسب اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر با هدف کلی بررسی پراکنده رویی شهری سیرجان و ادغام روستاها در گسترش شهری مورد توجه بوده است .درگسترش شهری سیرجان طی دوره آماری 1990 تا 2020 (1370تا1400) و پیش‌بینی ساخت‌وسازها برای سال 2050 (1430)انجام گردید. برای دستیابی به اهداف فوق از تصاویر ماهواره‌ای محدوده شهر سیرجان طی دوره آماری و نرم‌افزارهای SAGA، ENVI، Google Earth، GIS، TerrSet و تکنیک CA-Marcov استفاده گردید. همچنین به منظور سنجش میزان پراکنده رویی شهری در شهر سیرجان از تکنیک آنتروپی استفاده گردید. بر حسب نتایج مشخص گردید که میزان ساخت‌وسازها طی یک دوره 30 ساله در شهر سیرجان بیش از 35/3 برابر نسبت به شروع دوره بوده است؛ همچنین در شروع دوره بیشترین ساخت‌وسازها در جهت شرق شهر سیرجان صورت گرفته است، این در حالی است که در دوره پایانی مورد مطالعه ساخت‌وسازها به سمت شمال غرب افزایش یافته و در سال 2020 (1400)بیشترین ساخت‌وسازها در جهت شمال غربی صورت گرفته است. نتایج تکنیک آنتروپی نیز نشان داد که شهر سیرجان دارای توسعه شهری نامتقارن در ساخت‌وسازها و از درجه خزش شهری بسیار بالایی برخوردار است. نتایج زنجیره مارکوف در محیط نرم‌افزاری TerrSet برای سال 2050 نیز نشان داد که طی سه دهه آینده با توجه به رشد نامتقارنی که در ساخت‌وسازهای شهری وجود دارد، اکثریت روستاهای حومه شهر سیرجان در محدوده شهر ادغام خواهند گردید وگسترش شهر سیرجان علاوه برشکل نامتوازن به میزان بیش از حد تصور خواهد بود وچالش های زیادی در توسعه سطحی شهر ایجاد خواهد شد .

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. افراخته، حسن و حجی پور، محمد. (1392). خزش شهری و پیامدهای آن در توسعه پایدار روستایی (روستاهای پیرامونی شهر بیرجند). فصلنامه بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، 11 (39)، 185-159.
  2. توکلی، مرتضی و نعیم‌آبادی، نازنین. (1398). خزش شهری و تغییرات کاربری اراضی فضاهای پیرا شهری نیشابور. مجله توسعه فضاهای پیرا شهری، 1 (2)، 165-151.
  3. جلالیان، حمید؛ ضیائیان، پرویز؛ دارویی، پرستو و کریمی، خدیجه. (1392). تحلیل خزش شهری و تحولات کاربری اراضی (مطالعات تطبیقی شهرهای ارومیه و اصفهان). فصلنامه برنامه‌ریزی کالبدی- فضایی، 2 (4)، 98-73.
  4. داوودپور، زهره و اردلان، داریوش. (1387). بررسی تطبیقی عوامل موثر بر گسترش شهرهای بزرگ و میانی (10 شهر ایرا- دوره معاصر). نشریه هویت شهر، 2 (3)، 72-63.
  5. رضوانی، محمدرضا. (1381). تحلیل الگوهای روابط و مناسبات شهر و روستا در نواحی روستایی اطراف تهران. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، 34 (43)، 94-81.
  6. زنگی‌آبادی، علی. (1371). تحلیل الگوی توسعه فیزیکی شهر کرمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
  7. ساسان‌پور، فرزانه و حیدری، یاسر. (1392). بررسی عوامل موثر در خزش شهری و تأثیر آن در رشد بی‌قواره شهرهای کوچک (موردمطالعه شهر هرات در استان یزد). اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار، تهران، انجمن محیط‌زیست کومش، دانشگاه صنعت هوایی.
  8. شکویی، حسین. (1382). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. تهران: انتشارات سمت.
  9. شمس، مجید و حجی ملایری، پریسا. (1388). توسعه فیزیکی و تأثیر آن در تغییرات کاربری اراضی شهر ملایر (85-1365). فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، 2 (7)، 91-75.
  10. ضیاء توانا، محمدحسن و قادرمزی، حامد. (1388). تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیرا شهری در فرایند خزش شهر (روستاهای نایسر و حسن‌آباد سنندج). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 41 (68)، 119-135.
  11. کیانی، گشتاسب. (1386). بررسی وضعیت و عملکرد مدیریت شهری نمونه موردی سکونتگاه‌های شهری استان چهارمحال بختیاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان.
  12. مشکینی، ابوالفضل؛ مهدنژاد، حافظ و پرهیز، فریاد. (1392). الگوهای فرانوگرایی در برنامه‌ریزی شهری. چاپ اول، تهران: انتشارات امید انقلاب.
  13. مهندسین مشاور سه سو. (1389). مطالعات راهبردی طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر سیرجان.
  14. وارثی، حمیدرضا؛ رجایی جزین، عباس و قنبری، محمد. (1391). تحلیلی بر عوامل خزش شهری و رشد فیزیکی شهر گناباد با استفاده از مدل‌های آنتروپی و هلدرن. آمایش سرزمین، 4 (6)، 100-79.
  15. ویسی، مسلم الله. (1392). خزش شهری چالش پیش روی برنامه‌ریزی‌های توسعه پایدار شهری (موردمطالعه: روستای در معرض ادغام سنندج). نخستین همایش ملی مدیریت یکپارچه شهری و نقش آن در توسعه پایدار، سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
  16. Afrakhteh, H., & Hajipour, M. (2013). Urban creep and its consequences in sustainable rural development (villages around Birjand). International Quarterly of the Geographical Society of Iran, 11 (39), 185-159. [In Persian].
  17. Burchell, R. (2005) Sprawl Costs: Economic Impacts of Unchecked Development. Washington, D.C.: Island Press.
  18. Davoodpour, Z., & Ardalan, D. (2008). A comparative study of the factors affecting the development of large and medium cities (10 cities of Ira - contemporary period). Journal of City Identity, 2(3), 72-63. [In Persian].
  19. Gillham, O. (2002). The Limitless City: A Primer on the Urban Sprawl Debate. Washington, D.C.: Island Press.
  20. Jalalian, H., Ziaeian, P., Darouei, P., & Karimi, K. (2013). Urban Creep Analysis and Land Use Developments (Comparative Studies of Urmia and Isfahan Cities). Physical-Spatial Planning Quarterly, 2 (4), 98- 73. [In Persian].
  21. Kamila, A., & Pal, S. C. (2015). Urban Growth Monitoring and Analysis of Environmental Impacts on Bandura-Iand II Block using Landsat Data. International Journal of Advanced Remote Sensing and GIS, 4, 965-975.
  22. Kiani, G. (2007) A Study of the Status and Performance of Urban Management: A Case Study of Urban Settlements in Chahar Mahar Bakhtiari Province. M.Sc. Thesis, Department of Geography, University of Isfahan. [In Persian].
  23. Meshkini, A., Mahdenjad, H., & Parhiz, F. (2013). Patterns of transcendentalism in urban planning. first edition, Tehran: Omid Enghelab Publications. [In Persian].
  24. Rezvani, M. R. (2002). Analysis of urban and rural relations patterns in rural areas around Tehran. Geographical Research Quarterly, 34 (43), 94-81. [In Persian].
  25. Rojas C, Moniz, I., & Pino J. (2013). Understanding the urban sprawl in the mid-size Latin American cities through the urban form: Analysis of the Concepcion metropolitan area (Chile). Journal of Geographic Information System, 5(3), 219-227.
  26. Sasanpour, F., & Heidari, Y. (2013). Study of effective factors in urban creep and its effect on unstable growth of small cities (case study of Herat city in Yazd province). the first national conference on geography, urban planning and sustainable development, Tehran, Koomesh Environmental Association, University of Aviation Industry. [In Persian]
  27. Seh Soo Consulting Engineers. (2010). Strategic studies of worn-out tissue renovation and renovation plan in Sirjan. [In Persian]
  28. Shafiee Sabet, N., & Khaksar, S. (2017). Environmental-Ecological Consequences of Urban Creep in Rural Settlements around the City of Hamedan. Journal of Environmental Sciences, 15 (3), 74-55.
  29. Shams, M., & Haji Malayeri, P. (2009) Physical development and its effect on land use changes in Malayer (1365-85). Geographical Quarterly of Environmental Management, 2, (7), 91-75. [In Persian].
  30. Shokouei, H. (2003). New Perspectives on Urban Geography. Tehran: Samat Publications. [In Persian].
  31. Tavakoli, M., & Naeemabadi, N. (2019) Urban creep and land use changes in suburban spaces of Neishabour. Journal of suburban urban development, 1(2), 165-151. [In Persian].
  32. Varesi, H., Rajaei Jazin, A., & Ghanbari, M. (2012) An analysis of urban creep and physical growth factors in Gonabad using entropy and holdern models. land management, 4 (6), .100-79. [In Persian]
  33. Veisi, M. (2013). Urban Creep The Challenge of Sustainable Urban Development Planning (Case Study: Sanandaj Village in Integration). The First National Conference on Integrated Urban Management and Its Role in Sustainable Development, Sanandaj, Azad University Islamic branch of Sanandaj. [In Persian]
  34. Zangiabadi, A. (1992). Analysis of Physical Development Pattern in Kerman. M.Sc. Thesis, Tarbiat Modares University. [In Persian].
  35. Zia Tavana, M. H., & Ghadermazi, Hamed. (2009). Land use changes in suburban villages in the process of urban creep (Naysar and Hassanabad villages of Sanandaj). Human Geography Research, 41 (68), 119-135. [In Persian]
فصلنامه شهر پایدار
دوره 5، شماره 2
مرداد 1401
صفحه 21-36

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار