تأثیر همه‌گیری کووید-19 بر ویژگی‌های کالبدی- رفتاری فضاهای عمومی مطالعه موردی: شهر مشهد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

2 استادیار گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

3 دانشیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

10.22034/jsc.2020.245885.1303

چکیده

مقررات و قوانین وضع‌شده و ممنوعیت‌های ارتباطی در راستای ممانعت از گسترش بیماری Covid-19، سبب تغییر رفتار افراد در فضاهای عمومی گردیده و حفظ فواصل اجتماعی و عدم حضور مردم در فضاهای عمومی، موجب کاهش کیفیت این فضاها و از بین رفتن تعاملات اجتماعی شده است. فضاهایی که زنده‌بودن آن‌ها عاملی مهم در جهت تاب‌آوری شهرها در مقابل بحران همه‌گیری بیماری می‌باشد. پژوهش کاربردی حاضر که رویکردی کم-کیفی دارد، باهدف شناسایی و ارزیابی عوامل متأثر از ویروس کووید-19 و تأثیر آن‌ها بر فضاهای عمومی به‌منظور ارتقاء کیفیت زندگی در این فضاها و با تأکید بر تاب‌آوری شهری تنظیم و نوشته‌شده است. در همین راستا، متخصصین دو حوزه بهداشت- سلامت و معماری-شهرسازی، بر اساس پرسشنامه، تغییرات کالبدی و رفتاری افراد در فضاهای عمومی را بررسی نمودند. درمجموع 41 عامل مؤثر حاصل شد که به روش آمار توصیفی و تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفت. آمار توصیفی شامل آماره‌های فراوانی، میانگین، انحراف معیار، ضرایب چولگی و کشیدگی بوده و در آمار استنباطی، از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی بهره برده شد. همچنین برای محاسبه درصد مربوط به فراوانی پاسخ‌ها، از شاخص RII استفاده گردید. عوامل مذکور، در 17 رده تحت عنوان دو شاخص کالبدی و رفتاری قرار گرفتند. نتایج ارزیابی‌ها نشان می‌دهد کلیه عناصر و ویژگی‌های فیزیکی و عوامل مرتبط با آن‌ها یعنی مقیاس، دسترسی، علائم هشداردهنده و مبلمان، تراکم، فضای سبز، آلودگی، تردد، حمل‌ونقل، امنیت و فاصله؛ در بخش کالبدی و عوامل مربوط به فعالیت‌های اجتماعی و انفرادی و واکنش‌های حسی، وضع قوانین و مقررات، نظم، فعالیت‌های حمایتی، نظارت و فعالیت‌های مبتنی بر بهداشت و سلامت، در بخش رفتاری قرار می‌گیرند. در بخش کالبدی، افزایش فضاهای سبز، کاهش تردد و کاهش تراکم ساختمانی و در بخش رفتاری، نظارت بر فعالیت‌های رسمی، کاهش تراکم جمعیتی و ایجاد صف‌های منظم بر اساس شاخص RII، به‌عنوان مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر فضاهای عمومی به‌منظور تاب‌آوری شهر معرفی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. حسینی، علی؛ یدالله نیا، هاجر؛ محمدی، منصوره؛ شکاری، سعید (1399) تحلیل تاب‌آوری اجتماعی بر اساس شاخص‌های سرمایه اجتماعی در شهر تهران،فصلنامه شهر پایدار، دوره 3، شماره 1، صص. 39-19.
  2. خاجی، علی (1399) قرنطینه و مباحث اخلاقی مرتبط با آن، مجله اخلاق پزشکی، دوره 14، شماره 45، صص. 13-1.
  3. دهقان نژاد، مرتضی و کثیری، مسعود (1389) مروری بر تاریخچه مشکلات ایجاد قرنطینه در ایران در دوره ناصرالدین‌شاه، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، دوره 46، شماره 4، صص.13-1.‌
  4. فرجی‌راد، خدر (1397) مرور الگوهای سازمانی- نهادی، پیشنهادی برای مدیریت مجموعه‌های شهری کشور و تبیین دلیل عدم تحقق آن‌ها، فصلنامه شهر پایدار، دوره 1، شماره 2، صص. 64-47.
  5. مؤمنی، منصور و فعال قیومی، علی (1389) تحلیل‌های آماری با استفاده از Spss، چاپ سوم، تهران: انتشارات کتاب نو.
  6. Acuto, Michele. (2020) COVID-19: lessons for an urban (izing) world, One Earth Journal, 2, No. 4, pp.317-319.
  7. Alliance, Resilience. (2007) Urban Resilience Research Prospectus. A Resilience Alliance Initiative for Transitioning Urban Systems towards Sustainable Futures. edition 1, Publisher Australia/USA/Sweden: CSIRO/Arizona State University/Stockholm University.
  8. Barbarossa, (2020) The Post Pandemic City: Challenges and Opportunities for a Non-Motorized Urban Environment: An Overview of Italian Cases, Journal of Sustainability, Vol. 12, No. 17, pp. 1-19
  9. Bryman, Alan. (2003) Quantity and quality in social research, edition1, Publisher Routledge.
  10. Carmona, Matthew. & Claudio de Magalhães. & Leo Hammond, eds. (2008) Public space: the management dimension, edition1, Publisher Routledge.
  11. Carmona, Matthew. (2015) Re-theorising contemporary public space: a new narrative and a new normative, Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, Vol 8, No. 4, pp. 373-405.
  12. Carr, Stephen & Francis, Mark & Rivlin, Leanne G. & Stone, Andrew M. (1992) Public space, edition1, Publisher Cambridge University Press.
  13. Carvalhaes, Thomaz & Markolf, Sam & Helmrich, Alysha & Rui Li, Yeowon Kim & Natarajan, Mukunth& Bondank, Emily & Ahmad, Nasir & Chester, Mikhail. (2020) COVID-19 as a Harbinger of Transforming Infrastructure Resilience, Frontiers in Built Environment, Vol. 6, No. 148, pp.1-8
  14. Cohen, Yehoshua S. & Shinar, Amnon. (1985) Neighborhoods and friendship networks: a study of three residential neighborhoods in Jerusalem, edition1, Publisher Univ of Chicago Committee on.
  15. Connolly, Creighton. & Keil, Roger. & S. Harris, Ali. (2020) Extended urbanisation and the spatialities of infectious disease: Demographic change, infrastructure and governance, Urban Studies Journals, Vol. 57, No. 15 pp.1-19
  16. De Vito, Laura. & Barnes, Jo. & Longhurst, James. & Williams, Ben. & Hayes, Enda. (2020) The legacy of COVID-19: lessons and challenges for city-scale air quality management in the UK, Journal of Cities & Health, Vol.5, No.7, pp.1-5.
  17. Dehghannejad, Morteza. & Kathiri, Massoud. (2010) A Review of the History of Quarantine Problems in Iran during the Nasser al-Din Shah Period, Quarterly Journal of Historical Research, Vol.46, No.4, pp. 1-13. [In Persian]
  18. Farjirad, Khedr. (2018) Review of organizational-institutional models, a proposal for the management of urban complexes in the country and explain the reason for their non-realization, Journal of Sustainable City, Vol.1, No.2, pp. 47-64. [In Persian]
  19. Franch-Pardo, Ivan. & Napoletano, Brian M. & Rosete-Verges, Fernando. & Billa, Lawal. (2020) Spatial analysis and GIS in the study of COVID-19. A review, Science of The Total Environment, Vol. 739, No. 1, pp:1-37
  20. Freeman, Shirra. & Eykelbosh, Angela. (2020) COVID-19 and outdoor safety: Considerations for use of outdoor recreational spaces, edition1, Publisher National Collaborating Centre for Environmental Health.
  21. Gross, Bnaya. & Zheng, Zhiguo. & Liu, Shiyan. & Chen, Xiaoqi. & Sela, Alon. & Jianxin Li, Daqing Li. & Havlin, Shlomo. (2020) Spatio-temporal propagation of COVID-19 pandemics, Journal of medRxiv, Vol 3, No. 48, PP: 1-7.
  22. Hall, C. Michael. & Scott, Daniel. & Gössling, Stefan. (2020) Pandemics, transformations and tourism: be careful what you wish for, Journal of Tourism Geographies, Vol. 22, No. 3, pp. 577-598.
  23. Hardiman, Sue. (2005) The 1832 Cholera epidemic and its impact on the city of Bristol, edition1, Publisher Bristol branch of the historical association.
  24. HM Government, (2020) Ministry of Housing, edition 1, Publisher: Communities & Local Government.
  25. Honey-Roses, Jordi. & Anguelovski, Isabelle. & Bohigas, Josep. & Chireh, Vincent. & Daher, Carolyn. & Konijnendijk, Cecil. & Jill, Litt. (2020) The impact of COVID-19 on public space: a review of the emerging questions, Journal of Cities & Health, Vol. 5, No. 1, pp. 1-20.
  26. Hosseini, Ali. & Yadollah Nia, Hajar. & Mohammadi, Mansoura. & Shekari, Saeed. (2020) Analysis of social resilience based on social capital indicators in Tehran, Journal of Sustainable City, Vol.3, No.1, pp. 19-39. [In Persian]
  27. Khaji, Ali. (2020) Quarantine and related ethical issues, Journal of Medical Ethics, Vol.14, No.45, pp. 1-13. [In Persian]
  28. Kumar, Sachin. & Sotiris, Vasilis. & Pecht, Michael. (2008) Mahalanobis distance and projection pursuit analysis for health assessment of electronic systems, In 2008 IEEE Aerospace Conference, pp. 1-9.
  29. Liu, Qian. & Dexuan, Sha. & Wei, Liu. & Houser, Paul. & Luyao, Zhang. & Ruizhi, Hou. & Hai, Lan. (2020) Spatiotemporal Patterns of COVID-19 Impact on Human Activities and Environment in Mainland China Using Nighttime Light and Air Quality Data, Remote Sensing journal, Vol. 12, No. 10, pp. 1-14.
  30. Lynch, Kevin. (1995) City sense and city design of Kevin Lynch, edition 1, Publisher MIT press.
  31. Macintyre, Sally. & Macdonald, Laura. & Ellaway, Anne. (2008) Do poorer people have poorer access to local resources and facilities? The distribution of local resources by area deprivation in Glasgow, Scotland, Social science & medicine Journal, Vol. 67, No. 6, pp. 900-914
  32. Massey, Doreen. & Allen, John. & James Anderson, eds. (1984) Geography matters, a reader, edition 1, Publisher Cambridge University Press.
  33. McCunn, Lindsay J. (2020) The importance of nature to city living during the COVID-19 pandemic: Considerations and goals from environmental psychology, Journal of Cities & Health, Vol. 5, No. 1, pp. 1-4
  34. Momeni, Mansour. & Qayyumi, Ali. (2010) Statistical Analysis Using Spss, Third Edition, Tehran: Kitab-e Noo Publications. [In Persian]
  35. Polko, Adam. (2012) Public space development in the context of urban and regional resilience. Journal of Economics & Management/University of Economics in Katowice, Vol. 10, No. 1, pp. 47-58.
  36. Sharifi, Ayyoob. & Khavarian-Garmsir, Amir Reza. (2020) The COVID-19 pandemic: Impacts on cities and major lessons for urban planning, design, and management. Science of The Total Environment Journal, Vol. 749, No. 142391, pp. 1-14
  37. Shen, Mingwang. & Zhihang, Peng. & Yuming, Guo. & Libin, Rong. & Yan, Li. (2020) Assessing the effects of metropolitan-wide quarantine on the spread of COVID-19 in public space and households, International Journal Of Infectious Diseases, Vol. 96, No.2, pp. 503-505.
  38. Tian, Huaiyu. & Yonghong, Liu. & Yidan, Li. & Chieh-His, Wu. & Bin, Chen. & Moritz, UG Kraemer. & Bingying, Li. (2020) An investigation of transmission control measures during the first 50 days of the COVID-19 epidemic in China, Journal of Science, Vol. 368, No. 6491, pp. 638-642.
  39. Verma, Ashok. & Sadguru, Prakash. (2020) Impact of covid-19 on environment and society, Journal of Global Biosciences, Vol. 9, No. 5, pp. 7352-7363.
  40. Xing, Na. & Kin Wai, Michael Siu. (2010) Historic Definitions of Public Space: Inspiration for High Quality Public Space, International Journal of the Humanities, Vol.7, No.11, pp. 39-56.
مجله شهر پایدار
دوره 4، شماره 4
دی 1400
صفحه 1-15

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار