مدل‌سازی تأثیر زیست پذیری بر کیفیت زندگی مبتنی بر نظرسنجی عمومی مطالعه موردی: شهر دورود

نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 استاد اکوتوریسم، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

3 استادیار اکوتوریسم، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

10.22034/jsc.2021.204123.1277

چکیده

انسان ذاتاً موجودی کمال‌گرا است، بدیهی است این خصوصیت در زمینه محیط زندگی شهری نیز صدق کند. بشر همیشه به دنبال بالا بردن کیفیت زندگی خود و زیست پذیر کردن آن می‌باشد. در چند دهه اخیر بروز بحران‌های مختلف در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و کالبدی که ناشی از برنامه‌ریزی‌های نامناسب در سطح شهرها است منجر به تنزل کیفیت زندگی و پایین آمدن سطح زیست پذیری مخصوصاً در شهرهای کوچک‌شده است. بهبود کیفیت زندگی در جوامع شهری هدف غایی برنامه‌های شهری است اما در حال حاضر شرایط نامناسب زیست پذیری موجب نا برخورداری بخش عمده‌ای از هم‌وطنان از کیفیت زندگی مطلوب شده است. هدف از پژوهش حاضر مدل‌سازی ساختاری تأثیر زیست پذیری بر کیفیت زندگی در شهر دورود است. در این پژوهش که ماهیتی کاربردی دارد با روش تحلیلی ـ توصیفی و با ابزار پرسش‌نامه محقق ساخته، تأثیر عوامل گوناگون از جمله اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی بر بهبود وضعیت زیست پذیری و تأثیر این شاخص بر کیفیت زندگی بررسی می‌شود. حجم نمونه پژوهش، با بهره‌گیری از فرمول کوکران،320 پرسش‌نامه محاسبه شد و برای استنباط‌های علمی مدل‌سازی معادلات ساختاری و آزمون T به کار گرفته شد. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که عامل آموزشی، با ضریب رگرسیونی 72/0 بیشترین اثر را بر زیست پذیری و عامل زیست‌محیطی با وزن عاملی 82/0 بیشترین اثر را بر کیفیت زندگی در شهر دورود داشته‌اند. درنهایت زیست پذیری با ضریب رگرسیونی 98/0 تأثیر بسیار زیادی بر کیفیت زندگی در شهر دورود داشته است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ایراندوست، کیومرث؛ عیسی­لو، علی‌اصغر؛ شاهمرادی، بهزاد (1394) شاخص‌های زیست پذیری در محیط‌های شهری موردمطالعه: بخش مرکزی شهر مقدس قم، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، سال 4، شماره 13، صص. 118-101.
  2. پریزادی، طاهر و بیگدلی، لیلا (1395) سنجش زیست پذیری محلات منطقه 17 شهرداری تهران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 3، شماره 1، صص.90-65.
  3. خلیلی، مرتضی و سبحانی، علی (۱۳۹3) ارزیابی میزان زیست پذیری راهبردهای حوزه حمل‌ونقل طرح مجموعه شهری تهران با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبیAHP،اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، تهران، موسسه ایرانیان، انجمن معماری ایران، صص. 17-1.
  4. داداش­پور، هاشم؛ عزیزی، داود؛ اصغرزاده، پیمان (1396) سنجش ظرفیت زیست پذیری محله‌های شهری در کلان‌شهر تهران (موردمطالعه: محله‌های هرندی، تختی و کوثر)، مجله جغرافیا و توسعه فضاهای شهری، سال 3، شماره 2، صص. 68-53.
  5. رستمی، محمدحسن؛ امان‌پور، سعید؛ کرمی، مهران؛ رام نژاد، سیدالله مراد (1394) سنجش رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه خدمات شهری (موردمطالعه: شهر دورود) مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 6، شماره 21، صص.50-35.
  6. زیاری، کرامت­الله و حسینی، مصطفی (1395) ارزیابی ارتباط بین زیست پذیری و تاب‌آوری در محلات کلان‌شهر مشهد، مجله پژوهشنامه خراسان بزرگ، سال 7، شماره 23، صص. 26-11.
  7. ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه (1394) سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در مناطق بیست‌ودو گانه کلان‌شهر تهران، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 5، شماره 18، ص. 42-27.
  8. ساسان‌پور، فرزانه؛ موحد، علی؛ لطیفی، امید (1398) تحلیل قابلیت زیست پذیری در کلان‌شهر اهواز، فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 2، صص.17-1.
  9. سالاری مقدم، زهرا؛ زیاری، کرامت­الله؛ حاتمی­نژاد، حسین (1398) سنجش و ارزیابی زیست پذیری محلات شهری (موردمطالعه: منطقه 15 کلان‌شهر تهران) فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 3، صص.58-41.
  10. سلیمانی مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه، احمد؛ خزاعی‌نژاد، فروغ (1395) زیست پذیری شهری، مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها، پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، دوره 4، شماره 1، صص.50-27.
  11. شماعی، علی و شهسوار، امین (1396) ارزیابی کیفیت زندگی شهری در شهرهای جدید (موردمطالعه: شهر جدید پرند)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 14، شماره 54، صص.16-1.
  12. مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال (1390).
  13. مودودی ارخودی، مهدی و محمدی، زهرا (1399) تبیین کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهر (موردمطالعه: شهر قاین)، فصلنامه شهر پایدار، دوره 3، شماره 2، صص. 45-31.
  14. موسوی، میرنجف؛ زارع، علیرضا؛ منوچهری، ایوب؛ آهار، حسن (1396) تحلیل اثرات رشد پراکنده رویی شهری بر زیست پذیری محلات شهری موردمطالعه: شهر مراغه، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 8، شماره 31، صص.18-1.
  15. نیکبخت، حاتم (1393) بررسی پراکنش فضایی جاذبه‌های گردشگری طبیعی و مکان‌یابی بهینه تسهیلات گردشگری با استفاده از GIS (موردمطالعه: شهرستان دورود،) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته اکوتوریسم (طبیعت‌گردی)، به راهنمایی رسول حیدری سورشجانی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان.
  16. هاشمی، ماندانا (1396) تحلیل فضایی کیفیت زندگی در بخش مرکزی شهرستان نهبندان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران.
  17. Tonon, Graciela H. (2020) Teaching quality of life in different domains. Springer.
  18. Ahmed, Nora Osama. & Amr Mostafa, El-Halafawy. & Ahmed, Mohamed Amin. (2019) A Critical Review of Urban Livability, European Journal of Sustainable Development, Vol.8, No.1, pp.165-165.
  19. Balsas, Carlos JL. (2004) Measuring the livability of an urban centre: an exploratory study of key performance indicators, Planning, Practice & Research, Vol.19, No.1, pp.101-110.
  20. Bigio, Anthony G. & Bharat, Dahiya. (2004) Urban environment and infrastructure: Toward livable cities, The World Bank.
  21. Cao, Kai. & Muyang, Liu. & Shu, Wang. & Mengqi, Liu. & Wenting. Zhang. & Qiang, Meng. & Bo, Huang. (2020) Spatial Multi-Objective Land Use Optimization toward Livability Based on Boundary-Based Genetic Algorithm: A Case Study in Singapore, ISPRS International Journal of Geo-Information, Vol.9, No.1, pp.40-51.
  22. Caron, Jean. & Margaret, Cargo. & Mark, Daniel. & Aihua, Liu. (2019) Predictors of quality of life in montreal, canada: a longitudinal study, Community mental health journal, Vol.55, No.2, pp.189-201.
  23. Dadashpour, Hashem. & Azizi, David. & Asgharzadeh, Peyman. (2017) Measuring the livability capacity of urban neighborhoods in the metropolis of Tehran (case study: Harandi, Takhti and Kowsar neighborhoods), Journal of Geography and Urban Spatial Development, Vol.3, No.2, pp.68-53. [in Persian].
  24. del Mar Martínez-Bravo, María. & Javier, Martínez-del-Río. & Raquel, Antolín-López. (2019) Trade-offs among urban sustainability, pollution and livability in European cities, Journal of cleaner production, Vol.224, pp.651-660.
  25. Estévez-Mauriz, Laura, Jimeno A. & Fonseca, Claudiu Forgaci. & Nils, Björling. (2017) The livability of spaces: Performance and/or resilience? Reflections on the effects of spatial heterogeneity.
  26. Ghasemi, Kimia. & Mahdi, Hamzenejad. & Abolfazl, Meshkini. (2018) The spatial analysis of the livability of 22 districts of Tehran Metropolis using multi-criteria decision making approaches, Sustainable cities and society, Vol.38, pp.382-404.
  27. Hashemi, Mandana. (2017) Spatial analysis of quality of life in the central part of Nehbandan city, Master Thesis in Geography and Urban Planning, Payame Noor University of Tehran. [in Persian].
  28. Irandoost, Kiomars. & Esalo, Ali Asghar. & Shahmoradi, Behzad. (2015) Indicators of livability in urban environments under study: Central part of the holy city of Qom, Quarterly Journal of Economics and Urban Management, Vol.4, No.13, pp. 118-101. [in Persian].
  29. Kashef, Mohamad. (2016). Urban livability across disciplinary and professional boundaries, Frontiers of Architectural Research, Vol.5, No.2, pp.239-253.
  30. Khalili, Morteza. & Sobhani, Ali. (2014) Assessing the viability of transportation strategies in Tehran urban complex design using AHP hierarchical analysis method, First National Conference on Urban Planning, Urban Management and Sustainable Development, Tehran, Iranian Institute, Iranian Architecture Association, pp.17-1. [in Persian].
  31. Khorasani, Mohammadamin .& Moslem, Zarghamfard. (2018) Analyzing the impacts of spatial factors on livability of peri-urban villages, Social Indicators Research, Vol.136, No. 2, pp. 693-717.
  32. Lang, Wei. & Tingting, Chen. & Edwin, HW Chan. & Esther HK, Yung. & Tunney, CF Lee. (2019) Understanding livable dense urban form for shaping the landscape of community facilities in Hong Kong using fine-scale measurements, Cities, Vol.84, pp.34-45.
  33. Liu, Jingjing. & Peter, Nijkamp. & Xuanxuan, Huang. & Derong, Lin. (2017) Urban livability and tourism development in China: Analysis of sustainable development by means of spatial panel data, Habitat International, Vol.68, pp.99-107.
  34. Marsal-Llacuna, Maria-Lluïsa. & Joan, Colomer-Llinàs. & Joaquim, Meléndez-Frigola. (2015) Lessons in urban monitoring taken from sustainable and livable cities to better address the Smart Cities initiative, Technological Forecasting and Social Change, Vol.90, pp.611-622
  35. Mawdudi Arkhodi, Mehdi and Mohammadi, Zahra (2016) Explaining the quality of life of Mehr housing residents (case study: Ghaen city), Journal of Sustainable City, Vol.3, No.2, pp. 45-31. [in Persian].
  36. Merschdorf, Helena. & Michael, E. Hodgson. & Thomas, Blaschke. (2020) Modeling Quality of Urban Life Using a Geospatial Approach, Urban Science, Vol.4, No.1, pp.5-12.
  37. Moroke, Tseliso. & Carel, Schoeman. & Ilse, Schoeman. (2020) Neighbourhood sustainability assessment model for developing countries: A comprehensive approach to urban quality of life, International Journal of Sustainable Development and Planning, Vol.15, No.1, pp.107-123.
  38. Morrison, Deboarh. & Autumn, Shaffer. & Rebecca, Lewis. & Hannah, Lewman. (2018) Framing Livability: A Strategic and Creative Communication Approach to Improving Support for Public Transportation in Oregon.
  39. Mouratidis, Kostas. (2018) Is compact city livable? The impact of compact versus sprawled neighbourhoods on neighbourhood satisfaction, Urban Studies, Vol.55, No.11, pp.2408-2430.
  40. Mousavi, Mir Najaf. & Zare, Alireza. & Manouchehri, Ayub. & Ahar, Hassan. (2017) Analysis of the effects of scattered growth of urban surface on the livability of urban areas studied: Maragheh, Journal of Urban Research and Planning, Vol.8, No.31, pp.18-1. [in Persian].
  41. Nazwisko, Imię. I. (2019) The quality of life in Sustainable Urban Mobility Planning. The case study of the Polish city of Piotrków Trybunalski, Management and Quality Sciences Vol.63, No.10, pp.129-146
  42. Nikbakht, Hatem. (2014) Investigation of spatial distribution of natural tourist attractions and optimal location of tourism facilities using GIS (Case study: Dorud city) Master's thesis, Ecotourism, under the guidance of Rasoul Heidari Sourshjani, Faculty of Natural Resources and Earth Sciences , Kashan University. [in Persian].
  43. Okulicz-Kozaryn, Adam. & Rubia, R. Valente. (2019) Livability and subjective well-being across European cities, Applied Research in Quality of Life, Vol.14, No.1, pp.197-220.
  44. Paul, Arpan. & Joy, Sen. (2018) Livability assessment within a metropolis based on the impact of integrated urban geographic factors (IUGFs) on clustering urban centers of Kolkata, Cities, Vol.74, pp.142-150.
  45. Prizadi, Taher. & Bigdeli, Leila. (2016) Measuring the viability of neighborhoods in District 17 of Tehran Municipality, Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards, Vol.3, No.1, pp.90-65. [in Persian].
  46. Rahnama, Mohammad Rahim. & Mohammad, Ajza Shokouhi. & Akbar, Heydari.  (2019) Analysis the status of strategic planning on enhancing quality of life in Saqqez city, Iran, International Journal of Advanced Studies in Humanities and Social Science, Vol.1, No.4, pp.261-273.
  47. Reis, Inês FC. & Fernando, AF Ferreira. & Ieva, Meidutė-Kavaliauskienė. & Kannan, Govindan. & Wenchang, Fang. & Pedro, F. Falcão. (2019) An evaluation thermometer for assessing city sustainability and livability, Sustainable Cities and Society, Vol.47, pp 101449.
  48. Reyes, David. & Karen, Meyer. (2020) Identifying community priorities for neighborhood livability: Engaging neighborhood residents to facilitate community assessment, Public Health Nursing, Vol.37, No.1, pp.87-95.
  49. Rostami, Mohammad Hassan. & Amanpour, Saeed. & Karami, Mehran. & Ramnejad, Seyedollah Morad. (2015) Measuring Citizens' Satisfaction with Municipal Performance in the Field of Urban Services (Case Study: Dorud City) Journal of Urban Research and Planning, Vol.6, No.21, pp.50-35. [in Persian].
  50. Saitluanga, Benjamin L.  (2014) Spatial pattern of urban livability in Himalayan Region: A case of Aizawl City, India, Social indicators research, Vol.117, No.2, pp.541-559.
  51. Salari Moghadam, Zahra. & Ziari, Keramatullah. & Hatami Nejad, Hossein. (2019) Measuring and evaluating the viability of urban neighborhoods (Case study: 15 metropolitan areas of Tehran), Journal of Sustainable City, Vol.2, No.3, pp.58-41. [in Persian].
  52. Sasanpour, Farzaneh. & Movahed, Ali. & Latifi, Omid. (2019) Analysis of livability in Ahvaz metropolis, Journal of Sustainable City, Vol.2, No.2, pp.17-1. [in Persian].
  53. Sasanpour, Farzaneh. & Tulai, Simin. & Jafari Asadabadi, Hamzeh. (2015) Measuring and evaluating urban viability in twenty-two areas of Tehran metropolitan area, Regional Planning Quarterly, Vol.5, No.18, pp. 42-27. [in Persian].
  54. Shabanzadeh Namini, Reza. & Mirella, Loda. & Abolfazl, Meshkini. & Abdolreza , Roknedineftekhari. (2019) Comparative evaluation of livability indicators of the metropolitan Tehran’s districts, International Journal of Urban Sustainable Development, Vol.11, No.1, pp. 48-67.
  55. Shamaei, Ali. & Shahsavar, Amin. (2017) Assessing the quality of urban life in new cities (Case study: Parand New City), Geographical Quarterly of Sarzamin, Vol.14, No.54, pp.16-1. [in Persian].
  56. Soleimani Mehrnjani, Mohammad. & Tulai, Simin. & Rafieian, Mojtaba. & Zanganeh, Ahmad. & Khazaeinejad, Forough. (2016) Urban Liability, Concept, Principles, Dimensions and Indicators, Geographical Research on Urban Planning, Vol.4, No.1, pp.50-27. [in Persian].
  57. Song, Yang. (2011) A Livable City Study in China Using Structural Equation Models.
  58. Statistics Center of Iran, Results of Population and Housing Census of the Year (2011).
  59. Talmage, Craig A. & Chad, Frederick. (2019) Quality of life, multimodality, and the demise of the autocentric metropolis: A multivariate analysis of 148 mid-size US cities, Social Indicators Research, Vol.141, No. 1, pp.365-390.
  60. Valcárcel-Aguiar, Beatriz. & Pilar, Murias. (2019) Evaluation and management of urban liveability: A goal programming based composite indicator, Social Indicators Research, Vol.142, No.2, pp. 689-712.
  61. VanZerr, Mariah. & Sam, Seskin. (2011) Recommendations Memo# 2 Livability and quality of life indicators. CH2M Hill, Portland.
  62. Wey, Wann-Ming. (2019) Constructing urban dynamic transportation planning strategies for improving quality of life and urban sustainability under emerging growth management principles, Sustainable Cities and Society, Vol.44, pp.275-290
  63. Wheeler, Stephen. (2001) Livable communities: Creating safe and livable neighborhoods, towns, and regions in California.
  64. Zanella, Andreia. & Ana, S. Camanho. & Teresa, Galvão Dias. (2015) The assessment of cities’ livability integrating human wellbeing and environmental impact, Annals of Operations Research, Vol.226, No.1, pp.695-726.
  65. Ziari, Keramatollah. & Hosseini, Mostafa. (2016) Evaluating the relationship between livability and resilience in the metropolitan areas of Mashhad, Journal of Greater Khorasan Research, Vol.7, No.23, pp.26-11. [in Persian].
  66.  
فصلنامه شهر پایدار
دوره 4، شماره 1
اردیبهشت 1400
صفحه 71-86

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار