نقش مشارکت اجتماعی در بهبود عملکرد مدیریت بحران فضای شهری مطالعه موردی: شهر رباط‌کریم

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد شهرسازی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 مربی علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

امروزه مدیریت بحران یک بخش اساسی از مسائل شهری است. قبل از تعقیب هرگونه اهداف بلند، نقش مشارکت اجتماعی برای تضمین ثبات و موفقیت مستمر مدیریت بحران ضروری است. مدیریت بحران مؤثر نیازمند یک رویکرد منظم و نظام‌مند مبتنی بر مشارکت اجتماعی،‌ حساسیت مدیریتی و یک درک خوب از اهمیت مدیریت بحران از سوی ساکنین است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش مشارکت اجتماعی در بهبود عملکرد مدیریت بحران شهری در شهر رباط‌کریم است. در این راستا پس از بررسی مباحث نظری در حوزه مشارکت اجتماعی و با تکیه‌بر مباحث مدیریت بحران شاخص‌های تأثیرگذار بر مشارکت اجتماعی شناسایی شدند. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری شهروندان شهر رباط‌کریم می‌باشند که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی 383 نفر با روش کوکران به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. یافته‌های تحقیق نشان داد که ضریب همبستگی مشارکت اجتماعی و مدیریت بحران با ضریب 783/0 معنادار می‌باشد و با استفاده از آزمون رگرسیون خطی نقش مشارکت اجتماعی با 765/0 درصد در بهبود عملکرد مدیریت بحران مثبت ارزیابی‌شده است. در واقع می‌توان گفت با ارتقاء یک واحد از هر متغیر مستقل (مشارکت اجتماعی) به میزان ضریب نوشته‌شده متغیر وابسته ارتقاء پیدا خواهد کرد. بنابراین در نظام مدیریت بحران شهر رباط‌کریم، اساسی‌ترین مؤلفه، افزایش مشارکت اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. احسان دوست، محمدرضا و آریان‌پور، یاسر (1397) مطالعه بر اثرات زلزله و مدیریت بحران شهری (مطالعه موردی: شهرستان کازرون)، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره 8، شماره 2، صص.148-137.
  2. ادریسی، افسانه و شجاعی، مرجان (1391) بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماعی ساکنین در تحقق طرح‌های توسعه شهری؛ نمونه موردی: پیاده راه‌سازی حوزه تاریخی شهر تهران منطقه 12، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 4، شماره 13، صص. 158-115.
  3. اسلامیه، فاطمه و محمد داودی، امیرحسین (1397) نقش مشارکت اجتماعی شهروندان بر رویکرد جامعه‌محوری پلیس و تعدیل‌گری امنیت اجتماعی، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، دوره9، شماره 53، صص. 216-189.
  4. اسماعیل‌زاده، حسن؛ صالح پور، شمسی؛ اسماعیل‌زاده، یعقوب (1393) عوامل مؤثر بر مشارکت در ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محدوده دولتخواه جنوبی)، مجله جغرافیا، دوره 12، شماره 43، صص. 141-127.
  5. اکبرپور، سراسکانرود و محمدپور، صابر (1390) ارزیابی نقش حقوقی شوراهای اسلامی و شهرداری‌ها در توسعه مدیریت شهری، دومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، دانشگاه فردوسی مشهد.
  6. آئینی، محمد (1386) موضوعات اقتصادی، مالی و مدیریتی در بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری، چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات مسکن و شهرسازی.
  7. برزگر، صادق؛ قربانی، علیرضا؛ رضایی نوری، طیبه (1397) تحلیل پایداری محله‌های شهری با تأکید بر شورای اجتماعی محلات مطالعه موردی: ناحیه دو منطقه یازده شهر مشهد، فصلنامه شهر پایدار، دوره 1، شماره 1، صص. 26-15.
  8. باباخانی، فرهاد؛ یزدانی نسب، محمد؛ نوری، مهدی (1392) بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت نیروهای داوطلب مردمی در زمان بحران، مجله مدیریت بحران، دوره 2، شماره 2، صص. 13-5.
  9. بیرو، آلن (1370) فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، چاپ دوم، تهران: کیهان.
  10. جهانگیر، ابراهیم (1386) کاربری اراضی شهری در مقابل زلزله، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا.
  11. حبیبی، سیدمحسن و سعیدی رضوانی، هادی (1384) شهرسازی مشارکتی؛ کاوشی نظری در شرایط ایران، فصلنامه هنرهای زیبا، زمستان 1384، شماره 24، صص. 24-15.
  12. حیدری، کبری و ابراهیمی‌نژاد (1393) بررسی عامل هماهنگی برای جذب مشارکت مردمی در سازمان‌های مدیریت بحران، دومین همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در عمران، معماری و مدیریت شهری.
  13. دربان آستانه، علیرضا؛ بازگیر، سعید؛ شیخ‌زاده، محسن (1396) تحلیل فضایی آسیب‌پذیری اجتماعی خانوارها در برابر زلزله (مطالعه موردی: منطقه 6 شهر تهران)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره 2، صص. 484-465.
  14. رشادت جو، حمیده؛ علی‌اکبر، رضایی؛ میرنوید، میرحق جو (1390) نقش سرمایه اجتماعی در مدیریت بحران‌های اجتماعی کلان‌شهرهای ایران مطالعه موردی شهر رشت، مطالعات مدیریت شهری، دوره 3، شماره 2، صص. 23-1.
  15. ساعی، علی؛ بدری، سیدعلی؛ کاظمی، نسرین؛ تاجیک، فائزه (1393) تحلیل مؤلفه‌های مؤثر بر مشارکت زنان در چرخه مدیریت بحران شهر تهران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 1، شماره پیاپی 3، صص. 28-13.
  16. سلیمی، اکبر (1393) شناسایی مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدیریت بحران‌های اجتماعی و ارائه الگوی کاربردی انتظامی، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، دوره 9، شماره 3، صص. 413-394.
  17. علوی تبار، علیرضا (1382) مشارکت در اداره امور شهرها: بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها (تجارب جهانی و ایران)، جلد اول، چاپ دوم، تهران، وزارت کشور، مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهری
  18. عموزاده خلیلی، سجاد؛ رشیدی، احمد؛ پیردشتی، حسین (1397) بررسی نقش مشارکت مردمی در بهبود عملکرد مدیریت بحران فضای شهری و عوامل مؤثر بر آن از منظر نظریه مشارکت اجتماعی راجرز در شهر بهشهر، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره 8، شماره 3، صص. 268-255.
  19. فتاحی، رستمی مهربان؛ طالبیان، بحرودی؛ هالینگورث، والکر؛ مرتضی، سمیه؛ مرتضی، عباس؛ جیمز و ریچارد (1388) بررسی فعالیت گسل نیشابور در استان خراسان، علوم و زمین، دوره 20، شماره 79، صص.60-55.
  20. فرهادی، محمد (1397) سرمایه‌ها و مشارکت اجتماعی در فضای دانشجویی، جامعه پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 9، شماره 1، صص. 132-101.
  21. کاردان‌پور، علیرضا؛ علی‌گو، محمود؛ طاهرخانی، امین؛ باقری، سمیه؛ تهرانی، امیر (1390) مشارکت آموزشی و ترویجی، ماهنامه دهیاری‌ها، شماره 36، صص. 13-3.
  22. مرادی، علی (1394) مطالعه بررسی نقش مشارکت شهروندان در تأمین احساس امنیت اجتماعی، فصلنامه پژوهش‌های انتظام اجتماعی، دوره 9، شماره 4، صص. 166-140.
  23. مشکینی، ابوالفضل و تردست، زهرا (1398) اثرگذاری مشارکت در توانمندسازی سکونتگاه‌های مسئله‌دار شهری (مطالعه موردی: محله بانبرز ایلام) مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دوره 14، شماره 1، صص. 161-147.
  24. مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ اسکندری چوبقلو، حافظ؛ طورانی، علی؛ خسروی مهر، حمیده (1394) بررسی نقش مدیریت مشارکتی در کاهش آثار سیل (مطالعه موردی: روستاهای حوضه رودخانه زنگمار ماکو)، جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 19، شمار 51، صص. 339-311.
  25. مظلوم، منصوره سادات؛ رجبی، آزیتا؛ اقبالی، ناصر (1398) مشارکت در تاب‌آوری اجتماعی محلات شهری (مطالعه موردی: محله اوین شهر تهران)، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، ، دوره 10، شماره 1، صص. 740-729.
  26. مهدیه، امیر (1399) بررسی تأثیر مشارکت مردمی بر عملکرد مدیریت بحران، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، سال 10، شماره 2، صص.141-126.
  27. جوان مجیدی، جواد؛ مسعود، محمد؛ مطلبی، قاسم، (1397) ارزیابی سطح پایداری اجتماعی در بافت‌های تاریخی مطالعه موردی: شهر اردبیل، فصلنامه شهر پایدار، ، دوره 1، شماره،4 صص. 36-19.
  28. نرگسیان، عباس و محمدزاده، رقیه (1393) بررسی تأثیر نقش عدالت زبانی در ارتقای اعتماد و مشارکت عمومی شهروندان، موردمطالعه: منطقه 6 شهر تهران، مدیریت سازمان‌های دولتی، دوره 2، شماره 8، صص. 52-37.
  29. یاراحمدی خراسانی، مهدی (1384) بحران، واقعیتی جدایی‌ناپذیر از سازمان‌ها، ماهنامه مدیریت شماره 101 و 102، صص. 47-43.
  30. Breton, Raymond and Jeffrey G. Reitz, editors, Globalization and Society: Processes of Differentiation Examined. Westport, CN: Praeger.
  31. Chamlee, Wright, E. (2010) The Cultural and Political Economy of Recovery: Social Learning in a Post-disaster Environment, New York, Routledge.
  32. Coleman, james S. (2016) Social Capital in the Creation of Human Capital, American journal of sociology, Vol.94, pp.95-120.
  33. Crabbé, P. & Robin M. (2006) Institutional Adaptation of Water Resource Infrastructures to Climate Change in Eastern Ontario, Clim Change, No.78, pp.133-103.
  34. Ford, James, D. & Smit, Barry. & Wandel, Johanna. (2006) Vulnerability to climate change in the Arctic: A case study from Arctic Bay, Canada, Glob Environ Change, PLEASE DO NOT CITE WITHOUT AUTHORS PERMISSION.
  35. Helly, Denise. (2001) Voluntary and Social Participation by People of Immigrant Origin: Overview of Canadian Research, Second National Metropolis Conference, Montreal, November 1997.
  36. Huppert, Huppert, E. & Sparks R Stephen J. (2006) Extreme natural hazards: population growth, globalization and environmental change. Philos Trans A Math Phys Eng Sci, Vol.15, pp.1845-1875.
  37. Nordeman, P. & Humanson, R. (2017) Proactive Crisis Management (PCM): Perceptions of crisis-awareness and crisis readiness in organizations in relation with their actual strategic initiatives against industrial crises caused by human errors, Master Thesis, The Department of Industrial Economics and Management, The Blekinge Institute of Technology, Sweden Retrieved from.
  38. Lin, Nan. (2008) I NSNA Building a Network Theory of Social Capital. In: Castiglione dario, van Deth JW, Wolleb G, editors. The Handbook of Social Capital. London: Oxford University Press, pp.50-69
  39. Mousavi, S, R. & Rashedi, H. & Bidhendi, GH, N. (2018) Role of Crisis Management in Reducing Socio – Psychological Vulnerabilities after Natural Disasters (Case Study: Citizens of Bam City), Environmental Energy and Economic Research, Vol.2, No.3, pp. 187-196.
  40. Maslina, M,S,H.& Hajizainol,B,N.& Masarah, B.& Bahrin, F,K. (2018) Types of employeeparticipation in decision making amongst the middle management in the malaysan public sector, International Journal of Asian Social Science, Vol.8, No.8, pp.603-613
  41. Nopphol, Witvorapong. & Muttarak, Raya.& Pothisiri, Wiraporn. (2015) Social Participation and Disaster Risk Reduction Behaviors in Tsunami Prone Areas, journal pone, Vol.10, No.7, pp.1-20.
  42. Putnam, D, Rutnam. (1995) Tuning in, Tuning out: The Strange Disappearance of Social Capital in America, PS: Politica Science & Politics, Vol.28, No.4, pp.664-683.
  43. Shaw Rajib. (2012) Overview of Community - Based Disaster Risk Reduction, Community Environment and Disaster Risk Management, Vol.10, pp.3–17.
  44. Stark, Alastai. & Taylor, Monique. (2014) Citizen Participation, Community resilience and crisis management policy, Australian Journal of Political Science, Vol.49, No.2, pp.300-315
  45. Tompkins, Emma L. (2005) Planning for climate change in small islands: Insights from national hurricane preparedness in the Cayman Islands, Glob Environment Change, Vol. 15, pp.139-149.
  46. Yamamura, Eiji. (2010) Effects of interactions among social capital, income and learning from experiences of natural disasters: A case study from Japan, Regional Studies, Vol. 44, No.48, pp.1019–1032
فصلنامه شهر پایدار
دوره 3، شماره 4
بهمن 1399
صفحه 95-105

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار