مقایسه و ارزیابی کاربست توسعه پایدار در شرح خدمات و محتوای طرح‌های توسعه شهری مطالعه موردی: کلان‌شهر کرج

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران

چکیده

تغییر و تحولات سریع شهرنشینی در کشورهای در حال‌توسعه منجر به پیدایش انواعی از بحران‌ها شده به طوری‌که موضوع توسعه‌ی برنامه‌ریزی‌شده به یکی از مهمترین چالش‌های پیش‌روی مدیران و برنامه­ریزان شهری تبدیل شده است. در این رابطه، کلان‌شهر کرج به عنوان نمونه‌ای از کلان‌شهرهای کشور باوجود تمرین طرح­های توسعه شهری از دیرهنگام، همواره با مسائلی همچون دگرگونی شتابان و رشد بی­برنامه و انفجاری، گسترش ساخت و سازها در اراضی کشاورزی، بروز ناهنجاری‌ها و کج‌روی‌های اجتماعی، افت کیفیت زندگی و فقدان امکانات زیستی و خدمات موردنیاز در پهنه‌هایی از شهر، دست به گریبان بوده است. لذا پرداختن به مشکلات و نارسایی‌های طرح‌های توسعه شهری در جهت تنظیم و مدیریت توسعه (پایدار) کلانشهرهای کشور به ویژه کلان‌شهر کرج ضرورت ویژه‌ای دارد. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است که با به‌کارگیری مجموعه متنوعی از ابزارها به جمع‌آوری، بازتنظیم و تجزیه و تحلیل اطلاعات می‌پردازد. در این پژوهش از ابزار فیش‌برداری و مصاحبه نیمه‌باز برای جمع‌آوری اطلاعات، از ایده­های کارشناسان و مطابقت با مطالعات قبلی برای بررسی روایی داده‌ها، و از روش‌های تحلیل از جمله روش تحلیل محتوا و تحلیل سلسله مراتبی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان خبره نهادهای مرتبط با مدیریت و برنامه‌ریزی شهری کرج می‌باشد؛ و روش انتخاب نمونه‌ها، روش نمونه‌گیری غیرتصادفی گلوله برفی است. مبتنی بر یافته‌های پژوهش، می‌توان گفت مفاد و محتوای طرح‌های تهیه شده با آنچه که در شرح خدمات و چارچوب طرح-های توسعه شهری کرج دیده می‌شود، فاصله قابل توجهی دارد. همچنین علاوه بر فاصله مذکور، ادبیات توسعه پایدار نه در چارچوب و نه در محتوا به خوبی گنجانده و پردازش نشده است. لذا ضروری است در فرایند تهیه و محتوای طرح­های توسعه شهری به عنوان یکی از ابزارهای دستیابی به توسعه و تدوین برنامه توسعه همه‌جانبه و برقراری تعادل میان ابعاد مختلف توسعه، بازنگری اساسی صورت پذیرد.این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است که با به‌کارگیری مجموعه متنوعی از ابزارها به جمع‌آوری، بازتنظیم و تجزیه و تحلیل اطلاعات می‌پردازد. در این پژوهش از ابزار فیش‌برداری و مصاحبه نیمه‌باز برای جمع‌آوری اطلاعات، از ایده‌های کارشناسان و مطابقت با مطالعات قبلی برای بررسی روایی داده‌ها، و از روش‌های تحلیل از جمله روش تحلیل محتوا و تحلیل سلسله مراتبی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان خبره نهادهای مرتبط با مدیریت و برنامه‌ریزی شهری کرج می‌باشد؛ و روش انتخاب نمونه‌ها، روش نمونه‌گیری غیرتصادفی گلوله برفی است.
مبتنی بر یافته‌های پژوهش، می‌توان گفت مفاد و محتوای طرح‌های تهیه شده با آنچه که در شرح خدمات و چارچوب طرح-های توسعه شهری کرج دیده می‌شود، فاصله قابل توجهی دارد. همچنین علاوه بر فاصله مذکور، ادبیات توسعه پایدار نه در چارچوب و نه در محتوا به خوبی گنجانده و پردازش نشده است. لذا ضروری است در فرایند تهیه و محتوای طرح‌های توسعه شهری به عنوان یکی از ابزارهای دستیابی به توسعه و تدوین برنامه توسعه‌ همه‌جانبه و برقراری تعادل میان ابعاد مختلف توسعه، بازنگری اساسی صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. امین‌زاده گوهرریزی، بهناز و رودکی، سمیه. (1396). ارائه روش تلفیقی برای ارزیابی طرح‌های تفصیلی شهری. فصلنامه هویت شهر، 11 (29)، 42-29.
  2. داوطلب، جمشید. (1394). الگوهای پایداری در معماری بومی سیستان. همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران، بهمن‌ماه 1394، یزد، 24-1.
  3. زنگی آبادی، علی ورحیمی نادر، حسین. (1389). تحلیل فضایی جرم در شهر کرج. مجله مطالعات حقوق خصوصی،40 (2)، 198-179.
  4. زیاری، کرامت‌اله؛محمدی‌ده‌چشمه، مصطفی؛پوراحمد، احمد و قالیباف، محمدباقر. (1393). سنجش ضریب ایمنی شاخص‌های کالبدی شهر کرج. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 12 (34)، 82-69.
  5. فتاحی، احداله؛ بیات، ناصر؛ امیری، علی و نعمتی، رضا. (1392). سنجش و اولویت‌بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم گیری ویکور (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 3 (11)، 78-65.
  6. فیروزبخت، علی وربیعی‌فر، ولی الله (1391) راهبردهای ساختار نهادی مدیریتی شهر با رویکرد توسعه پایدار شهری مطالعه موردی شهر کرج. دوفصلنامه مدیریت شهری، 10 (29)، 114-91.
  7. فیروزبخت، علی؛ابراهیمی، رضا؛ربیعی‌فر، ولی الله و حیدری، تقی. (1391). ارزیابی ساختار اجتماعی - فرهنگی شهر با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر کرج). فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 3 (9)، 78-57.
  8. کریزک، کوین و جو، پاور. (1398). آیین شهرسازی پایدار. ترجمه مصطفی بهزادفر و کیومرث حبیبی، تهران: انتشارات طحان.
  9. مهندسین مشاور شرق آیند. (1390). پیش‌نویس سند راهبردی آمایش استان البرز. سازمان برنامه و بودجه استان البرز، معاونت هماهنگی برنامه و بودجه، گروه برنامه‌ریزی آمایش و بهر‌ه‌وری.
  10. مهدی‌زاده، جواد. (1397). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران. تهران: انتشارت آرمانشهر.
  11.  
  12. Aminzadeh Goharrizi, B., & Roudaki, S. (2017). Presenting an integrated method for evaluating detailed urban plans. Journal of City Identity, 11 (29), 29-42. [In Persian].
  13. Antrop, M. (2001). The language of landscape ecologists and planners: A comparative content analysis of concepts used in landscape ecology. Journal of landscape & Urban Planning, 55 (3), pp. 163-171.
  14. Badshah, A. (1996). Our Urban Future: New Paradigms for Equity and Sustainability. Product Dimensions, Publisher Zed Books.
  15. Bond, R., Curran, J., Kirkpatrick, C., Lee, N., & Francis, P. (2001) Integrated impact Assessment for sustainable development: A Case Study Approach. Journal of World development, 29 (6), 1011-1024.
  16. Boulange, C., Pettitb, Ch., Gunn, L. D., Corti, B. G., & Badland, H. (2018). Improving planning analysis and decision making: The development and application of a Walkability Planning Support System. Journal of Transport Geography, 69, 129-137.
  17. Curwell, S., Deakin, M., & Symes, M. (2005). Sustainable urban development: The framework and protocols for environmental assessment. published by Routledge.
  18. Davtalab, J. (2015). Sustainability Patterns in Indigenous Architecture of Sistan. National Conference on Indigenous Architecture and Urban Planning of Iran, Yazd, 1-24. [In Persian].
  19. Fattahi, A., Bayat, N., Amiri, A., & Nemati, R. (2013). Measuring and prioritizing social sustainability in rural areas of Delfan city using Victor decision-making model, .65-78. Quarterly Regional Planning, 3 (11), 65-78. [In Persian].
  20. Firoozbakht, A., & Rabieifar, V. (2012). Strategies of the institutional management structure of the city with the approach of sustainable urban development; Case Study of Karaj. Bi-Quarterly Journal of Urban Management, 29, 91-114. [In Persian].
  21. Firoozbakht, A., Ebrahimi, R., Rabie Far, V., & Heidari, T. (2012). Evaluation of socio-cultural structure of the city with the approach of sustainable urban development (Case study: Karaj city). Journal of Urban Research and Planning, 9, 57-78. [In Persian].
  22. Illia Ibrahim, F., Omar, D., & Nik Mohamad, N. H. (2015). Theoretical Review on Sustainable City Indicators in Malaysia. Journal of Procedia - Social and Behavioral Sciences, 202, 323- 329.
  23. Krizak, K. J., & Power, J. (2018). A planners guide to sustainable development. Translated by Mostafa Behzadfar & Kiomars Habibi, Tehran: Tahan Publications. [In Persian].
  24. Leal Filho, W., Skanavis, C., Kounani, A., Londero Brandli, L., Shiel, Ch., do Paço, A., Pace, P., Mifsud, M., Beynaghi, A., Price, E., Lange Salvia, A., Will, M., & Shula, K. (2019). The role of planning in implementing sustainable development in a higher education context. Journal of Cleaner Production, 235, pp. 678-687.
  25. Mehdizadeh, J. (2018). Strategic Planning of Urban Development, Recent Global Experiences and Its Place in Iran. Tehran: Armanshahr Publishing. [In Persian].
  26. Omidi, R. (2012). Analysis of Iran's Development Programs in terms of Social Planning Components. Journal of Planning and Budget, 17 (4), 97-114.
  27. Secundo, G., Ndou, V., Del Vecchio, P., De Pascale, G. (2020). Sustainable development, intellectual capital and technology policies: A structured literature review and future research agenda. Technological Forecasting & Social Change, 153, 119917.
  28. Shahvandi, A., & Saeedinia, H. (2017). A Historical Analysis of the Origins of Development Planning and the Formation of a Program Organization in Iran. Al-Zahra University Journal of Islamic and Iranian History, 28 (40), 33-57.
  29. Shargh Ayand Consulting Engineers. (2011). Draft Strategic Plan for Alborz Province Planning. Deputy of Program and Budget Coordination, Planning, Planning and Productivity Group. [In Persian].
  30. Winston, N. (2009). Urban regeneration for sustainable development: The role of sustainable housing?. European Planning Studies, 17 (12), 1781-1796.
  31. Yigitcanlar, T., & Kamruzzaman, M. (2019). Planning, Development and Management of Sustainable Cities. Printed Edition of the Special Issue Published in Sustainability.
  32. Zangiabadi, A., & Rahimi Nader, H. (2010). Spatial Analysis of Crime in Karaj. Journal of Private Law Studies, 40(2), 179-198. [In Persian].
  33. Ziari, K., Mohamadi dah cheshme, M., Poorahmad, A., & Qalibaf, M. B. (2014). Assessing the safety factor of physical indicators in Karaj. Journal of Geography and Development, 34, 69-82. [In Persian].
مجله شهر پایدار
دوره 5، شماره 4
بهمن 1401
صفحه 159-175

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار