تدوین شاخص های مؤثر شهر هوشمند در توسعۀ میان‏افزای منطقۀ 8 تبریز

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی،واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،واحد تبریز،دانشگاه آزاد اسلامی،تبریز،ایران.

3 گروه مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

4 گروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

10.22034/jsc.2022.202613.1133

چکیده

در سال‏های اخیر گسترش فضایی شهرها در کنار بی‏برنامگی طرح‏های توسعه بخصوص در شهرهای بزرگ نظیر تبریز ، باعث ایجاد بافت‏های نوشهری و جابجایی ساکنان و کاربری‏ها بمناطق جدید شده است. در نتیجه، بافت‏هایقدیمی این شهرها، کارکرد خود را تغییر داده‏و به مناطق فرسودۀ شهری و از دست دادن حیات شهری و فرسودگی گرایش پیدا کرده‏اند. تبریز، بلحاظ دارا بودن چنین بخش‏هایی خصوصاً در منطقۀ 8، نیازمند مطالعاتی در زمینۀ سیاستگذاری و شناسایی عوامل کلیدی برای توسعۀ میان‏افزای این مناطق در راستای شهر هوشمند و تدوین سناریوهای مطلوب چنین توسعه‏ای به شمار می‏رود. بدین منظور ابتدا با مطالعۀ اسناد فرادست، تمامی عوامل دخیل در توسعۀ هوشمند و میان‏افزای بافت فرسودۀ شهری مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از روش دلفی تعداد 53 متغیر در حوضۀ یاد شده استخراج شد. برای تحلیل داده‏ها از روش تحلیل اثرات متقابل/ساختاری به وسیلۀ نرم‏افزار FL Micmac استفاده شده است. همچنین جهت تدوین سناریوها از نرم‏افزار سناریو ویزارد استفاده گردید. نتایج تحقیق، بیانگر ناپایداری سیستم در کلانشهر تبریز است که براین اساس، پنج دسته عوامل تأثیرگذار، دووجهی، تأثیرپذیر، مستقل و ریسک قابل شناسایی هستند که پس از شناسایی 14 عامل کلیدی از طریق متغیرهای ریسک و تأثیرگذار، در نتیجه 8 مؤلفۀ کلیدی انتخاب و وارد نرم‏افزار سناریو ویزارد شدند و بر اساس نظرات کارشناسان دوباره وزندهی و 6 سناریوی بسیار قوی از 260 سناریوی محتمل انتخاب شد که سناریوی اول بصورت مطلوب، 4 سناریو خنثی و یک سناریوی بحرانی مطرح شدند. بر اساس نتایج ، گسترش دسترسی محلی از تقویت شبکه‏های فیزیکی و دیجیتالی در منطقه، ایجاد ساز و کار جهت استفاده از پتانسیل‏های عظیم موجود اقشار اجتماعی در بافت، هماهنگی بین بخشی بین دستگاه‏های مسئول در راستای توسعۀ پایدار، برنامه‏ریزی جامع و اصولی جهت پیروی از اصول کاربری اراضی و رعایت سرانه‏ها و ... به عنوان بهینه‏ترین و مطلوب‏ترین سناریوی ممکن انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها