تدوین شاخص‌های مؤثر شهر هوشمند در توسعه میان افزای منطقه 8 تبریز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 گروه مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر گسترش بی‌رویه فضایی شهرها در کنار بی‌برنامگی طرح‌های توسعه به‌خصوص در شهرهای بزرگ نظیر تبریز، باعث ایجاد بافت‌های نوشهری و درنتیجه جابجایی ساکنان و کاربری‌ها به مناطق جدید شده است. درنتیجه، بافت‌های تاریخی و قدیمی این شهرها، کارکرد خود را تغییر داده و به مناطق فرسوده شهری و از دست دادن حیات شهری و رکود و فرسودگی گرایش پیداکرده‌اند. بدین منظور ابتدا بامطالعه اسناد فرادست، تمامی عوامل دخیل در توسعه هوشمند و میان افزای بافت فرسوده شهری موردمطالعه قرار گرفت و با استفاده از روش دلفی تعداد 53 متغیر در حوضه یادشده استخراج شد. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل اثرات متقابل/ساختاری به‌وسیله نرم‌افزار FL Micmac استفاده‌شده است. همچنین جهت تدوین سناریوها از نرم‌افزار سناریویزارد استفاده گردید. نتایج تحقیق، بیانگر ناپایداری سیستم در کلان‌شهر تبریز است که بر این اساس، پنج دسته عوامل تأثیرگذار، دووجهی، تأثیرپذیر، مستقل و ریسک قابل‌شناسایی هستند که پس از شناسایی 14 عامل کلیدی از طریق متغیرهای ریسک و تأثیرگذار، درنتیجه 8 مؤلفه کلیدی نهایی انتخاب شدند و این عوامل وارد نرم‌افزار سناریویزارد شدند و بر اساس نظرات کارشناسان دوباره وزن دهی و 6 سناریوی بسیار قوی از 260 سناریوی محتمل انتخاب شد که سناریوی اول به‌صورت مطلوب، 4 سناریو خنثی و یک سناریوی بحرانی مطرح شدند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، گسترش دسترسی محلی از تقویت شبکه‌های فیزیکی و دیجیتالی در منطقه، ایجاد سازوکار جهت استفاده از پتانسیل‌های عظیم موجود اقشار اجتماعی در بافت، هماهنگی بین بخشی بین دستگاه‌های مسئول در راستای توسعه پایدار، برنامه‌ریزی جامع و اصولی جهت پیروی از اصول کاربری اراضی و رعایت سرانه‌ها و ... به‌عنوان بهینه‌ترین و مطلوب‌ترین سناریوی ممکن انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. پوراحمد، احمد؛ حبیبی، کیومرث؛ کشاورز، مهناز (1389) سیر تحول مفهوم‌شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو در بافت‌های فرسوده شهری، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، پاییز، دوره 1، شماره 1، صص. 73- 92.
  2. پارسی، پورحسن؛ سجادی، ژیلا؛ فنی، زهره؛ صرافی، مظفر (1394) برنامه‌ریزی برای درون‌زا کردن توسعه در فضاهای شهری (موردمطالعه: بجنورد)، نشریه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، بهار و تابستان، دوره 13، شماره 1 (پیاپی 24)، صص. 90-71.
  3. پوراحمد، احمد؛ زنگنه، احمد؛ شهرکی، سعید؛ آروین، محمود (1394) شناسایی ظرفیت‌های بافت کالبدی به‌منظور توسعه میان افزا با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری ترکیبی و GIS (مطالعه موردی: شهر اهواز)، نشریه جغرافیا و پایداری محیط، دوره 5، شماره 16، صص. 17-37.
  4. حبیبی، کیومرث؛ پوراحمد، احمد؛ مشکینی، ابوالفضل (1386) بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری، چاپ اول، سنندج: انتشارات دانشگاه کردستان.
  5. خاماچی، بهروز (1384)، محلات و مشاهیر فرهنگی وتاریخی منطقه 8 شهرداری تبریز، چاپ اول، انتشارات ستوده.
  6. خلیلی، امین (1395) ارائه الگوی بهینه جهت رشد هوشمند شهری با تأکید بر توسعه میان افزا (نمونه موردی: شهر ارومیه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی اصغر عابدینی، دانشکده معماری، شهرسازی و هنر، دانشگاه ارومیه.
  7. داداش پور، هاشم؛ تقوایی، علی‌اکبر؛ قانع، نرگس (1393) بررسی ظرفیت توسعه میان افزا در فضاهای موقوفه شهری مطالعه موردی: ناحیه 3 منطقه 2 شهر یزد، نشریه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، بهار، دوره-، شماره 15، صص. 78-63.
  8. رحیمی، اکبر (1397) توسعه میان افزای شهری، رویکردی نوین در حفظ زمین شهری در تبریز، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، شماره 63، پیاپی 22، صص. 77-98.
  9. رفیعیان، مجتبی؛ براتی، ناصر؛ آرام، مرضیه (1389) سنجش ظرفیت توسعه فضاهای بدون استفاده در مرکز شهر قزوین با تأکید بر رویکرد توسعه میان افزا، فصلنامه معماری و شهرسازی، پاییز و زمستان، دوره 3، شماره 5، صص.45-61.
  10. رهنما، محمدرحیم؛ عباس زاده، غلامرضا (1387) اصول و مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر، چاپ اول، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
  11. زیاری، کرامت اله؛ پوراحمد، احمد؛ پور رزگار، حمزه (1394) شناسایی و بررسی پتانسیل‌ها و قابلیت‌های موجود زمین با تا کید بر توسعه میان افزا (مطالعه موردی: محلات شهر سردشت)، نشریه مطالعات مدیریت شهری، زمستان، دوره 7، شماره 24، صص. 98-79.
  12. سلیمانی، محمد؛ زنگانه، احمد؛ احمدی، مظهر (1393) بافت‌های فرسوده ظرفیتی برای توسعه درونی شهرها (نمونه مطالعه: شهر سقز)، اولین همایش ملی بافت‌های فرسوده و تاریخی شهری، 9 و 10 اردیبهشت، دانشگاه کاشان.
  13. سیف‌الدینی، فرانک؛ پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت اله؛ نادر دهقانی الوار، سیدعلی (1392) بررسی بسترها و موانع رشد شهر هوشمند در شهرهای میانی مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد، نشریه آمایش سرزمین، پاییز و زمستان، دوره 5، شماره 2، صص 260-241.
  14. شفاعتی، آرزو (1389)، توسعه میان افزا، به‌سوی راهبرد توسعه مطلوب شهری (نمونه موردی: محور تاریخی-فرهنگی کلان‌شهر تبریز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی محمدرضا پورمحمدی، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.
  15. شیخی، حجت؛ ذاکر حقیقی، کیانوش؛ منصوری، سحر (1392) بررسی پراکنده روی شهر بروجرد و راهکارهای توسعه درونی آن، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی، زمستان، سال چهارم، دوره 4، شماره 15، صص.37-56.
  16. صارمی، حمیدرضا، (1392)، بررسی توسعه از درون شهر بروجرد، نشریه مدیریت شهری و روستایی، نشریه مدیریت شهری، شماره 32، صص.310-299.
  17. صدر موسوی، میرستار؛ رحیمی، اکبر (1391) تحلیلی بر توسعه کالبدی تبریز و تخریب اراضی کشاورزی و فضاهای سبز شهری، نشریه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، شماره 32، صص.299-310.
  18. فرهادی محلی، علی (1390)، بررسی تحلیلی پدیده جهانی‌شدن با تمرکز بر حوزه فرهنگ. فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی, زمستان، پیاپی 5، صص. 63-96.
  19. قربانی، رسول؛ پورمحمدی، محمدرضا (1382) ابعاد و راهبردهای پارادایم متراکم سازی فضاهای شهری، نشریه مدرس علوم انسانی، تابستان، دوره 7، شماره 2(پیاپی 29)، صص.108-85.
  20. میرمقتدایی، مهتا؛ رفیعیان، مجتبی؛ سنگی، الهام (1389)، تأملی بر مفهوم توسعه میان افزا و ضرورت آن در محلات شهری، ماهنامه شهرداری‌ها، دوره 10، شماره 98، صص. 45-51.
  21. نسترن، میهن؛ قدسی، نرگس (1394) شناسایی پهنه‌های مستعد توسعه میان افزا در نواحی ناکارآمد شهرها (نمونه موردی: منطقه یک اصفهان)، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، بهار، دوره 6، شماره 20، صص 51-68.
  22. نقش‌جهان پارس، مهندسین مشاور (1386) طرح تفصیلی منطقه تاریخی-فرهنگی تبریز، سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی.
  23. نعمتی کوتتایی، ناهید؛ سرور، رحیم؛ اسدیان، فریده (1396) محرک توسعه شهری؛ مفاهیم و الزامات، فصلنامه علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، زمستان، دوره جدید، سال پانزدهم، شماره 55، صص.321-336.
  24. محمدزاده، رحمت (1385) نقش برنامه‌ریزی شهری در کاهش اثرات ناشی از زلزله، اولین کنفرانس بین‌المللی مخاطرات زمین، بلایای طبیعی و راه‌کارهای مقابله با آن، دانشگاه تبریز.
  25. کریمی، ببراز؛ پیوسته‌گر، یعقوب؛ تقوایی، مسعود (1397) تبیین و ارائه الگوی بهینه تخصیص ظرفیت‌های توسعه میان افزای با استفاده از GIS (نمونه موردی: کلان‌شهر شیراز)، نشریه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، بهار، سال دهم، شماره 2، پیاپی 38، صص. 217-230.
  26. Abedini, Asghar & Khalili, Amin. (2019) Determining the capacity infill development in growing metropolitans: A case study of Urmia city, Journal of Urban Management,Vol. 8, Issue. 2, pp. 316- 327.
  27. Blackman,Tim. (1995).Urban Policy in Practice, Publisher Taylor& Farancis Grop,December.
  28. Camporese, Rina & Di Prinzio, Luigi & Picchio, Stefano & Borga, Giovanni & Iandelli, Niccolo & Ragnoli, Antonella. (2011).New Technologies And EoSensor Data Build Up Knowledge For A Smart City, international Conference "Data Flow Form Space To Earth Application And Inter Operability ",Venice, Italy, 21-23 March.
  29. Caragliu, Andrea& Del Bo,Chiara& Nijkamp, Peter. (2009) Smart Cities in Europe, Journal of Urban Technology,Vol.18, Issue. 2, pp. 65- 82.
  30. Carrigg, Dan. (2012) Challenges to infill Development. Legislative director, California.Chicago Metropolitan Agency for Planning,Urban Design Strategy Report. Chicago, May.
  31. Caves, Roger.W (2005) Encyclopedia of the City,Pablisher routledge.
  32. Chiroma, Muhammad Ali & Harir Isa, Adamu & Gana, Bukar Abba & Bogoro, Audu Gani (2017), A review of infill development strategies in Nigeria, Journal of Applied Sciences in Environmental Sanitation, 3(8) (2017) 99-22
  33. Dadashpour, Hashem; Taqvaee, Ali Akbar; Ghaneh, Narges (2014) A Study of Infill Development Capacity in Urban Endowment Spaces: A Case Study: District 3, District 2, Yazd, Journal of Islamic Iranian City Studies, Spring, Volume, No. 15, pp. 78-63.
  34. Farhadi Mahalli, Ali (2011), An analytical study of the phenomenon of globalization with a focus on culture. Quarterly Journal of Strategic Studies in Public Policy, Winter, 5 consecutive, p. 63-96.
  35. farris, J.Terrence (2001)”Barriers to using urban infill development to achieve smart growth, Journal of Housing Policy Debate, Vol.12, pp.1-30.
  36. Gardiner,Gloria (2001) Commercial and mixed-use Handbook.Pablisher Oregon Transportation and Growth. Management(TGN Program staff).
  37. Gibson, Micheal & Kocabas, Arzu(2001) " London: Sustainable Regeneration-Challenge and Response ".Jornal of Rendez-vous Istanbul, vol.1, Mimar Sinan University, Istanbul,Turkey.
  38. Giffinger, Rudolf & Fertner, Christian& Kramar, Hans & Kalasek Robert. (2007) Smart cities: Ranking of European medium-sized cities, Publisher: Vienna University of Technology.
  39. Habibi, Kiomars; Poor Ahmad, Ahmad; Meshkini, Abolfazl (2007) Improvement and Renovation of Ancient Urban Textures, First Edition, Sanandaj: Kurdistan University Press.
  40. Hemphill Lesley & Berry, Jim &McGreal, Stanley (2004)An Indicator Based Approach to Measuring Sustainable Urban Regeneration Performance: Part2, Empirical Evaluation and Case Study AnalysisUrban Studies, Journal of Urban Studies, April, Vol. 41, Issue.4, pp. 757-772.
  41. Karimi, take it; Continuous, Jacob; Taghvaei, Massoud (2015) Explain and present the optimal model for allocating infill development capacities using GIS (Case study: Shiraz metropolis), Journal of New Attitudes in Human Geography, Spring, 10th year, No. 2, consecutive 38, p. 217-230.
  42. Khalili, Amin (2016) Presenting an optimal model for smart urban growth with emphasis on infill development (Case study: Urmia), Master Thesis in Urban Planning, under the guidance of Asghar Abedini, Faculty of Architecture, Urban Planning and Art, Urmia University.
  43. Khamachi, Behrooz (2005), Cultural and historical sites and celebrities of District 8 of Tabriz Municipality, first edition, Sotoudeh Publications.
  44. Kienitz, Roy (2001), Models and Guidelines for Infill Development, Publisher Maryland Department of Planning, October.
  45. Korczak, Jerzy & Kijewska, Kinga (2019) Smart logistics in the development of smart cities, Journal of Transportation Research Procedia, Vol.39, pp. 201-211.
  46. Kulpa Erica & Zamorano, Luis (2015) How Infill Development Can Help Stop Urban Sprawl, Publisher Urban Development, September
  47. Ligmann,Arika& Church,Richard& Jankowski, piotr (2005) Sustainable Urban Land Use Allocation with Spatial Optimization, Publisher Academia Accelerating the Worlds Research, http://www.geocomputation
  48. Litman, Todd(2021) Smart Growth Reforms, Pablisher Victoria Transport Policy Institute.
  49. Liu, Li.& Chen, Weiping& Nie, Min.& Zhang, Fengjuan& Wang, Yu.& He, Ailing. & Wang, Xiaonan& Yan, Gen (2016) iMAGE cloud: medical image processing as a service for regional healthcare in a hybrid cloud environment,Journal of Environmental health and preventive medicine, November,Vol.21,pp. 563-571.
  50. Loo B.P.Y, Becky& Cheng A.H.T,Amy & Nocholas.L, Samanhta (2017) Transit-oriented development on grrenfield versus infill sites: Some lessons from Hong Kong,Journal of Landscape and Urban Planning, Vol. 167, pp. 37-48.
  51. Mahesa, Restu& Yudoko, Gatot& Anggoro, Yudo (2019) Dataset on the sustainable smart city development in Indonesia, Journal of Data in brief,August, Vol. 25,, Article 104098.
  52. McConnell, Virginia& Wiley Keith. (2010) Infill Development: Perspectives and Evidence from Economics and Planning,Publisher Discussion paper, JEL Classification N. R11, R12, R14, May.
  53. Meijer, Albert & Bolívar, Manual. Pedro. Rodriguez (2016). Governing the smart city: a review of the literature on smart urban governance. International Review of Administrative Sciences,April, Vol.82,Issue.2,pp. 392-408.
  54. Merlin, Louis.A (2018) The influence of infill development on travel behavior,Journal of Research in Transportation Economies, May, Vol. 67,pp. 54-67.
  55. Mir Moghtadai, Mehta; Rafieian, Mojtaba; Sangi, Elham (2010), Reflections on the concept of infill development and its necessity in urban areas, Municipalities Monthly, Volume 10, Number 98, pp. 45-51.
  56. Mohammadzadeh, Rahmat (2006) The role of urban planning in reducing the effects of earthquakes, the first international conference on land hazards, natural disasters and coping strategies, University of Tabriz.
  57. Naghsheh Jahan Pars, Consulting Engineers (2007) Detailed plan of Tabriz historical-cultural region, East Azerbaijan Housing and Urban Development Organization.
  58. Nastaran, Homeland; Ghodsi, Narges (2015) Identification of areas prone to infill development in dysfunctional areas of cities (Case study: Isfahan Region 1), Journal of Urban Research and Planning, Spring, Volume 6, Number 20, pp. 51-68.
  59. Nemati Kottaei, Venus; Server, Rahim; Asadian, Farideh (1396) Stimulator of urban development; Concepts and Requirements, Scientific-Research Quarterly and International Quarterly of the Geographical Society of Iran, Winter, New Volume, Fifteenth Year, No. 55, pp.321-336.
  60. Ng,Mee.Kam (2005) Quality of life perceptions and directions for urban regeneration in Hong Kong,Journal of Social Indicator Research,Vol.71,pp.441-465.
  61. Ooi Joseph.T.L & Le T.T.Thao (2013) The spillover effects of infill developments on local housing prices, Journal of Regional Science and Urban Economics,Vol. 43,pp. 850-861.
  62. Parsi, Pourhassan; Sajjadi, Jila; Technical, Venus; Sarrafi, Mozafar (2015) Planning for infill development in urban spaces (Case study: Bojnourd), Journal of Geography and Regional Development, Spring and Summer, Volume 13, Number 1 (24 consecutive), pp. 90-71.
  63. Poorahmad, Ahmad; Habibi, Kiomars; Keshavarz, Mahnaz (2010) The evolution of the concept of urban regeneration as a new approach in worn-out urban contexts, Islamic Iranian city studies, Autumn, Volume 1, Number 1, pp. 73- 92.
  64. Poorahmad, Ahmad; Zanganeh, Ahmad; Shahraki, Saeed; Arvin, Mahmoud (2015) Identification of physical tissue capacities for infill development using hybrid decision making models and GIS (Case study: Ahvaz city), Journal of Geography and Environmental Sustainability, Volume 5, Number 16, pp. 17-37.
  65. Puustinen, Tuulia & Pennanen, Kyosti & Falkenbach,Heidi &Viitanen Kauko (2018), The distribution of perceived advantages and disadvantages of infill development among owners of a commonhold and its’ implications,Journal of Land Use Policy,Vol. 75,pp. 303-313.
  66. Qurbani, Rasool; Poor Mohammadi, Mohammad Reza (2003) Dimensions and Strategies of the Compactness Paradigm of Urban Spaces, Modares Journal of Humanities, Summer, Volume 7, Number 2 (29), pp.108-85.
  67. Rafieian, Mojtaba; Barati, Nasser; Aram, Marzieh (2010) Measuring the capacity of development of unused spaces in the center of Qazvin city with emphasis on the approach of infill development, Quarterly Journal of Architecture and Urban Planning, Autumn and Winter, Volume 3, Number 5, pp.45-61.
  68. Rahimi, Akbar (1397) Intermediate urban development, a new approach to urban land conservation in Tabriz, Journal of Geography and Planning, No. 63, 22 consecutive, pp. 77-98.
  69. Rahnama, Mohammad Rahim; Abbaszadeh, Gholamreza (2008) Principles and principles of measuring the physical form of the city, first edition, Mashhad, Mashhad University Jihad Publications.
  70. Razavian, Mohammadtaghi & Samadi, Roghayeh (2016)  Evaluation of Infill Development Potential in Zone 8 of Tabriz by Analysis Network Process Method, Journal of Scientific Research,June, Vol.4, No.2. (In Persian).
  71. Roberts, Peter(2000)The evolution, definition and purpose of urban regeneration,Publisher Urban Regeneration.
  72. Sadr Mousavi, Mirstar; Rahimi, Akbar (2012) An Analysis of the Physical Development of Tabriz and the Destruction of Agricultural Lands and Urban Green Spaces, Journal of Geography and Urban-Regional Planning, Autumn, Volume, No. 32, pp. 299-310.
  73. Saeidi Rezvani N & Kazemi,Navid(2011) Recognition of Infill development in proportion to the critique of current housing development policies (mehr housing scheme)Case study Natanz city,Journal of Human Geography Research Quarterly, Vol.43, Issue.75,pp. 113-132.
  74. Saif al-Dini, Frank; Poorahmad, Ahmad; Ziari, the dignity of God; Nader Dehghani Alvar, Seyed Ali (2013) Investigation of the contexts and obstacles of smart city growth in middle cities Case study: Khorramabad city, Journal of Land Management, Autumn and Winter, Volume 5, Number 2, pp. 260-241.
  75. Saremi, Hamidreza, (2013), A Study of Development from within Boroujerd, Journal of Urban and Rural Management, Journal of Urban Management, Autumn and Winter, Volume-, Number 32, pp.310-299.
  76. Shafaati, Arezoo (2010) infill Development, Towards an Optimal Urban Development Strategy (Case Study: Historical-Cultural Axis of Tabriz Metropolis), Master Thesis, Supervised by Mohammad Reza Pourmohammadi, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz.
  77. Sheikhi, Hojjat; Zakir Haghighi, Kianoosh; Mansouri, Sahar (2013) Scattered study on the city of Boroujerd and its infill development strategies, Journal of Research and Planning, Winter, Fourth Year, Volume 4, Number 15, pp.37-56.
  78. Soleimani, Mohammad; Zanganeh, Ahmad; Ahmadi, Mazhar (2014) Worn textures have a capacity for internal development of cities (study sample: Saqez city), the first national conference on worn and historical urban textures, May 9 and 10, Kashan University.
  79. Steiner,Frederick,R & Butler,Kent. (2006) Planning and Urban Design Standards, Publisher American Planning Association (APA).
  80. Toppeta, D. (2010). The Smart City Vision: How Innovation and ICT Can Build Smart, “Livable”, Sustainable Cities.
  81. Walters, David &Brown, Linda(2004) Design First: Design based planning for communities, Pablisher Architectural Press.
  82. Ziari, the dignity of God; Poorahmad, Ahmad; Poor Rozgar, Hamzeh (2015) Identifying and Examining the Existing Potentials and Capabilities of Land with a Key to infill Development (Case Study: Sardasht Neighborhoods), Journal of Urban Management Studies, Winter, Volume 7, Number 24, pp. 98-79.
فصلنامه شهر پایدار
دوره 5، شماره 3
آبان 1401
صفحه 125-144

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار