ارزیابی میزان سهم عوامل فردی و فضایی در شیوه سفر درون‌شهری مطالعه موردی: شهر رشت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

10.22034/jsc.2023.309752.1554

چکیده

شیوه‌های مختلف سفر به دلیل در پی داشتن هزینه‌های جابجایی و دسترسی، اساس فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی هر شهر بوده و جریان سفر انسان‌ها در شهر برای دسترسی به فعالیت‌ها و خدمات، آن را به یک اندامی زنده تبدیل می‌کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی روابط درونی اثرگذار بر عوامل فردی و فضایی بر شیوه سفر درون‌شهری شهر رشت است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع‌آوری داده‌های توصیفی- پیمایشی به شمار می‌رود. هدف پژوهش حاضر، بررسی روابط درونی اثرگذار بر عوامل فردی و فضایی بر شیوه سفر درون‌شهری شهر رشت است. جامعه آماری این پژوهش را 21 نفر از خبرگان برنامه‌ریزی شهری و حمل‌ونقل شهری تشکیل می‌دهند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در قالب پرسشنامه با 31 عامل که از جدول پیشینه پژوهش مستندسازی و مطرح‌شده است. گویه‌های مورد سؤال پژوهش کدگذاری شده و در مرحله بعد از طریق تکنیک دیمتل روابط درونی عوامل مؤثر شناسایی‌شده، تعیین و درنهایت با تشکیل ماتریس تصمیم‌گیری گروهی شناخت بهتری در مورد عوامل مؤثر درونی ایجاد می‌شود. همچنین نتایج به‌دست‌آمده از تکنیک دیمتل نشان داد که میزان دسترسی با توجه به هزینه‌های سفر (695/1)، فاصله میان ایستگاه‌ها (549/1)، میزان دسترسی با توجه به فاصله از مرکز شهر (628/0)، میزان دسترسی با توجه به ترافیک (254/0)، میزان تمایل در استفاده از حمل‌ونقل عمومی (166/0)، فاصله بین منزل و مراکز خدماتی-تجاری مهم شهری (123/0) به‌طورقطع تأثیرگذارترین شاخص‌های در ارزیابی شیوه‌های سفر درون‌شهری شهر رشت بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. تندیسه، محسن و رضایی، محمدرضا. (1392). برنامه‌ریزی راهبردی حمل‌ونقل پایدار شهری در کلان‌شهرهای ایران (مطالعه موردی: شهر مشهد). مهندسی حمل‌ونقل، 5 (1)، 1-18.
  2. حیدری اناری، علی و شجاعی، امیرعباس. (1396). رتبه‌بندی مدهای مختلف حمل‌ونقل مسافری درون‌شهری به کمک روش تاپسیس. پژوهشنامه حمل‌ونقل، 52، 159-167.
  3. سرور، هوشنگ. (1398). شناسایی بافت‌های فرسوده شهری بر اساس شاخص‌های کالبدی مطالعه موردی: منطقه یک شهر تبریز. فصلنامه شهر پایدار، 2(1)، 1-14.
  4. سلطانی، علی و شریعتی، سمانه. (1392). بررسی مشوق‌ها و بازدارنده‌های استفاده از دوچرخه در حمل‌ونقل درون‌شهری (مطالعه موردی شهر اصفهان). معماری و شهرسازی ایران، 4(1)، 63-73.
  5. علی، حسینی و بهرامی، یوسف. (1391). تأثیر ساختار فضایی شهر بر رفتار سفر شهروندان مطالعه موردی؛ شهر رشت. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 13 (28)، 243-267.
  6. علیزاده، تهمینه؛ عظیمی آملی، جلال؛ متولی، صدرالدین و سرور، رحیم (1401). تحلیلی بر آینده سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی در چارچوب پایداری زیست‌محیطی مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران. مجله شهر پایدار، 5 (3)، 71-88.
  7. قدمی، مصطفی و نبی نژاد کناری، معصومه. (1390). بررسی سهم عوامل فردی و فضایی در شیوه سفر درون‌شهری (مطالعه موردی: شهر بابل). جغرافیا و پایداری محیط، 1(1)، 79-97.
  8. قربانی، رسول؛ اصغری زمانی، اکبر و غلامحسینی، رحیم. (1402). تحلیل تأثیر عناصر فرم شهری بر رفتار سفر در جهت توسعه شهر کم‌کربن (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۲۳ (۷۱)، ۱۲۳-۱۳۶.
  9. کدخدایی، مسعود و شاد، روزبه. (1398). رتبه‌بندی شیوه‌های زمان‌بندی طرح‌های قیمت‌گذاری تراکم ترافیک در کلان‌شهرهای توریستی (مطالعه موردی: شهر مشهد). فصلنامه مطالعات شهری، 9(33)، 27-38.
  10. ماهپور، علیرضا. (1401). شناسایی و مدل‌سازی متغیرهای پنهان فردی موثر در انتخاب شیوه حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری. پژوهشنامه حمل‌ونقل، 19(4)، 103-116.
  11. میرزایی، عنایت‌الله؛ خیرالدین، رضا؛ بهزادفر، مصطفی؛ مینو، دومینک و محمدی، محمود (1398). تحلیلی بر طول سفرهای درون‌شهری با رویکرد جغرافی زمان: تأثیرپذیری از محدودیت‌های فردی یا فرصت‌های فضایی. باغ نظر، 16(78)، 41-52.
  12. نسترن، مهین؛ نوری، محمدجواد و ریخته‌گران، فریناز (1397). تبیین و ارزیابی معیارهای آسایش و آرامش در حمل‌ونقل همگانی درون‌شهری موردمطالعه: خط 28 اتوبوس‌رانی کلان‌شهر اصفهان. دانش شهرسازی، 2 (1)، 105-121.
  13. نقوی، محمدرضا؛ دیوسالار، اسدالله و ریاحی، وحید (1397). سنجش کیفیت زندگی در شهرهای ساحلی با استفاده از مدل DEMATEL، نمونه موردی: شهر ساحلی نور. جغرافیا و توسعه، 52، 211-226.
  14. Abane, A. M. (2011). Travel behaviour in Ghana: Empirical observations from four metropolitan areas. Journal of Transport Geography, 19(2), 313–322.
  15. Alizadeh, T., Azimi, J., Motevalli, S., & Sarvar, R. (2022). An Analysis of the Future of Public Transport Systems in the Framework of Environmental Sustainability the Case Study of Tehran Metropolitan. Journal of Sustainable city, 5(3), 71-88. [In Persian].
  16. Aloulou, F. (2018). The Application of Discrete Choice Models in Transport. Statistics: Growing Data Sets and Growing Demand for Statistics. London: IntechOpen.
  17. Bates, J. (2000). History of demand modeling. Handbook of Transport Modeling, 1, 11–33.
  18. Birago, D., Mensah, S. O., & Sharma, S. (2017). Level of service delivery of public transport and mode choice in Accra, Ghana. Transportation research part F: traffic psychology and behaviour, 46, 284–300.
  19. Bukhsh, Z., Saeed, A., Stipanovic, I., & Doree, A. (2019). Predictive maintenance using tree-based classification techniques: A case of railway switches. Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 101, 35–54.
  20. Choi, K. (2018). The influence of the built environment on household vehicle travel by the urban typology in calgary, Canada. Cities, 75, 101–110.
  21. Ding, C., Liu, C., Zhang, Y., Yang, J., & Wang, Y. (2017). Investigating the impacts of built environment on vehicle miles traveled and energy consumption: Differences between commuting and non-commuting trips. Cities, 68, 25–36.
  22. Ding, L., & Zhang, N. (2016). A Travel Mode Choice Model Using Individual Grouping Based on Cluster Analysis. Procedia Engineering, 137, 786–795.
  23. Esson, J., Gough, K. V., Simon, D., Amankwaa, E. F., Ninot, O., & Yankson, P. W. (2016). Livelihoods in motion: Linking transport, mobility and income-generating activities. Journal of Transport Geography, 55, 182–188.
  24. Ghadami, M., & Nabinezhad Kenari, M. (2012). An Investigation into the Effects of Individual and Spatial Factors on the Urban Trips Case Study: Babol City. Geography and Environmental Sustainability, 1(1), 79-94. [In Persian].
  25. Ghorbani, R., Asghari Zamani, A., & Gholamhosseini, R. (2023). The Analysis of Urban Form Elements Effect on the Behaviour of the travel and to Develop low-carbon City Case Study: Tabriz Metropolitan. Journal of applied research of geographical sciences, 23 (71):123-136. [In Persian].
  26. Hamadneh, J., & Esztergár-Kiss, D. (2022). The preference of onboard activities in a new age of automated driving. European Transport Research Review, 14(1), 15.
  27. Hauber, A. B., González, J. M., Groothuis-Oudshoorn, C. G., Prior, T., Marshall, D. A., Cunningham, C., & Bridges, J. F. (2016). Statistical Methods for the Analysis of Discrete Choice Experiments: A Report of the ISPOR Conjoint Analysis Good Research Practices Task Force. Value in Health, 19(4), 300-315.
  28. Heidari, A., & Shojaie, A. (2017). Ranking of Passenger Transportation Modes by Using TOPSIS Method. Journal of Transportation Research, 14(3), 159-168. [In Persian].
  29. Hosseini, A. & Bahrami, Y. (2012). The effect of the spatial structure of the city on the travel behavior of citizens, a case study Rasht city. Journal of applied research of geographical sciences, 13(28), 243-267. [In Persian].
  30. Jaber, A., Baker, L. A., & Csonka, B. (2022). The Influence of Public Transportation Stops on Bike-Sharing Destination Trips: Spatial Analysis of Budapest City. Future Transportation, 2(3), 688–697.
  31. Jain, D., & Tiwari, G. (2019). Explaining travel behaviour with limited socio-economic data: Case study of Vishakhapatnam, India. Travel Behaviour and Society, 15, 44–53.
  32. Kadkhodaei, M., & shad, R. (2020). Ranking of traffic congestion pricing schemes in tourist metropolises: Case study of Mashhad. Motaleate Shahri, 9(33), 27-38. [In Persian].
  33. Mahpour, A. (2022). Identifying and modeling the latent individuals’ variables affecting intracity rail mode choice. Journal of Transportation Research, 19(4), 103-116. [In Persian].
  34. Mirzaei, E., Kheyroddin, R., Behzadfar, M., Mignot, D., & Mohamadi, M. (2019). An Analysis of the Intraurban Trip Distance Using the Time Geography Framework; Influenced by Individual Constraints or Spatial Opportunities. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 16(78), 41-52. [In Persian].
  35. Muniz, I., & Garcia-Lopez, M.A. (2019). Urban form and spatial structure as determinants of the ecological footprint of commuting. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 67, 334–350.
  36. Nagavi, M., divsalar, A., & reiahi, V. (2018). Measuring quality of life in coastal cities make decisions based on the scale test model DEMATEL (Case coastal city ofnoor). Geography and Development, 16(52), 211-226. [In Persian].
  37. Nastaran, M., Nouri, M. J., & Rikhtehgaran, F. (2018). Explaining and Evaluating the Criteria of Comfort and Convenience in Urban Public Transport Trips: A Case Study of the 28th Bus Line of Isfahan Metropolis. Urban Planning Knowledge, 2(1), 105-121. [In Persian].
  38. Oña, R., & Oña, J. (2015). Analysis of transit quality of service through segmentation and classification tree techniques. Transportmetrica A: Transport Science, 11(5), 365–387.
  39. Paredes, M., Hemberg, E., O’Reilly, U. M., & Zegras, C. (2017). Machine learning or discrete choice models for car ownership demand estimation and prediction?. In 5th IEEE International Conference on Models and Technologies for Intelligent Transportation Systems (MT-ITS), (pp. 780–785).
  40. Paulssen, M., Temme, D., Vij, A., & Walker, J. L. (2014). Values, attitudes and travel behavior: A hierarchical latent variable mixed logit model of travel mode choice. Transportation, 41(4), 873–888.
  41. Sarvar, H. (2019). identification worn-out urban textures Based on the physical parameters Case Study: Region One  Tabriz city. Journal of Sustainable city, 2(1), 1-14. [In Persian].
  42. Soltani, A., & Shariati, S. (2012). Investigating the incentives and barriers to using bicycles in urban transportation (case study of Isfahan city). Journal of Iranian Architecture & Urbanism, 4(1), 63-73. [In Persian].
  43. Spinney, J. E., Maoh, H., & Millward, H. (2018). Factors affecting mode choice for the home–elementary school journey: Evidence from Halifax, Canada. The Canadian Geographer /Le Géographe canadien, 63(2), 254–266.
  44. Tandise, M., & Rezaei, M.R. (2013). Strategic Planning of Civil Persistent Transportation in Metropolises of Iran (Case Study: City of Mashhad).  Journal of Transportation Engineering, 5(1), 1-18. [In Persian].
  45. Vij, A., Carrel, A., & Walker, J. L. (2013). Incorporating the influence of latent modal preferences on travel mode choice behavior. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 54, 164–178.
  46. Ye, R., & Titheridge, H. (2017). Satisfaction with the commute: The role of travel mode choice, built environment and attitudes. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 52, 535–547.
  47. Zhan, G., Yan, X., Zhu, S., & Wang, Y. (2016). Using hierarchical tree-based regression model to examine university student travel frequency and mode choice patterns in China. Transport Policy, 45, 55–65.
  48. Zhao, P. (2010). Sustainable urban expansion and transportation in a growing megacity: Consequences of urban sprawl for mobility on the urban fringe of Beijing. Habitat International, 34(2), 236–243.
  49. Zhao, X., Yan, X., Yu, A., & Hentenryck, P. V. (2020). Prediction and behavioral analysis of travel mode choice: A comparison of machine learning and logit models. Travel Behaviour and Society, 20, 22–35.
  50. Zhong, C., Schläpfer, M., Müller Arisona, S., Batty, M., Ratti, C., & Schmitt, G. (2017). Revealing centrality in the spatial structure of cities from human activity patterns. Urban Studies, 54(2), 437-455.
فصلنامه شهر پایدار
دوره 6، شماره 2
مرداد 1402
صفحه 95-109

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار