سنجش فضاهای باز عمومی فرهنگی و آموزشی در جهت شکل‌گیری سایبرپارک‌ها (نمونه موردی: میدان مشق، شهر تهران)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 گروه فناوری معماری (مدیریت پروژه و ساخت) دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

10.22034/jsc.2022.333731.1602

چکیده

یکی از فناوری‌های نوپیدا، در راستای شکل‌گیری شهرهای هوشمند و پایدار، سایبرپارک است که این قابلیت را به مردم می‌دهد تا در جهت ارتقای کیفیت زندگی خود به‌ویژه بهبود تعاملات اجتماعی فن‌آوربنیان در زمینه‌های گوناگون (فرهنگی، آموزشی و غیره) از طریق هم‌رسانی دانش‌ها و تجارب خودشکوفایی و نهایتا هم‌آفرینی کنند. در این مسیر، با عنایت‌به نوپا بودن مفهوم و کاربست سایبرپارک، شناخت و توسعه این نوع پروژه مستلزم موشکافی عمیق عناصر وجودی آن است. بنابراین، هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل فضاهای باز عمومی فرهنگی آموزشی در راستای شکل‌گیری سایبرپارک‌ها در میدان مشق شهر تهران به عنوان نمونه مورد مطالعه است. در این پژوهش، ابتدا با استفاده از واکاوی موشکافانه و نظام‌مند تحقیقات پیشین به صورت کتابخانه‌ای و اسنادی پیرامون ویژگی‌ها و ابعاد تشکیل‌دهنده سایبرپارک‌ها چارچوب پژوهش تدوین شده است. در ادامه، از طریق روش کمی، ضمن گردآوری داده‌ها و تحلیل آنها، ارتباط و میزان تاثیر رضایتمندی ذی‌اثران از کیفیت تجهیزات و امکانات فضاهای باز مورد مطالعه بر فعالیت‌های شکل‌گرفته توسط کاربران در این فضاهای باز واکاوی شده و وفق ابعاد سه‌گانه سایبرپارک‌ها (فضاهای باز عمومی؛ ذی‌اثران و فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی) مورد بررسی قرار گرفته‌است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از نظر ذی‌اثران، کیفیت فضای عمومی باز مورد مطالعه، از جنبه تسهیلات ورزشی و امکانات بازی و سرگرمی، وضعیت تجهیزات و فضای خدماتی و تامین آسایش، امکانات دسترسی به فن‌آوری‌های ارتباطی و نیز تسهیلات و زیرساخت‌های شبکه اینترنت و شبکه مخابرات، به‌طورکلی چندان مطلوب نمی‌باشد. از اینرو، برای توسعه ابعاد سایبرپارک در این محدوده نیاز است امکانات، تسهیلات، تجهیزات و زیرساخت‌های مربوطه توسعه داده شوند تا بتوانند با ارتقا دادن فعالیت‌های مرتبط، بستر لازم برای تحقق سایبرپارک را فراهم آورند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اکبری، علی‌اکبر؛ بذرافکن، کاوه؛ تهرانی، فرهاد و سلطان‌زاده، حسین. (1396)‌. بازشناسی نگرش به زمینه در بناهای ساخته شدة میدان مشق تهران در دورة پهلوی اول.‌ فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی،‌ 8، 14-6.
  2. بانی مسعود، امیر. (1388). معماری معاصر ایران (در تکاپوی بین سنت و مدرنیته). نشر هنر معماری قرن، تهران.
  3. برمایه‌ور، بهنود و کوکبی، لیلا. (1398). واکاوی شکل‌گیری سایبر پارک‌ها به‌عنوان فضاهای باز عمومی هوشمند شهری (مطالعه موردی: پروژه‌های پیشگام سایبر پارک). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری،‌ 4، 877-855.   Doi:10.22059/JURBANGEO.2019.290661.1175
  4. پارســی، فرامرز و ولیزاده، احمــد. (1384). مطالعات تاریخی میدان مشق. مهندسین مشاور باوند، تهران.
  5. پرهیزکار، اکبر؛ کلانتر، سید کیارش الدین؛ افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین و موسوی جهرمی، یگانه. (1389). سهم فضای مجازی از فضای خدمات شهری تهران و تأثیر خصوصیات شهروندان در میزان استفاده از خدمات فضای مجازی (موردمطالعه: منطقه شش شهرداری تهران). مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 14 (3)، 35- 21.
  6. حبیبی، محسن؛ عاملی، سعید رضا و اشتری، دلارام. (1398). فضای جریان‌ها و مکان‌ها، از تقابل تا تعامل: واکاوی تأثر فناوری‌های جدید بر ویژگی‌های فضای شهری. دانش شهرسازی، 3 (1)، 124-109. Doi:10.22124/UPK.2019.13668.1228
  7. حبیبی، میترا و علی‌پور شجاعی، فرشته. (1394). بررسی تطبیقی فضاهای عمومی ویژه زنان با فضاهای عمومی شهری در میزان پاسخگویی به نیازهای بانوان. نمونه موردی: پارک آب‌وآتش و بوستان بهشت مادران تهران. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 20 (1)، 30-17. Doi:10.22059/JFAUP.2015.56368
  8. دانشنامه تاریخ معماری و شهرسازی ایران، وزارت راه و شهرسازی: پرونده ثبت اثر "میدان مشق" در فهرست آثار ملی.
  9. دانشنامه جهان اسلام. (1375)، ذیل تهران: دوره پهلوی، بنیاد دائره‌المعارف اسلامی.
  10. دهخدا، علی‌اکبر. (1399). لغت‌نامه دهخدا، ذیل باغ ملی، موسسه دهخدا.
  11. رضایی، ناهیده؛ محمدزاده، رحمت و عمرانی‌پور، علی. (1395). ارزیابی کیفیت اجتماعی مسیرهای ارتباطی باز و نیمه‌باز پردیس‌های دانشگاهی،‌ مطالعه موردی: پردیس دانشگاه کاشان.‌ مطالعات معماری ایران، 10، 206-183.
  12. رفیعیان، مجتبی و خدایی، زهرا. (1388). بررسی شاخص‌ها و معیارهای موثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری. فصلنامه راهبرد، (53)، 248-227.
  13. رفیعیان، مجتبی؛ عسکری، علی و عسکری زاده، زهرا. (1388). رضایتمندی شهروندان از محیط‌های سکونتی شهری. علوم محیطی، 7 (1)، 68-57.
  14. شماعی، علی؛ فخری پورمحمدی، افسانه؛ زنگانه، احمد و پریزادی، طاهر. (1395). ارزیابی رضایتمندی شهروندان از عملکرد زیرگذرها در شهر تهران (مطالعه موردی: پروژه زیرگذر چهار راه ولیعصر شهر تهران). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، 27، 53-41.
  15. صرافی، مظفر؛ رضویان، محمدتقی؛ طالبیان، محمدحسن و اکبری، محمدرضا. (1398). سنجش و ارزیابی وضعیت مؤلفه‌های زیست‌پذیری خیابان از دید شهروندان (مطالعه موردی: خیابان ولیعصر تهران). فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، (3)، 430-415.  Dor:20.1001.1.66972251.1398.11.3.21.0
  16. ضرغامی، اسماعیل و عظمتی، سعید. (1392). بررسی مطلوبیت فضاهای باز محیط‌های دانشگاهی ازنظر دانشجویان. نشریه آموزش،‌ 4‌، 296-287.
  17. عظمتی، حمیدرضا؛ صباحی،‌ سمانه و عظمتی، سعید. (1391). عوامل محیطی موثر بر رضایتمندی دانش‌آموزان از فضاهای آموزشی. نقش‌جهان،‌ 2،‌ 42-31.
  18. عظمتی، سعید؛ مظفر،‌ فرهنگ؛ حسینی، باقر و صالح صدق پور، بهرام. (1396). اصول طراحی فضاهای باز دانشگاهی مبتنی بر سرزندگی خلاق و تعامل اجتماعی از نگاه متخصصان.‌ پژوهش در نظام‌های آموزشی، 37،‌ 200-179.
  19. علی‌نژاد، منوچهر؛ پورگنجی، ابوالفضل و دارابی، حسین. (1398). ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی پروژه ارتقاء کیفی میدان مشق تهران. دو فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 8 (2)، 362-333. Dor:20.1001.1.23224371.1398.8.2.13.1
  20. فنی، زهره و شیرزادی، فرزانه. (1397). تحلیل عوامل موثر بر بازآفرینی فضاهای تاریخی شهر (مطالعه موردی: میدان مشق، تهران). فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 42 (13)، 197-179.
  21. قاسم‌زاده، بهنام؛ رسول‌زاده اقدم، صمد و رهبری پور، کسری. (1390). بررسی تأثیر فضاهای عمومی شهری و فضاهای مجازی در شکل‌گیری افکار عمومی جامعه. مطالعات جامعه‌شناسی، 11 (3)، 35-21.
  22. کوکبی، لیلا و برمایه‌ور،‌ بهنود. (1399). هم آفرینی فضای گردشگری هوشمند از طریق تعاملات دیجیتالی: ارائه مدل مفهومی سایبر پارک،‌ گردشگری شهری. فصلنامه گردشگری شهری، 1، 51-67.  Doi:10.22059/JUT.2019.281556.657
  23. کشاورز فضل، سمیه و منجزی، ساناز. (1396). نقش کیفیت فضاهای باز شهری در تعاملات اجتماعی با مقایسه موردی میدان عتیق و نقش‌جهان در اصفهان. نشریه علمی تخصصی شباک، 26-27 (3)، 19-1.
  24. کیانی، مصطفی. (1393). معماری دوره پهلوی اول، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، تهران.
  25. وب‌سایت دانشگاه هنر https://art.ac.ir/fa
  26. Agora. (2017). http://Cyberparks-Project.Eu/Agora/Forums/Topic/Extended Definition Based On Discussion.
  27. Akbari, A., Bazrafkan, K., Tehrani, F., & Soltanzadeh, H. (2018). Recognition of attitudes toward context in the buildings of Mashgh Square in through the First Pahlavi Era, Journal of Studies on Iranian-Islamic City, 30, 5-14. [In Persian].
  28. Alinejad, M., Purganji, A., & Darabi, H. (2020). Evaluation of social and cultural impact of quality improvement project of Tehran mashgh field, Journal of economic and developmental sociology, 8(2), 333-362. [in persian].
  29. Almeida, I. A. (2018). Teenagers as co-researchers in the production of inclusive public spaces. insights from a living lab in Lisbon.
  30. Arvanitidis, P. (2019). Public space engagement and ICT usage by university students: an exploratory study in three countries. in: cyberpark, 87-108.
  31. Azemati, H., Sabahi, S., & Azemati, S. (2012). Environmental factors affecting student satisfaction of learning spaces. naqshejahan, 2(1), 40-99. [In Persian].
  32. Azemati, S., Mozaffar, F., Saleh Sedgh Pour, B., Hosseini, S. (2018). Principles of open university open spaces design based on vitality model and promotion of education. Technology of education journal (TEJ), 12(2), 249-258. doi: 10.22061/jte.2018.3160.1801[In Persian].
  33. Bani Massoud, A. (2009). Iran's contemporary architecture (in the struggle between tradition and modernity). Tehran: publishing Honae-e Memari –Gharn. [In Persian].
  34. Barmayehvar, B., & Kowkabi, L. (2019). Exploring the formation of Cyberparks as the urban smart public open spaces (Case study: the initiative Cyberpark projects). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 7(4), 855-877. doi: 10.22059/jurbangeo.2019.290661.1175 [In Persian].
  35. Batagan, L. (2011). Smart Cities and Sustainability Models, Informatica Economic, 15(3), 80-87.
  36. Castells, M., & Cardoso, G. (2005). The network sociey: from knowledge to policy. Washington d. C. Johns Hopkins center for transatlantic relations.
  37. Castells, M. (2001). The Internet Galaxy: Reflections on the internet, business, and society. Oxford Press.
  38. Cresswell, T. (2014). Place: An Introduction. Blackwell: Wiley.
  39. Dehkhoda, A. A. (2019). Dehkhoda dictionary. under Bagh-e-Meli, Dehkhoda Institute [In Persian].
  40. Encyclopaedia of Islamic World. (1375). Under Tehran: pahlavi period, Islamic encyclopedia foundation [in Persian].
  41. Encyclopaedia of the history of architecture and urban planning of Iran, Ministry of Roads and Urban Development: the file of registration of the work "Meydan-e-Mashgh" in the list of national works [In Persian].
  42. Erjavec, I. Š., & Ruchinskaya, T. (2019). A spotlight of co-creation and inclusiveness of public open spaces. in Cyberparks, 209-224.
  43. Fanni, Z., & Shirzadi, F. (2018). Analysis of effective factors on regeneration of historic urban spaces (case study: mashgh square, Tehran). Journal of the studies of human settlements planning (geographical landscape), 13 (1), 179-197. [In Persian].
  44. Femenia Serra, F., & Neuhofer, B. (2018). Smart Tourism Experiences: Conceptualisation, Key Dimensions and Research Agenda. Journal of Regional Research, 42, 129-150.
  45. Frantzeskaki, N. (2016). Resilient Europe a concept for co-creating cities of the future. university Rotterdam, Netherlands.
  46. Ghasemzadeh, B., Rasoulzadeh Aghdam, S., &  Rahbaripour, K. (2011). Investigating the impact of urban public spaces and virtual spaces in the formation of public opinion. journal of sociology studies, 3 (11), 21- 35. [In Persian].
  47. Habibi, M., & Alipoor Shojaee, F. (2015). A Comparative Study between two Public Spaces, the Park of Behesht-e-Madaran, as a Specific Public Space for Women and the Park of Ab-o-Atash in Tehran. Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 20(1), 17-30. doi:10.22124/UPK.2019.13668.1228 [In Persian].
  48. Habibi, S. M., Ameli, S. R., & Ashtari, D. (2019). The space of the flows and the space of the places, from contrast to interaction: exploring the effects of the new technologies on the characteristics of the urban space. Urban planning knowledge, 3(1), 109-124. Doi:10.22059/JFAUP.2015.56368  [In Persian].
  49. Keshavar Fazl, S., & Manjezi, S. (2017). The role of urban open spaces quality on social interactions, case study: comparison of Atiq Square and Naqsh Jahan, Isfahan. Shebak, 3 (7-8), 1-19. [In Persian].
  50. Kiani, M. (2013). The architecture of first pahlavi period. Tehran: institute of contemporary history of Iran. [In Persian].
  51. Kim, B.H., & Oh, S. Y. (2014). A Study on the SMART Education System Based on Cloud and N-Screen. Journal of the Korea Academia-Industrial Cooperation Society, 15(1), 137-143.
  52. Klichowski, M. (2015). Cyberparks as a new context for smart education: theoretical background. American Journal of Educational Research, 3(12A), 1-10.
  53. Klichowski, M. (2016). Fostering knowledge about the relationship between information and communication technologies and public spaces supported by strategies to improve their use and atractiveness.
  54. Klichowski, M. (2017). Learning in cyberparks, a theoretical and empirical study, series interdisciplinary research. Adam Mickiewicz University Press, 49, 66.
  55. Klichowski, M. (2018). Learning in Cyberparks: evidence from EEG experiment supported by TUD COST Action TU1306.
  56. Kowkabi, L. & Barmayehvar, B. (2020). Co-creating a smart tourism space through digital interactions: Proposing a conceptual model of Cyberpark. Journal of Urban Tourism, 7(1), 51-67. Doi:10.22059/JUT.2019.281556.657 [In Persian].
  57. Kramers, A. (2014). Smart sustainable cities–exploring ICT solutions for reduced energy use in cities. Environmental Modeling and Software, 56, 52-62. https://doi.org/10.1016/j.envsoft.2013.12.019
  58. Mayer Schonberger, V., & Cukier, K. (2013). Big Data - A revolution that will transform how we Live, Work, and Thing. Harcourt Publishing.
  59. Menezes, M., & Mateus, D. (2018).Walking as tactile method urban planning and design – in: Cyberparks, 65-74.
  60. Menezes, M. (2019). People-Space-Technology: an ethnographic approach. in: Cyberparks, 76–86.
  61. Menezes, M. (2019). Teenagers’ perception of public spaces and their practices in icts uses in: Cyberparks, 109-119.
  62. Molin, J., Fors, H., & Faehnle, M. E. (2016) Citizen participation for better urban green spaces Policy Brief, Nordic Forest Research.
  63. Montserrat, P.-B. (2019). Challenging methods and results obtained from user-generated content in barcelona’s public open spaces. in: Cyberparks, 120-136.
  64. Mora, L., Deakin, M., Aina, Y. A. &  Appio, F. P. (2019). Smart city development: ict innovation for urban sustainability, in book: sustainable cities and communities. Encyclopedia of the un sustainable development goals. Springer, Cham, 1-17.
  65. Parhizkar, A., Sheriff, S. K., Eftekhari, A. R., &  Mousavi Jahormi, Y. (2010). The share of virtual space in the space of urban services in Tehran and the effect of citizens' characteristics on the use of virtual space services (Study case: District 6, Tehran municipality). Journal of Spatial Planning, 14 (3), 21-35. [In Persian].
  66. Parsi, F., &  Valizadeh, A. (2004). Historical studies of Mashgh-e-Honar Square. Tehran: Bavand Consulting Engineers. [In Persian].
  67. PMBOK Guide. (2017). The Project Management Institute (PMI), Sixth Edition.
  68. Rafieian M., & Khodaei, Z. (2010). The study of determining indices and criteria of citizen's satisfaction with urban public spaces. Rahbord, 18 (53), 227-248. [In Persian].
  69. Rafieian, M., Asgari, A., & Asgarizadeh, Z. (2009), Citizen Satisfaction evaluation of urban residential environment. environmental sciences, 7 (1), 57-67. [In Persian].
  70. Report for Living Lab in Gent. (2019). The Report of the Living Lab.
  71. Report for Living Lab in Lisbon. (2018). The Report of the Living Lab.
  72. Report for Living Lab in Vilnius. (2018). The Report of the Living Lab.
  73. Sajid Khan, M., Woo, M., Kichan, N., & Chathoth, P. K. (2017). Smart City and Smart Tourism: a case of Dubai. Sustainability, 9, 2279.
  74. Sarafi, M., Razovian, M. T., Talebian, M. H. & Akbari, M. R. (2018). Measuring and evaluating the street livability criteria from the citizens viewpoints (case study: Valiasr Street, Tehran). Journal of Human Geography, 11(3), 415-430. DOR:20.1001.1.66972251.1398.11.3.21.0  [In Persian].
  75. SDGs UNHabitat. (2018). Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development United Nations.
  76. Shamai, A., Fakhripoor Mohammadi, A., Zanganeh, A., & Parizadi, T. (2016). Citizens' satisfaction with the performance of subways in Tehran (case study: the project underpass intersection in Tehran's Valiasr). Urban Management Studies, 27, 42-53. [In Persian].
  77. Smaniotto Costa, C., & Ina Šuklje, E. (2019). The rationale of cyberparks and the potential of mediated public open spaces. In CyberParks–the interface between people, places and technology, 11380, 3-13.
  78. Smaniotto Costa, C.,  Dolata, K., & Menezes, M. (2018). Building a theory on co-creating a Cyberpark: lessons learnt from the COST Action Cyberparks and the flussbad project, Berlin. In: The making of the mediated public space, 165-174.
  79. Smaniotto Costa, C., Mathey, J., & Ina Suklje, E. (2008). Green Spaces-A Key Resource for Urban Sustainability, The Green Keys Approach for Developing Green Spaces. Urbani Izziv, Letnik, 19(2), 199-211.
  80. Thomas, S. (2014), Cyberparks will be intelligent spaces embedded with sensors and computers, retrieved from http://theconversation.com/cyberparks-will-be-intelligent-spaces-embedded-with -sensors-and-computers-26837.
  81. University of Art Website: https://art.ac.ir/fa
  82. Zarghami, E. & Azemati, S. (2013). Considering the desirability of campus in students viewpoint. Technology of education journal (TEJ), 7(3), 175-183. doi: 10.22061/tej.2013.153 [In Persian].
فصلنامه شهر پایدار
دوره 6، شماره 2
مرداد 1402
صفحه 39-5

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار