تحلیلی بر آینده سیستم‌های حمل و نقل عمومی در چارچوب پایداری زیست محیطی (مطالعه موردی: کلانشهر تهران)

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، تهران، ایران

2 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، تهران، ایران

3 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

10.22034/jsc.2021.315992.1579

چکیده

همانطور که مطالعات پیشین نشان داده‌اند، علیرغم گستردگی و تنوع میعارهای تبیین‌کننده پایداری، عوامل موثر بر تحقق آن به طور کلی مغفول مانده و به ویژه در زمینه سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی و مطالعات آینده دارای خلاءهای نظری می‌باشد. لذا در مطالعه حاضر با اتخاذ یک چارچوب آینده‌نگاری مبتنی بر رویکرد پس‌نگری، آینده سیستم حمل‌ونقل عمومی کلانشهر تهران به عنوان نمونه مطالعاتی برای سال 1420 تبیین و مدل‌سازی شد. داده‌های مورد استفاده شامل متغیرهای پویش محیطی، مصاحبه با خبرگان و پرسشگری از شهروندان شهر تهران بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها ترکیبی از روش‌های کمّی و کیفی مدنظر قرار گرفت. در بخش کیفی، از تحلیل تم و چشم‌اندازسازی استفاده گردید و در بخش کمّی، از روش تحلیل ساختاری با پایه نرم‌افزار میک‌مک و سناریو ویزارد و همچنین آزمون‌های آمار استنباطی شامل تحلیل واریانس، تحلیل رگرسیون و آزمون تی استفاده شد. نتایج نشان داد که مهمترین پیشران‌های شکل‌دهنده به آینده سیستم حمل و نقل عمومی شهر تهران، شامل تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و عدم ثبات اقتصادی، عدم پذیرش اجتماعی حمل و نقل عمومی در قبال خودروی شخصی از طرف ساکنان، اولویت‌های سرمایه‌گذاری دولت و میزان پذیرش و حمایت از ابتکارات زیست محیطی، فناوری‌های نو و انرژی‌های پاک توسط نهادهای مدیریت شهری تهران است. از طرفی پیشران‌ها به شدت دارای برهمکنش هستند. به طوری که با کوچکترین تغییر در پیشران‌های کلیدی، سایر متغیرهای مدل نیز دستخوش تغییراتی جدی می‌شوند و سیستم آینده حمل و نقل شهر تهران هر چه بیشتر از مولفه‌های پایداری دور می‌شود.

کلیدواژه‌ها