تحلیل علل نابرابری‌های توسعة فضایی استان کهگیلویه و بویراحمد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان، اصفهان ایران

چکیده

هدف از این پژوهش سطح‌بندی مناطق شهری شهرستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد و تعیین اولویت توسعة شهرستان‌ها در استان و اولویت هر عامل در هر شهرستان است. این پژوهش با استفاده از 84 شاخص مختلف ترکیب‌شده در spss به 8 عامل؛ اشتغال و فعالیت، مسکن، اقتصادی - تولیدی، حمل‌ونقل و ارتباطی، خدمات شهری عمومی، بهداشت و درمان، کتاب - سواد و آموزشی مربوط به آمار سال 1395، با استفاده از دو فن؛ موریس و تحلیل عاملی تأییدی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش مناطق شهری هفت شهرستان (17 شهر) استان است. جامعه آماری در بخش مربوط به شناسایی عوامل پژوهش، کارشناسان و اساتید دانشگاه در سطح استان بودند که تعداد نمونه با استفاده از قانون تحلیل مؤلفه‌های اصلی در مدل‌سازی معادلات ساختاری 364 نفر برآورد گردید. روایی پرسش‌نامه به‌صورت روایی صوری و ظاهری و پایایی پرسش‌نامه از آلفای کرونباخ استفاده شد، مورد تأیید قرار گرفت. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که شهرستان‌های؛ بویراحمد، دنا و گچساران در رتبه‌های اول تا سوم و شهرستان بهمئی در رتبة آخر توسعه‌یافتگی قرار داشته است. بر اساس مدل ساختاری تأییدشده چهار مؤلفه؛ صنعتی - تولیدی، اشتغال، خدمات عمومی - شهری و حمل‌ونقل و ارتباطی به ترتیب با ضرایب 71/0، 62/0، 54/0 و 51/0 در نسبت به سایر متغیرها بر نابرابری توسعه تأثیر بیشتری داشته‌اند. اولویت توسعة فضایی در برنامه‌ریزی‌های استان می‌بایست به ترتیب شهرستان‌های؛ بهمئی، چرام، کهگیلویه، باشت، گچساران، دنا و بویراحمد با ترتیب اولویتی بخش‌های؛ صنعتی - تولیدی، اشتغال، خدمات عمومی - شهری و حمل‌ونقل و ارتباطی، باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اسمعیل‌پور، نجما و شکیبامنش، مهدی. (1398). تحلیل نابرابری فضایی در برخورداری از خدمات شهری نمونه موردی شهر یزد. فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، 9(2)، 88-71.
  2. برقی، حمید و معمار امامیه، متین. (1395). بررسی اثرات خشک‌سالی بر توسعه پایدار اقتصادی با استفاده از مدل‌های؛ تحلیل سلسله‌مراتبی و تحلیل عاملی مورد، دهستان گلاب شهرستان کاشان. مجله تحقیقات جغرافیایی، 31(2)، 45-20.
  3. پریزادی، طاهر؛ حسینی، سیده فرشته و بهبودی، مقدم، حسین. (1395). تحلیل نابرابری‌های فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر مریوان). آمایش جغرافیایی فضا، 6 (21)، 102-91.
  4. تقوایی، مسعود و صالحی، مریم. (1392). سنجش سطوح توسعه‌یافتگی استان همدان با تأکید بر رویکرد تحلیل منطقه‌ای. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 3 (11)، 98-75.
  5. جعفری، فیروز؛ کرمی، سونیا؛ حاتمی، افشار و اسدزاده، هانیه. (1399). تحلیل فضایی توسعه منطقه‌ای کشور بر مبنای شاخص‌های اجتماعی. آمایش سرزمین، 12 (1)، 28-1.
  6. حسین زاده دلیر، کریم. (1392). برنامه‌ریزی ناحیه‌ای. چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سمت.
  7. داداش پور، هاشم؛ علیزاده، بهرام و مدنی، بهاره. (۱۳۹۰). بررسی و تحلیل روند توسعه‌یافتگی و نابرابری‌های قضایی در شهرستان‌های استان آذربایجان غربی. فصلنامه علوم اجتماعی، 2 (3)، 46-21.
  8. دل انگیزان، سهراب؛ گلی، یونس و گلی، یحیی. (1396). اندازه‌گیری نابرابری رشد اقتصادی استان‌ها و بررسی همگرایی رشد آن‌ها (رهیافت اقتصادسنجی فضایی). پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 7 (4)، 98-83.
  9. زنگنه شهرکی، سعید؛ حسینی، علی؛ زنگنه شهرکی، مهدی؛ غفاری‌زاده، محمد و فولادیان، مجید. (1399.) تحلیل نابرابری توزیع فضایی و جمعیتی مددجویان در مشهد. فصلنامه آمایش سرزمین، 12 (1)، 203-175.
  10. سارکی، ناصر. (1375). تعیین درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کرمانشاه. مجله تازه‌های اقتصادی، 21 (57)، 41-19.
  11. ضرابی، اصغر و موسوی نور، علی. (1394). تحلیل فضایی و ارزیابی شاخص‌های توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از سیستم تحلیل عاملی و تکنیک خوشه‌ای. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 8 (1)، 103-81.
  12. قاسمی، وحید. (1389). مدل‌سازی معادلات ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد Amos. چاپ اول، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
  13. محمدی، علیرضا و نوری، سپیده. (1397). سنجش توسعه‌یافتگی صنعتی شهرستان‌های استان اردبیل با رویکرد عدالت فضایی. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 50 (1)، 162-145.
  14. محمودزاده، محمود و علمی، سیامک. (1391). نابرابری و رشد اقتصادی در استان‌های کشور. فصلنامه پژوهش و سیاست اقتصادی، 20 (64)، 148-131.
  15. مصیب زاده، علی؛ مظفری نیا، اسما و شبستر، محسن. (1400). تحلیلی بر نابرابری‌های فضایی و سنجش وضعیت توسعه منطقه‌ای در استان‌های ایران. جغرافیا و مطالعات محیطی، 10 (40)، 84-71.
  16. مهدوی حاجیلویی، مسعود؛ زارعی، یعقوب؛ رحمانیان کوشکی، مهدی و رخشانی نژاد، اسماء. (1392). تحلیل نابرابری فضاهای جغرافیایی توسعه بین مناطق روستایی مرکزی ایران. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 5 (4)، 86-71.
  17. یاسوری، مجید؛ محمدی، امیر و امامی، سیده فاطمه. (1399). تحلیل فضایی و سطوح توسعه‌یافتگی استان گیلان. مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 1 (3)، 51-27.
  18. Achten, S., & Lessmann, C. (2020) Spatial inequality, geography and economic activity. World Development, 23 (6), 62-78.
  19. Barghi, H., & Memar Emameih, M. (2016). Study of Drought Effects on Constant of Economy Development in Golab County with Using AHP and FA (Case study: Golab County, KashanTownship. GeoRes, 31 (2), 128-136. [In Persian].
  20. Breau, S. (2015). Rising Inequality in Canada: A Regional Perspective. Applied Geography, 61 (4), 58-69.
  21. Dadashpur, H., Alizadeh, B., & Madani, B. (2011). Review and analysis of development trends and spatial disparities in the West Azerbaijan province. Social Sciences, 18 (53), 173-208. [In Persian].
  22. Delangizan, S., Goli, Y., & Goli, Y. (2017). Measuring Economic Growth Inequality and Examining Growth Convergence of Iran's Provinces (Spatial Econometric Approach). Journal of Economic Growth and Development Research, 7 (28), 83-98. [In Persian].
  23. Esmailpoor, N., & Shakibamanesh, M. (2019) Spatial Inequality Analysis in Utilization of Urban Services (Case study: Yazd city). Spatial Planning, 9 (3), 71-88. [In Persian].
  24. Ghasemi, V. (2010). Structural Equation Modeling in Social Research Using Amos. First Edition, Tehran: Sociologists Publications. [In Persian].
  25. Hosseinzadeh Dalir, K. (2013). Regional Planning. Edition12, Tehran: Samat Publications. [In Persian].
  26. Jafari, F., Karami, S., Hatami, A., & Asadzadeh, H. (2020) Spatial Analysis of Regional Development of the Country based on Social Indicators. Town and Country Planning, 12 (1), 1-28. [In Persian].
  27. Li, H., Wei, Y. D., & Swerts, E. (2020) Spatial inequality in the city-regions in the Yangtze River Valley, China. Urban Studies, 57 (3), 672-689.
  28. Liao, Felix H.F, & Dennis Wei, Y. (2012) Dynamics, space, and regional inequality in provincial China: A caseStdy of Guangdong province. Applied Geography, 35 (3), 71-83.
  29. Mahmoudzadeh, M., & Elmi, S. (2013) Inequality and Economic Growth in Iran's Provinces. Journal of Economic Research and Policy, 20 (64), 131-148. [In Persian].
  30. Mohammadi, A., & Noori, S. (2018). Measurement of the Industrial Development of the Counties of Ardabil Province by Spatial Justice Approach. Human Geography Research, 50 (1), 145-162. [In Persian].
  31. Mosayyebzadeh, A., Mozafari niya, A., & Shabestar, M. (2022) Analysis Of Spatial Inequalities And Assessing Of Regional Development Statuse In The Provinces Of Iran. Journal of Geography and Environmental Studies, 10 (40), 71-84. [In Persian].
  32. Niranjan, R. (2020). spatial inequality in human development in India-A case study of Karnataka. Sustainable Futures, 34 (1), 612-622.
  33. Parizadi, T., Hosseini, F., & Bhboody Moghadam, H. (2016) Analysis of the Spatial Inequalities in Distribution Utilities in Term of Righteoysness Case Study: City Marivan. Geographical Planning of Space, 6 (21), 91-102. [In Persian].
  34. Sangkasem, K., & Puttanapong, N. (2020) Analysis of spatial inequality using DMSP‐OLS nighttime‐light satellite imageries: A case study of Thailand. Regional Science Policy & Practice, 12 (5), 21-40.
  35. Sarki, N. (1996). Determining the degree of development of the cities of Kermanshah province. Journal of Economic Recent, 21 (57), 19-41. [In Persian].
  36. Taghvaei, M., & Maryam, S. (2013). Assessing the development levels of Hamedan province with emphasis on regional analysis approach. Journal of Regional Planning, 3 (11), pp.75-98. [In Persian].
  37. Tian, X., Zhang, X., Zhou, Y., & Yu, X. (2016). Regional Income Inequality in China Revisited: A Perspective from Club Convergence. Economic Modelling, 56 (21), 50-58.
  38. Wang Z. H., & Y. Wang (2014). Evaluation of the Provincial Competitiveness of the Chinese high-tech Industry using an Improved TOPSIS Method. Expert Systems with Applications, 41 (2), 2824-2831.
  39. Wei, Y. D., Wu, Y., Liao, F. H., & Zhang, L. (2020). Regional inequality, spatial polarization and place mobility in provincial China: A case study of Jiangsu province. Applied Geography, 6 (3), 12-31.
  40. Xiajing D., & Z. H. Junjie (2011) The TOPSIS Analysis on Regional Disparity of Economic Development in Zhejiang Province. Canadian Social Science, 7 (5), 135-139.
  41. Yasouri, M., Mohamadi, A., & Emami, S. (2021) spatial analysis and development levels of Guilan province. Geographical Studies of Coastal Areas Journal, 1(3), 27-51. [In Persian].
  42. Zanganeh Shahraki, S., Hosseini, A., Zanganeh Shahraki, M., Ghaffarizadeh, M., & Fooladian, M. (2020). Analysis of spatial and demographic distribution inequality of clients in Mashhad. Land Management jurnal, 12 (1), 175-203. [In Persian].
  43. Zarrabi, A., Mousavi Noor, S. (2016). Spatial Analysis and Evaluation of Development Indices in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province (Using Factor Analysis and Cluster Analysis). Journal of Iranian Social Development Studies, 8 (1), 113-127. [In Persian].
  44. Zhao, S., Zhao, K., & Zhang, P. (2021) Spatial Inequality in China’s housing market and the driving mechanism. Land, 10 (8), 821-841.
فصلنامه شهر پایدار
دوره 5، شماره 2
مرداد 1401
صفحه 115-130

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار