طراحی مدل ساختاری-تفسیری (ISM) عوامل مؤثر بر ایجاد امنیت پایدار شهروندی

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استاد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

10.22034/jsc.2020.197702.1097

چکیده

حق حیات و امنیت ازجمله حقوق طبیعی و مقدم و اساس برخورداری از دیگر حقوق و آزادی‌های اساسی انسان است، امنیت به‌عنوان شرط بنیادین حیات انسانی در همه‌جای دنیا و اکثر اسناد بین‌المللی و قوانین اساسی کشورها قابل‌درک بوده و مورد تأکید قرارگرفته است. امنیت از جنبه‌های سنتی که بیشتر بر ابعاد فیزیکی و نظامی تأکید داشته فاصله گرفته است و ابعاد بیشتر و کامل‌تری از زندگی انسان را در برگرفته است. دراین‌بین امنیت پایدار شهروندی از مفاهیم نوینی است که ضمن در برگرفتن ابعاد قبلی، جنبه‌های مختلفی را در برمی‌گیرد و با مرجع قرار دادن انسان مستقیماً باکیفیت زندگی و کرامت انسانی در ارتباط است؛ مسئله اصلی شناسایی عوامل و شاخص‌های شکل‌گیری امنیت پایدار شهروندی است؛ تا با شناسایی این عوامل به‌وسیله مدل‌سازی ساختاری تفسیری ارتباط هم‌افزایانه بین عوامل مشخص گردد. ازنظر هدف کاربردی و ازنظر گردآوری اطلاعات از نوع پژوهش‌های کتابخانه‌ای و توصیفی است. عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری امنیت پایدار شهروندی بر اساس مطالعه ادبیات و اسناد بین‌المللی و مصاحبه با خبرگان مشخص گردیده و سپس با استفاده از متدولوژی تحلیلی نوین مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM) روابط بین عوامل تعیین و به‌صورت یکپارچه تحلیل‌شده است. درنهایت با استفاده از تحلیل MICMAC، عوامل با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر عوامل، تحلیل‌شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که عوامل سیاسی و اقتصادی با بیشترین قدرت نفوذ، زیربنا و محرک اصلی شکل‌گیری امنیت پایدار شهروندی است و هرگونه اقدام برای ایجاد و ارتقای امنیت پایدار شهروندی، مستلزم اصلاحات در این 2 عامل است. عوامل پیوندی شاملِ اجتماعی، بهداشتی، غذایی، محیطی نیز با تعدد خود در این سیستم نقش حیاتی را بازی می‌کنند. عامل شخصی/فردی در این سیستم منفعل بوده و در ارتباط با مفهوم امنیت پایدار شهروندی تحت تأثیر سایر عوامل است.

کلیدواژه‌ها


1)       ابراهیمی، نبی‌الله (1393) بررسی مقایسه‌ای مفهوم امنیت در مکاتب متأخر امنیتی، فصلنامه مطالعات راهبردی، زمستان 1393، دوره 17، شماره 66، صص. 30-7.
2)       احمدی پور، زهرا؛ حیدری موصلو، طهمورث؛ حیدری موصلو، طیبه (1389) تحلیل قومیت و هویت قومی در ایران؛ جهت امنیت پایدار، فصلنامه انتظام اجتماعی، تابستان 1389، دوره 2، شماره 1، صص. 62-35.
3)       آذر، عادل؛ خسروانی، فرزانه؛ جلالی، رضا (1395) تحقیق در عملیات نرم رویکردهای ساختاردهی مسئله، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
4)       توسلی، غلام عباس؛ نجاتی حسینی، سید محمود (1383) واقعیت‌های اجتماعی شهروندی در ایران، مجله جامعه‌شناسی ایران، تابستان 1383، دوره 5، شماره 2، صص. 62-32.
5)       تیزرو، علی (1389) طراحی مدل زنجیره تأمین چابک- رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، شرکت سهامی ذوب‌آهن، رساله دکتری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، رشته مدیریت صنعتی تحقیق در عملیات، به راهنمایی عادل آذر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
6)       حسینی، میرزاحسن و اکبری، مهدی (۱۳۹۳) طراحی الگوی سرآمدی مدیریت دانش سازمانی با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، فصلنامه مدیریت فناوری اطلاعات، زمستان 1393، دوره 6، شماره 3، صص. 374-351.
7)       سرور، رحیم؛ محمدی حمیدی، سمیه؛ ویسیان، محمد (1393) بررسی شاخص‌های توسعه در مناطق مرزی در راستای تحقق امنیت پایدار (مطالعه موردی شهرستان‌های مرزی استان آذربایجان غربی)، فصلنامه جغرافیای انتظامی، پاییز 1393، سال 2، شماره 7، صص. 54-25.
8)       عباس زاده، هادی و کرمی، کامران (1390) سرمایه اجتماعی و امنیت ملی پایدار، فصلنامه مطالعات راهبردی، بهار 1390، دوره 14، شماره 51، صص. 58-31.
9)       علی بخشی، سجاد (1394) نقش فرهنگی مردم در امنیت پایدار شهرستان مریوان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم انسانی، به راهنمایی اصغر عسگری خانقاه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
10)    کارولین، توماس (1382) حکومت جهانی، توسعه و امنیت انسانی، ترجمه: مرتضی بحرانی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
11)    کیانی، اکبر (1393) بررسی امنیت پایدار پارک ملت شهر زابل با تأکید بر خواست شهروندان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی غلامعلی خمر، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل.
12)    کینگ، گری و کریستوفر موری، (1383) بازاندیشی در امنیت انسانی. ترجمه: مرتضی بحرانی، فصلنامه مطالعات راهبردی، زمستان 1383، دوره 7، شماره 26، صص. 25-1.
13)    محبی‌نیا، علی (1393) تحلیل اثرات سکونتگاه‌های روستایی مرزی بر امنیت پایدار (مطالعه موردی: مناطق روستایی سیستان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، به راهنمایی محمود رضا میر لطفی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زابل
14)    ماندل، رابرت (1379) چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
15)  Alkire, Sabina. (2003) "A conceptual framework for human security", Center for Research on Inequality, Human Security and Ethnicity, CRISE, University of Oxford
16)  Bilgin, Pinar. (2007) “Security studies: Theory/practice, Cambridge Review of International Affairs, Vol.12, No.2, pp.31-42
17)  Bollens, S. A. (2008) Human Security through an Urban Lens Human Security Through an Urban Lens, Journal of Human Security, Vol.4, No.3, pp. 36-53.
18)  Chandler, D. C. (2007) The Security-Development Nexus and the Rise of “Anti-Foreign Policy.” Journal of International Relations and Development, Vol.10, No.4, pp.362–382.
19)  Hodson, M. & Marvin, S. (2009) “Urban ecological security”: a new urban paradigm? International Journal of Urban and Regional Research, Vol.33, No.1, pp.193–215.
20)  Jitesh Thakkar, S.G. & Deshmukh, A.D. Gupta.  &  Ravi, Shankar. (2007) “Development of a balanced scorecard An integrated approach of Interpretive Structural Modeling (ISM) and Analytic Network Process (ANP)”, International Journal of Productivity and Performance Management, Vol.56, No.1, pp. 25-59.
21)  Makinda, Samuel. (2008) “International law and security: exploring a symbiotic relationship”, Australian journal of international affairs, Vol.51, No.3, pp.325-338
22)  Raco, M. (2007) Securing sustainable communities: citizenship, safety and sustainability in the new urban planning. European Urban and Regional Studies, Vol.14, No.4, pp.305-320.
23)  Ravi, V. & Shankar, R. & Taiwari, M.K. (2005)”Productivity improvement of a computer hardware supply chain”, International Journal of Productivity and Performance Management, Vol.54, No.4, pp.239-255
24)  Ruiz-Benitez, R. & Cambra-Fierro, J. (2011) Reverse Logistics Practices in theSpanish SMEs Context, Journal of Operations and Supply Chain Management, Vol.4, No.1, pp.84-93.
25)  Singh, M.D. & Shankar, R. & Narain,  R. & Agarwal, A. (2003) “An interpretive structural modeling of knowledge management in engineering industries”, Journal of Advances in Management Research, Vol.1 No.1, pp.28-40.
26)  United Nations Development Programme, Human Development Report, 1994, NewYork: Oxford University Press.