تبیین کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهر مطالعه موردی: شهر قاین

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران

2 دانشجوی کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22034/jsc.2020.195619.1074

چکیده

مسکن به‌عنوان نیاز اولیه بشر و تأمین‌کننده حس رضایتمندی او، نقشی اساسی در بهبود کیفیت زندگی بازی می‌کند. به نظر می‌رسد هم‌راستا با انتقاداتی که به پروژه مسکن مهر از سوی صاحب‌نظران مختلف، وارد است، مسکن مهر، مسکنی باکیفیت پایین‌تر از حد متوسط انتظار افراد است، ازاین‌رو کسانی که در آن ساکن می‌شوند نیز دارای سطح پایینی از کیفیت زندگی می‌باشند. ازاین‌رو، هدف این تحقیق، بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهرشهر قاین است. در این تحقیق، کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهرشهر قاین در ارتباط با عوامل اقتصادی، امنیت، اوقات فراغت، رضایت از مسکن، سلامت و آسایش، محیطی، مدیریتی، و مشارکت بررسی‌شده است. رویکرد کلی پژوهش، از نوع پژوهش‌های کمی و ازنظر شیوه گردآوری داده‌ها، مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای و میدانی می‌باشد. به‌منظور توزیع پرسشنامه، نمونه‌ای به تعداد 250 نفر موردبررسی قرار گرفت. تحلیل داده‌ها، با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی همچون توزیع فراوانی و روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی (PLS) انجام‌شده است. به‌طورکلی نتایج نشان داد عوامل اقتصادی، با ضریب مسیر 633/0، و مؤلفه امنیت با ضریب مسیر 717/0، تأثیر مثبت و معناداری بر کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهر دارد؛ همچنین مؤلفه اوقات فراغت، با ضریب مسیر 524/0، و مؤلفه رضایت از مسکن، با ضریب مسیر 467/0، بر کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهر، تأثیر مثبت و معناداری دارد. مؤلفه سلامت و آسایش نیز، با ضریب مسیر 527/0، و مؤلفه محیطی، با ضریب مسیر 747/0، بر کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهر، تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نتایج حاکی از آن است که عوامل مدیریتی بر کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهر، با ضریب مسیر 668/0، تأثیر مثبت و معناداری دارد؛ درنهایت مؤلفه مشارکت نیز بر کیفیت زندگی ساکنان مسکن مهر، با ضریب مسیر 678/0، تأثیر مثبت و معناداری دارد.

کلیدواژه‌ها


1)    رضوانی، محمدرضا؛ متکامن، علی‌اکبر؛ منصوریان، حسین؛ سناری، محمدحسین (1388) توسعه و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی شهری مطالعه موردی: شهر نورآباد لرستان، پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، دوره 1، شماره 2، صص.110-87.
2)    آزادخانی، پاکزاد؛ توکلی نغمه، مصطفی؛ خداداد، مهدی (1397) ارزیابی و سنجش میزان رضایت‌مندی از مجتمع‌های مسکن مهر منطقه پردیسان شهر مقدس قم، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 7، شماره 28، صص.60-47.
3)    بهراد، علیرضا؛ اکبری، پرویز؛ احمدی، ملیحه (1398) تعیین و ارزیابی مؤلفه‌های کیفی مسکن مهر از نظر شاخص‌های کالبدی مسکن با استفاده از روش TOPSIS-AHP نمونه موردی: کرمان،  فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، دوره 4، شماره 13، صص.38-25.
4)    بهمنی، افشین و قائدرحمتی، صفر (1395) ارزیابی مسکن مهر از نظر شاخص‌های کیفی مسکن مناسب (نمونه موردی: مسکن مهر ۲۲ بهمن شهر زنجان). نشریه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، دوره 14، شماره 1، صص.65-47.
5)    پاپ زن، عبدالحمید و گراوندی، شهپر (1392) واکاوی رضایتمندی زنان روستایی شهرستان هرسین از کیفیت زندگی خود، زن و جامعه، دوره 4، شماره 4، صص.82-67.
6)    حاجی­حسینی، مهدی و شهابیان، پویان (1393) بررسی میزان رضایتمندی سکونتی در محله سهیل تهران، مجله آرمانشهر، دوره 7، شماره 13، صص.273-259.
7)    حبیبی، کیومرث؛ بهزادفر، مصطفی؛ ترابی، کمال؛ محکی، وحید (1389) نقد و آسیب‌شناسی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی عملیاتی مسکن مهر در ایران، مجله آبادی، شماره 69، صص. 13-6.
8)    خواجه شاهکویی، علی‌رضا؛ مهدوی، شهرام؛ سوری، فرشاد؛ صمدی، رضا (1391) ارزیابی و سنجش شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی شهری؛ مطالعه موردی: شهر کاشان، مدیریت شهری، دوره 10، شماره 3، صص. 296-285.
9)    رحمانی، فیروزجاء، علی و سهرابی، سعدیه (1394) بررسی جامعه‌شناختی رابطه بین مبلمان شهری و کیفیت زندگی، مطالعات جامعه‌شناسی شهری، دوره 5، شماره 16، صص.200-179.
10) رفیعیان، مجتبی؛ مسعودی­راد، ماندانا؛ رضایی، مریم؛ مسعودی­راد، مونا (1393) سنجش میزان رضایتمندی ساکنان از کیفیت سکونتی مسکن مهر مورد شناسی: مهرشهر زاهدان، مجله جغرافیا و آمایش شهری، دوره 4، شماره 12، صص. 150-135.
11) زنجانی، حبیب الله؛ گلکار، زهرا؛ محمدی، حامد (1390) بررسی جنبه‌های اجتماعی مسکن مهر مطالعه موردی شهرستان کرج، مجله تعاون، دوره 22، شماره 7، صص. 117-89.
12) سجادی، ژیلا و پارسی­پور، حسن (1392) بررسی مکان گزینی مسکن و اثرات آن بر الگوهای توسعه شهری مطالعه موردی مسکن مهر بجنورد، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 3، شماره 7، صص. 101-87.
13) سعیدی رضوانی، نوید و کاظمی، داود (1390) بازشناسی چارچوب توسعه درون‌زا در تناسب با نقد سیاست‌های جاری توسعه مسکن نمونه موردی شهر نطنز، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 43، شماره 75، صص. 132-113.
14) شاه‌حسینی، پروانه و هانیه، توکلی (1393) تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری مورد: محله وردآورد منطقه 21 شهر تهران، آمایش و محیط، دوره 7، شماره 24، صص. 144-127.
15) شاهی آقبلاغی، عارف؛ زنگنه، یعقوب؛ خدابنده لو، حسن؛ درودی نیا، عباس (1395) سنجش شاخص‌های کیفیت محیط شهری مطالعه موردی: مسکن مهرشهر سبزوار، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره 7، شماره 26، صص. 72-54.
16) شکوهی، محمد اجزاء و کمانداری، محسن (1394) سنجش میزان رضایت از کیفیت زندگی در منطقه چهار شهر کرمان، مطالعات جامعه‌شناسی شهری، دوره 5، شماره 14، صص. 52-25.
17) صفایی پور، مسعود و زادولی خواجه، شاهرخ (1396) سنجش میزان رضایتمندی از پروژه‌های مسکن مهر مورد شناسی: مسکن مهرشهر جدید سهند تبریز، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری - منطقه‌ای، دوره 7، شماره 23، صص. 164-149.
18) عباسی، حیدر (1390) برنامه گریزی در سیاست‌های مسکن ایران، مجله جستارهای شهرسازی، شماره 35، صص. 104-98.
19) غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا (1388) کیفیت زندگی، شاخص‌های توسعه اجتماعی، تهران: انتشارات شیرازه.
20) کیانی، صدیقه؛ شاطریان، محسن؛ قنبری، رعنا (1398) مدل یابی و تبیین رضایتمندی از ابعاد اجتماعی و کالبدی مسکن مهر مطالعه موردی: مسکن مهرشهر کاشان، مجله مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دوره 14، شماره 47، صص. 456-441.
21) محمدی، اکبر و حسینی، مژده (1390) ارزیابی اثرات اجرای مسکن مهر در نقاط شهری استان کردستان، سومین همایش ملی عمران شهری، 4 و 5 آبان 1390، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، صص. 9-1.
22) مشکینی، ابوالفضل؛ الیاس‌زاده، سید نصرالدین؛ ضابطیان، الهام (1391) ارزیابی مکان‌یابی پروژه‌های مسکن مهر با رویکرد کالبدی زیست‌محیطی با استفاده از مدل سلسله‌مراتب AHP نمونه موردی استان یزد، فصلنامه مطالعات شهری، دوره1، شماره 2، صص. 70-57.
23) ملکی، سعید (1382) مسکن و توسعه: بررسی نقش شاخص‌های اجتماعی در برنامه‌ریزی توسعه مسکن شهر ایلام، نشریه مسکن و محیط روستا، دوره28، شماره 127، صص. 75-60.
24) نورایی، همایون و کهن، فردین (1397) ارزیابی طرح مسکن مهر به لحاظ معیارهای کمی و کیفی مسکن مناسب مطالعه موردی: مسکن مهر شهرضا، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 9، شماره 35، صص.137-127.
25) یارمحمدی، سیما (1390) ارزیابی طرح آماده‌سازی اراضی مسکن مهرشهر بجنورد، اصفهان، همایش ملی توسعه پایدار و عمران شهری، موسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان اصفهان، 26 آذر 1390، صص. 15-1.
26) یزدانی، محمدحسن؛ پاشازاده، اصغر؛ سعیدی، سمیرا (1398) بررسی میزان رضایتمندی ساکنین مسکن مهر نمونه موردی: مسکن مهر شام اسبی اردبیل، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 23، شماره 67، صص.349-327.
27)  Almeida, J.P. & Vartanian, J.G. & Kowalski, L.P. (2009) Clinical predictors of quality of life in patients with initial differentiated thyroid cancers, Arch Otolaryngol Head Neck Surg, Vol.135, No.4, pp.342-6.
28)  Amérigo M. & Aragonés J. I. (1997) A theoretical and methodological approach to the study of residential satisfaction, Journal of Environmental Psychology, No.17, pp.47-57.
29)  Basolo, V. & Strong, D. (2002) Understanding the Neighborhood: From Residents Perceptions and Needs to Action, Housing Policy Debate, Vol.13, No.1, pp.83-105.
30)  Bonaiuto, M. & Fornara, F. & Bonnes, M. (2003) Indexes of perceived residential environment quality and neighbourhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome, Landscape and Urban Planning, Vol.65, No.1-2, pp.41-52
31)  Campbell, A. & Converse, P. E. & Rodgers, W. L. (1976) The quality of American life: Perceptions, evaluations, and satisfactions, Publisher: Russell Sage Foundation.
32)  Chin, W.W. (1998) Issues and Opinion on Structural Equation Modeling, MIS Quarterly, Vol.22, No.1, pp.7-16.
33)  Delfim Saantos, Luise. & Isabel, martin. (2006) Monitoring urban quality of life experience, Social Indicators Research, No.80, pp.411–425.
34)  Emmanuel, J. (2012) Housing Quality” To the Low Income Housing Producers in Ogbere, Ibadan, Nigeria, Social and Behavioral Sciences, No.35, pp.483-494.
35)  Ge, J. & Hokao, K. (2006) Research on residential lifestyles in Japanese cities from the viewpoints of residential preference, residential choice and residential satisfaction, Landscape and urban planning, Vol.78, No.3, pp.165-178.
36)  Golubchikov, O. & Badyina, A. (2012) Sustainable Housing for sustainable cities. A policy framework for developing countries, UN HABITAT Nairobi.
37)  Henseler, J. & Ringle, C.M. & Sinkovics, R.R. (2009) The use of partial least squares path modeling in international marketing, Advances in international Marketing, No.20, pp.277-320.
38)  Hulland, J. & Richard Ivey School of Business. (1999) Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies, Strategic management journal, Vol.20, No.2, pp.195-204.
39)  Javaheri, F. & Seraj, S. & Rahmani, R. (2010) Analysis influencing employee on their quality of life (case study of: woman employee in Jahad), Woman in development & policy (Journal of research women), Vol.8, No.2, pp.143-162.
40)  Kamp Irene, V. & Leidelmeijer Kees, M.G. & Hollander A. (2003) Urban Environmental Quality and Human Well-being towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts, a Literature Stud. Landscape and Urban Planning, No.65, pp.5-18.
41)  Lee, Y. J. (2008) Subjective quality of life measurement in Taipei, Building and Environment, Vol.43, No.7, pp.1215-1205.
42)  Majumder, A. K. & Hossain, M. E. & Islam, M. N. & Sarwar, M. I. (2007) Urban environmental quality mapping: a perception study on Chittagong Metropolitan City.
43)  Massam, B.H. (2002) Quality of life: Public planning and private living, Progress in Planning, No.53, pp.141–227.
44)  McCrea, R. & Stimson, R. J. & Western, J. (2005) Testing a General Model of Satisfaction with Urban Living Using Data for South East Queensland. Australia, Social Indicators Research, Vol.34, No.1, pp.18-27.
45)  Pal, A. K. & Kumar, U. C. (2005) Quality of Life (QoL) concept for the evaluation of societal development of rural community in West Bangal, India, Asia-Pacific Journal of Rural Development, Vol.15, No.2, pp.83-93.
46)   Rangwala, S. C. (1998) Town planning, India: Charatar Publishing House.
47)  Rivm. (2002) in bouwman, A, Van Kamp, workshop Livability, Utrecht: Ministry of Housing, Physical planning and the Environment.
48)  Sufian, A.J.M. (1993) A multivariate analysis of the determinants of urban quality of life in the world's largest metropolitan areas. Urban Studies, Vol.30, No.8, pp.1319-1329
49)  Taghdisi, A. & Bosshaq, M. R. (2012) Analysis and evaluation of agriculture Sustainability in rural regions and study of farmers role Case study: village regions of Azna township, Journal Geography, Vol.10, No.23, pp.129-147.
50)  Talen, E. & Shah, S. (2007) Neighborhood Evaluation Using GIS: An Exploratory Study, Environment and Behavior, Urban Environments,Vol.39, No.5, pp.583-615.
51)  Westaway, M. S. (2006) A longitudinal investigation of satisfaction with personal and environmental quality of llife in an informal South African housing settlement, Habitat International, Vol.30, No.1, pp.175-189.
52)  Wetzels, M. & Odekerken-Schröder, G. & Van Oppen, C. (2009) Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration, MIS quarterly, pp.177-195.
53)  Winston, N. (2008) Sustainable Housing in the Urban Context: International Sustainable Development Indicator Sets and Housing, Social Indicators Research, Vol.87, No.2, pp.211-221
54)  Zainal, N. & Gurmit, K. & Nor, A. & Khalil, J. (2012) Housing Conditions and Quality of Life of the Urban Poor in Malaysia, Social and Behavioral Sciences, No.50, pp.827-838.