تحلیلی بر آینده سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی در چارچوب پایداری زیست‌محیطی مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

2 گروه جغرافیا، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

همان‌طور که مطالعات پیشین نشان داده‌اند، علیرغم گستردگی و تنوع معیارهای تبیین‌کننده پایداری، عوامل موثر بر تحقق آن به‌طورکلی مغفول مانده و به‌ویژه در زمینه سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی و مطالعات آینده دارای خلاءهای نظری می‌باشد. لذا در مطالعه حاضر آینده سیستم حمل‌ونقل عمومی کلان‌شهر تهران به‌عنوان نمونه مطالعاتی برای سال 1410 تبیین و مدل‌سازی شد. داده‌های مورداستفاده شامل متغیرهای پویش محیطی و مصاحبه با خبرگان بود. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل ساختاری بر پایه نرم‌افزار میک‌مک و روش تحلیل سناریو با نرم‌افزار سناریو ویزارد استفاده شد. نتایج نشان داد که سیستم حمل‌ونقل عمومی کلان‌شهر تهران یک سیستم بسیار آسیب‌پذیر و شکننده است و به دلیل برهمکنش بالای عوامل سیستم، با کوچک‌ترین تغییر در پیشران‌های کلیدی، سایر متغیرهای سیستم نیز دستخوش تغییراتی جدی می‌شوند و آن را هر چه بیشتر از مؤلفه‌های پایداری دور می‌نمایند. بر اساس شناسایی هشت پیشران کلیدی و سه عامل از پیش معیّن، درمجموع 11 سناریو شناسایی شد که شامل دو سناریوی غیرمحتمل، سه سناریوی ناسازگار، یک سناریو با احتمال وقوع ضعیف، دو سناریو با احتمال وقوع متوسط و سه سناریو با احتمال وقوع قوی است. درنهایت این نتیجه به دست آمد که تهران در 10 سال آینده با یک ساختار اجتماعی فردگراتر و سالخورده‌تر، ساختار زیست‌محیطی شکننده با آلایندگی بالا و احتمالاً ساختار اقتصادی بی‌ثبات مواجه خواهد بود. چنین شهری نیاز به‌نوعی از سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی دارد که ضمن برآورده ساختن مطالبات تمامی گروه‌ها و شهروندان، با هزینه‌ای کم و با ویژگی همه‌شمولی و فراگیر بودن قابل‌دسترس باشد

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. استادی جعفری، مهدی؛ و رصافی، امیرعباس (1392). ارزیابی سیاست‌های توسعه پایدار در بخش حمل‌ونقل شهری با استفاده از مدل‌های سیستم پویایی؛ مطالعه موردی: شهر مشهد. دو فصلنامه مدیریت شهری، دوره 11، شماره 31، صص. 294-281
  2. اصغرپور، محمدجواد (۱۳۹۶). تصمیم‌گیری گروهی و نظریه بازی‌ها با نگرش تحقیق در عملیات. چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران
  3. توانایی مروی، لاله؛ بهزادفر، مصطفی؛ و مفیدی شمیرانی، سید مجید (1401). واکاوی چالش‌های پیش روی تحقق‌پذیری شهر هوشمند مطالعه موردی: شهر مشهد. شهر پایدار، دوره 5، شماره 1، صص. 58-45
  4. شفیعی، سید مجتبی، و خاکی، علی منصور (1394)، ارزیابی سناریوهای حمل‌ونقل کم‌کربن شهر مشهد با استفاده از رویکرد جاپای بوم‌شناختی، پژوهشنامه حمل‌ونقل، دوره 12، شماره 3، صص. 260-247.
  5. شهرداری تهران (1386). طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران. معاونت و سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران.
  6. شهرداری تهران (1396). سالنامه آماری شهر تهران. سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
  7. شهرداری تهران (1397). سالنامه آماری شهر تهران. سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
  8. صباغی آبکوه، شیرین (1396). آینده‌پژوهی توسعه کلان‌شهر مشهد با رویکرد توسعه کریدوری و حمل‌ونقل محور (مطالعه موردی: کریدورهای ریلی). رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی محمدرحیم رهنما، دانشگاه فردوسی مشهد.
  9. عبادی‌نیا، فهیمه؛ اجزاء شکوهی، محمد؛ رهنما، محمدرحیم؛ و خوارزمی، امید علی (1395). ارزیابی سناریوهای حمل‌ونقل کم‌کربن شهر مشهد با استفاده از رویکرد جاپای بوم‌شناختی. فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 19، صص ۱۲۹- ۱۱۵
  10. عزتی آراسته‌پور، فائزه؛ سهرابی، روح‌الله؛ صمدی، عباس؛ و رهبر، امیرحسین (1397). دستیابی به آینده حمل‌ونقل پایدار با استفاده از برنامه‌ریزی سناریو (مطالعه موردی: حمل‌ونقل درون‌شهری همدان). پژوهشنامه حمل‌ونقل، دوره 15، شماره 3، صص. 222-205
  11. علی‌محمدی، اکرم؛ متولی، صدرالدین؛ و رجبی، آزیتا (1400). الگوی مدیریت راهبردی تاب‌آوری شبکه حمل‌ونقل درون‌شهری در منطقه یک شهر تهران. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 25، شماره 77، صص. 184-171
  12. فتحی، محمدرضا؛ ملکی، محمدحسن؛ و مقدم، حسین (1397). آینده‌پژوهی سرمایه‌گذاری و تأمین مالی در صنعت حمل‌ونقل ریلی ایران (بخش ماشین‌آلات و تجهیزات). فصلنامه آینده‌پژوهی مدیریت، دوره 29، شماره 113، صص. 53-33
  13. لطفی، صدیقه؛ نیک پور، عامر؛ و سلیمانی، محمد (1398). بررسی تأثیر فرم شهر بر میزان مصرف انرژی در بخش مسکونی مطالعه موردی: شهر همدان. فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 1، صص. 122-109
  14. محمدپور، صابر؛ صرافی، مظفر؛ و توکلی‌نیا، جمیله (1395). تحلیلی بر مدیریت تقاضای سفر در راستای حمل‌ونقل پایدار شهری (موردپژوهی: کلان‌شهر تهران). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 6، شماره پیاپی 21، صص. 115-103
  15. مرجانی، تیمور؛ پورعابدی، محمدرضا؛ سعیدی، لیلا؛ و مینو، علیرضا (1399). ارائه مدل ارزیابی تکنولوژی پایدار در حوزه حمل‌ونقل شهری تهران. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 6، شماره 2، صص. 18-1
  16. منظور، داود؛ و صفاکیش، محمدکاظم (1390). اثرات سیاست‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بر رفتار حمل‌ونقل شهری با رویکرد قیاسی- استقرایی: مطالعه موردی شهر تهران. فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، دوره 1، شماره 4، صص. 187-171
  17. Aldenius, Malin; Tsaxiri, Panagiota; Lidestam, Helene (2022). The role of environmental requirements in Swedish public procurement of bus transports, International Journal of Sustainable Transportation, Vol.16, No.5, pp. 391-405
  18. Alimohammadi, A., Motevalli, S., & Rajabi, A. (2020). The model of strategic management of the resilience of the intra-city transportation network in one district of Tehran. Geography and Planning Quarterly, Vol.25, No.77, pp. 171-184 [In Persian].
  19. Asgharpour, M.J. (2017). Group decision making and game theory with an operations research perspective. First edition, Tehran University Press [In Persian].
  20. Bamberg, S., Fujii, S., Friman, M., & Gärling, T. (2011). Behavior Theory and Soft Transport Policy Measures, Transport Policy, Vol.18, No.1, pp. 228-235
  21. Bruce, Ch. (2012). Transit oriented development in China: Designing a new transit oriented neighborhood in next new town, Nanging, based on Hong Kong case studies, Blekinge Institute of Technology & Nanjing Forestry University Nanjing, China
  22. Ceder, A. (Avi) (2020). Urban mobility and public transport: future perspectives and review, International Journal of Urban Sciences, Vol.25, No.4, pp.455-479.
  23. Dovey, K., & Woodcock, L. (2014). Intensifying Melbourne: Transit-Oriented Urban Design for Resilient Urban Futures, Report on the Australian Research Council Linkage Project, Melbourne School of Design, The University of Melbourne
  24. Dovey, K., & Woodcock, L. (2014). Intensifying Melbourne: Transit-Oriented Urban Design for Resilient Urban Futures, Report on the Australian Research Council Linkage Project, Melbourne School of Design, The University of Melbourne
  25. Ebadinia, F., Ajza Shokohi, M., Rahnama, M.R., & Kharazmi, O.A. (2015). Evaluation of low-carbon transportation scenarios in Mashhad city using ecological footprinting approach. Quarterly Journal of Geography and Environmental Hazards, Vol.19, No.1, pp. 115-129 [In Persian].
  26. Ezzati Arastepour, F., Sohrabi, R., Samadi, A., & Rahbar, A.H. (2017). Achieving the future of sustainable transportation using scenario planning (case study: Hamadan intra-city transportation). Research Journal of Transportation, Vol.15, No.3, pp. 222-205 [In Persian].
  27. Fathi, M., Maleki, M.H., & Moghadam, H. (2017). Future research of investment and financing in Iran's rail transport industry (machinery and equipment sector). Future Management Research Quarterly, Vol.29, No.11, pp. 33-53 [In Persian].
  28. Haitao, H., Yang, K., Liang, H., Menendez, M., & Guler, S.I. (2019). Providing public transport priority in the perimeter of urban networks: A bimodal strategy, Transportation Research Part C: Emerging Technologies, Vol.107, No.1, pp. 171-192
  29. Hidalgo, D; & Huizenga, C. (2013). Implementation of sustainable urban transport in Latin America, Research in Transportation Economics, Vol.40, No.1, pp. 66-77.
  30. Loo, B., & du Verle, F. (2016). Transit-oriented development in future cities: towards a two-level sustainable mobility strategy, International Journal of Urban Sciences, Vol.21, No.1, pp. 54-67
  31. Lotfi, S., Nikpour, A., & Soleimani, M. (2018). Investigating the effect of city form on the amount of energy consumption in the residential sector, a case study: Hamadan city. Sustainable City Quarterly, Vol.2, No.1, pp. 122-109 [In Persian].
  32. Manzoor, D., & Safakish, M.K. (2010). The effects of environmental and economic policies on urban transportation behavior with an inductive-inductive approach: a case study of Tehran. Economic Modeling Research Quarterly, Vol.1, No.4, pp. 171-187 [In Persian].
  33. Marjani, T., Pourabdi, M.R., Saeidi, L., & Mino, A. (2019). Presenting the evaluation model of sustainable technology in the field of urban transportation in Tehran. Economic and Urban Management Quarterly, Vol.6, No.2, pp. 1-18 [In Persian].
  34. Mitropoulos, L.K., & Prevedouros, P.D. (2016). Incorporating sustainability assessment in transportation planning: an urban transportation vehiclebased approach, Transportation Planning and Technology, Vol.39, No.5, pp. 439-463
  35. Mohammadpour, S., Sarafi, M., & Tavakolinia, J. (2015). An analysis of travel demand management in the direction of sustainable urban transportation (case study: Tehran metropolis). Regional Planning Quarterly, Vol.6, No.21, pp. 115-103 [In Persian].
  36. Ostadi Jafari, M., & Rassafi, A.A. (2012). Evaluation of sustainable development policies in the urban transportation sector using dynamic system models; Case study: Mashhad city. Bi-quarterly journal of urban management, Vol.11, No.31, pp. 294-281 [In Persian].
  37. Sabbaghi Abkoh, Sh. (2016). Future study of the development of Mashhad metropolis with a corridor development and transportation-oriented approach (case study: rail corridors). Doctoral dissertation in geography and urban planning, under the guidance of Mohammad Rahim Rahnama, Ferdowsi University of Mashhad [In Persian].
  38. Schiller, P.L. & Kenworthy, J.R. (2017). An Introduction to Sustainable Transportation: Policy, Planning and Implementation, Earthscan, London
  39. Searle, G., Darchen, S., & Huston, S. (2014). Positive and Negative Factors for Transit Oriented Development: Case Studies from Brisbane, Melbourne and Sydney, Urban Policy and Research, Vol.32, No.4, pp. 437-457
  40. Shafiei, S.M., & Khaki, A.M. (2014), evaluation of low-carbon transportation scenarios in Mashhad city using the ecological footprinting approach, Journal of Transportation Research, Vol.12, No.3, pp. 260-247 In Persian].
  41. Smith, Ph. (2019). Exploring public transport sustainability with neutrosophic logic, Transportation Planning and Technology, Vol.42, No.3, pp. 257-273
  42. Suzianti, A., Sabrina, Gh., Ardi, R., & Fathia, S.N. (2022). Designing a sustainable digital control room for public transport: a comprehensive human performance measurement model, Production & Manufacturing Research, Vol.10, No.1, pp. 160-175
  43. Tavanaei Marvi, L., Behzadfar, M., & Mofidi Shemirani, S.M. (2022). Analyzing the challenges facing the realization of a smart city, a case study: Mashhad city. Sustainable City, Vol.5, No.1, pp. 58-45 [In Persian].
  44. Tehran Municipality (2007). Transportation and traffic master plan of Tehran city. Deputy and Transport and Traffic Organization of Tehran Municipality [In Persian].
  45. Tehran Municipality (2016). Statistical yearbook of Tehran city. Information and Communication Technology Organization of Tehran Municipality [In Persian].
  46. Tehran Municipality (2017). Statistical yearbook of Tehran city. Information and Communication Technology Organization of Tehran Municipality [In Persian].
  47. Yaliniz, P., Bilgic, S., Vitosoglu, Y., & Turan, C. (2011). Evaluation of urban public
    transportation efficiency in Kutahya, Turkey, Procedia Social and Behavioral
    Sciences, Vol.20, No.1, pp. 885-895
مجله شهر پایدار
دوره 5، شماره 3
آبان 1401
صفحه 71-88

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار