تحلیل پایداری بازآفرینی بافت مرکزی شهر مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر زنجان

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی،جهاد دانشگاهی تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا

3 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، جهاد دانشگاهی تهران، تهران، ایران

4 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

10.22034/jsc.2020.212770.1173

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی پایداری بازآفرینی بافت مرکزی شهر زنجان می‌باشد. روش اتخاذشده، توصیفی- تحلیلی و نوع تحقیق کاربردی است. جمع‌آوری داده‌ها به دو شیوه کتابخانه‌ای و میدانی می‌باشد. تحلیل داده‌ها با تکنیک چند معیاره ویکور (VIKOR) و برای مدل‌سازی اثرات پایداری نواحی موردمطالعه در بازآفرینی شهری از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرم‌افزار AMOS انجام‌شده است بدین‌صورت؛ در بحث سنجش میزان پایداری نواحی چهارگانه در بافت، ناحیه یک بیشترین وضعیت پایداری را دارا است و بر اساس مدل‌سازی معادلات ساختاری، بعد کالبدی به مقدار 92/0 و بعد اقتصادی به میزان 51/0 دو بعد از ابعاد ساختاری پایداری شهر هستند که قوی‌ترین ارتباط را در بازآفرینی شهری در نواحی موردمطالعه داشته و بیشترین تأثیر را در بازآفرینی محدوده دارند و بیشترین اثرات روابط بین ابعاد موردمطالعه مربوط به اثر بعد کالبدی بر روی بازآفرینی شهری با وزن رگرسیونی 918/0 و بعدازآن؛ بعد اقتصادی با وزن رگرسیونی 516/0 می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر، ابزارهای کنونی هدایت توسعه شهری؛ علیرغم اقدامات پراکنده در زمینه گذر از رویکرد اصالت بخشی و صرفاً کالبدی به‌سوی رونق صنایع‌دستی، گردشگری بافت مرکزی، پیاده محوری، برگزاری جشنواره‌ها و ... هنوز قابلیت بازآفرینی پایدار در جهت تحقق شهر خلاق را به مفهوم واقعی آن ندارند.

کلیدواژه‌ها


1)      آقایی زاده، اسماعیل؛ حسام، مهدی؛ محمدزاده، ربابه (1398) بررسی سرمایه اجتماعی در فرآیند بازآفرینی شهری در بافت‌های مسئله‌دار شهری نمونه: شهر رشت، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، سال 6، شماره 19، صص. 167-145.
2)      بحرینی، سید حسین؛ ایزدی، محمد سعید؛ مفیدی، مهرانوش (1392) رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)، مطالعات شهری، دوره 3، شماره 9، صص.30-17.
3)      خان‌محمدی، مرجان و قلعه‌نویی، محمود (1395) بازآفرینی مبتنی بر فرهنگ از طریق توسعه صنایع خلاق و تبیین محله‌های فرهنگی در بافت‌های تاریخی شهر، دو فصلنامه مرمت و معماری ایران، دوره 6، شماره 12، صص. 84-67.
4)      طالبی، مانی؛ ویسی، رضا؛ گنجی؛ افسوران؛ ثابت‌قدم، سید محمدعلی (1395) مجموعه بازآفرینی شهری پایدار (1) برند سازی شهری در بستر بازآفرینی شهر رشت، جلد اول: دیدگاه‌ها و نظریه‌ها و مصادیق، رشت: انتشارات رمه.
5)      عاشری، امامعلی؛ عبدالهی، عبدالله؛ کریم‌زاد، سوران؛ عزیزی، روژین (1394) بررسی پیامدهای تغییر کاربری اراضی پیرامون شهری بر سکونتگاه‌های روستایی با استفاده از راهبرد مدل‌سازی سلول‌های خودکار مطالعه موردی: شهرستان ارومیه، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 5، شماره 18، صص. 167-151.
6)      مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ مرصوصی، نفیسه؛ علی‌اکبری، اسماعیل؛ امینی، داود (1394) شاخص‌های بومی شهر خلاق با رویکرد ایرانی اسلامی، فصلنامه جغرافیا، انجمن جغرافیای ایران، دوره 13، شماره 47، صص.177-161.
7)      مشکینی، ابوالفضل؛ موحد، علی؛ احمدی‌فر، نرگس (1395) بررسی سیاست بازآفرینی در بافت‌های فرسوده شهری با استفاده از ماتریس، پژوهش­های جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دوره 4، شماره 4، صص.568-549.
8)      میرکتولی، جعفر؛ علیپور، عباس؛ حسنی، عباسعلی (1391) بررسی اثر سیاست‌های حمایتی دولت در مدیریت توسعه بافت‌های قدیمی و فرسوده شهری مطالعه موردی: شهر بهشهر، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 2، شماره 5، صص. 56-37.
9)      فنی، زهره و شیرزادی، فرزانه (1397) تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی فضاهای تاریخی شهر مطالعه موردی: میدان مشق تهران، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دوره 13، شماره 1، صص.197-179.
10)   نوریان، فرشاد و آریانا، اندیشه (1391) تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری مطالعه موردی: میدان امام علی (عتیق) اصفهان، نشریه هنرهای زیبا و معماری و شهرسازی، دوره 17، شماره 2، صص. 27-15.
11)   حکمت‌نیا، حسن و انصاری، ژینوس (1391) برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه پایدار، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره44، شماره 79، صص.207-191.
12)   اداره کل راه و شهرسازی استان زنجان، (1388) طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر زنجان، جلد اول. آرمانشهر، مهندسین مشاور معمار و شهرساز به سفارش شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران.
13)   آریانا، اندیشه؛ محمدی، محمود؛ کاظمیان، غلامرضا (1397) مدل مدیریت تعارض ذینفعان بازآفرینی شهری بر پایه حکمروایی همکارانه، نشریه نامه معماری و شهرسازی، دوره 11، شماره 21، صص.143-123.
14)   مهدی‌زاده، جواد (1385) زیبایی‌شناسی در طراحی شهری، مجله جستارهای شهرسازی، شماره 17 و 18، صص.27-8.
15)   فلاح منشادی، افروز (1392) بازآفرینی فضاهای شهری با رویکرد رویدادمداری [و حیات واقعه­ای] به منظور تقویت سرزندگی و ارتقاء کیفیت زیست پذیری نمونه موردی: محور شمالی-جنوبی شیراز (دروازه قرآن تا شاه‌چراغ)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، به راهنمایی دکتر سهند لطفی و مهسا شعله، دانشگاه شیراز.
16)   رنجبر، علی‌اکبر (1393) جایگاه رویکرد بازآفرینی شهری در کاهش فقر مراکز شهرها نمونه موردی: مرکز شهر اهواز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، به راهنمایی دکتر کیومرث ایراندوست، دانشگاه کردستان.
17)   پوراحمد، احمد؛ کشاورز، مهناز؛ علی‌اکبری، اسماعیل؛ هادوی، فرامرز (1396) بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمدی شهری موردمطالعه: منطقه 10 شهر تهران، فصلنامه آمایش محیط، تابستان 1396، دوره 10، شماره 37، صص. 194-167.
18)  Bednarik, M. & Magulova, B. & Matys, M. & Marschalko, M. (2010) Landslide susceptibility assessment of the Kral ovany–Liptovsky Mikulas Railway Case Study, Journal of Physics and Chemistry of the Earth, Vol.35, No.3-5, pp.162-171.
19)  Bianchini, F. & Parkinson, M. (1993) Cultural Policy and Urban Regeneration: The Western European Experience, Manchester: Manchester University Press
20)  Cento Bull, A. & Jones, B. (2006) Governance and Social Capital in Urban Regeneration: A Comparison between Bristol and Naples, Urban Studies, Vol.43, No.4, pp.767- 786.
21)  Chaline, C. & Coccossis, H. (2004) Guidelines for urban regeneration in the Mediterranean region, Priority Actions Programma, Regional Activity Centre, Split.
22)  Cheung, J. W, (2009) Perpetuating Spadina Avenue: Conceptualizing the Creative Milieu (Master's thesis), University of Waterloo.
23)  Coletta, C. (2008) Fostering the creative city, CEOs for Cities Http://www, Ceosforcities. Org/files/Fostering the Creative City Wallace.
24)  Dargan, L. (2007) Conceptualising Regeneration in the New Deal for Communities, Planning Theory & Practice, Vol.8, No.3, pp.345-362,
25)  De Magalhães, C. (2015) Urban regeneration, International encyclopaedia of the social and behavioural sciences, Vol.24, pp.919-925
26)  Dean, K. & Trillo, C. (2019) Assessing sustainability in housing led urban regeneration: Insights from a housing association in Northern England, Architecture_MPS, Vol.15, No.2, pp.1-18.
27)  Ernawati, Jenny. (2010) People ‘s Impressions of a Tourist-Historic District, University ofBrawijaya, Indonesia.
28)  Florida, R. (2002) The Rise of the Creative Class: And How It’s Transforming Work, Leisure, Community and Everyday Life, Basic Books, New York.
29)  Hall, P. (2000) Creative Cities and Economic Development, Urban Studies, Vol.37, No.4, pp.639 649.
30)  Hall, P. G. & Raumplaner, S. (1998) Cities in civilization, New York: Pantheon Books.
31)  Kakiuchi, Emiko. (2015) culturally creative cities in Japan: Reality and Prospects, city culture and Society, Vol.7, No.2, pp.1-8.
32)  Kotze, N. & de Vries, L. (2019) Resuscitating the African Giant: Urban Regeneration and Inner-City Redevelopment Initiatives along the ‘Corridors of Freedom ‘in Downtown Johannesburg, Geographia Polonica, Vol.92, No.1, pp.57-70.
33)  Kuang-Hui, PENG. & Yuang-Miao, Yang. (2013) An Exploratory Study on Creative City from the Citizen's Point of View, International Journal of Cultural and Creative Industries, Vol.1, No.1, pp.30-45.
34)  Landry, C. (2012) The creative city: A toolkit for urban innovators, Earthscan.
35)  Masayuki, Sasaki. (2010) Uurban regeneration through cultural creativity and social inclusion: Rethinking creative city theory through a Japanese case study, Cities, Vol.27, pp.53-59.
36)  Redaelli, E. (2011) Analyzing the ‘‘creativecity" governance: Relational processes in Columbus, Ohio, City Culture and Society, Vol.2, No.2, pp.85-91.
37)  Richards, G. & Palmer, R. (2010) Eventful Cities: Cultural Management and Urban Revitalization, Oxford: Butterworth-Heinemann. 
38)  Roberts, Peter. & Hugh, Sykes. (2000) Urban Regeneration: Handbook, London: Sage Publications.
39)  Ruijsbroek, A. & Wong, A. & van den Brink, C. & Droomers, M. & van Oers, H. A. M. & Stronks, K. & Kunst, A. E. (2019) Does selective migration bias the health impact assessment of urban regeneration programmes in cross-sectional studies? Findings from a Dutch case study, Health & place, Vol.55, pp.155-164
40)  Said, S.Y. & Aksah, H. & Ismail, E.D. (2013) Heritage Conservation and Regeneration of Historic Areas in Malaysia, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol.105, pp.418-428.
41)  Savini, Federico. & Dembski, Sebastian. (2016) Manufactures the creative city: Symbols and Politics of Amsterdam North, Citie Vol.55, pp.139-147.
42)  Trotter, R. (2001) Heritage tourism. In N. Douglas, N. Douglas & R. Derrett (Eds.), Special interest tourism: Context and cases, Milton, Qld: John Wiley & Sons.
43)  Van der Borg, J. & Russo, A.P. (2008) Area Regeneration and Tourism Development: Evidenc from Three European Cities, Social Science Research Network, Vol.21, pp.1-25.
44)  Zhai, Binqing. & Mee, Kam Ng. (2013) Urban regeneration and social capital in China: A case study of the Drum Tower Muslim District in Xi’an, Cities, Vol.35, pp.14-25.
45)  Mohammad, rahim Rahnama. & Saeid, Rezvani Kakhki. & Mohammad Ajza, Shokouhi. (2005) Accessibility and sustainability in sydney, international conferences of heath risk. Blonya. Italia.
46)  Evans. G. (2005) Measure for Measur; Evaluating the Evidance of Cuture of contribution to regeneration, urban studies, Vol.42, No.5/6, pp.959-983
47)  Montgomery, J. (2003) Cultural Quarters as Mechanisms for Urban Regeneration, Part 1: Conceptualising Cultural Quarters, Planning Practice & Research, Vol.18, No.4, pp.293–306.
48)  Gollub, J. & Hosier, A. & Woo, G. (2002) Using cluster-based economic strategy to minimize tourism leakages. ICF Consulting, San Francisco, California
49)  Zhai, Binqing. & Mee Kam Ng. (2013) Urban regeneration and social capital in China: A case study of the Drum Tower Muslim District in Xi’an, Cities, Vol.35, pp.14-25
50)  Cento Bull, A. & Jones, B. (2006) Governance and Social Capital in Urban Regeneration: A Comparison between Bristol and Naples, Urban Studies, Vol.43, No.4, pp.767-786
51)  Hussein, Mohamed. (2015) Urban regeneration and the transformation of the urban waterfront: a case study of Liverpool waterfront regeneration, Access from the University of  Nottinghamrepository: http://eprints.nottingham.ac.uk/28746/
52)  Bianchini, F. & Ghilardi, L. (2007) Thinking culturally about place, in Place Branding and Public Diplomacy, Palgrave journals, Vol.3, No.4, pp.1-15.