بازآفرینی بافت فرسوده با رویکرد توسعه پایدار مطالعه موردی: شهر ایلام

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، ملایر، ایران

2 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر ، ملایر، ایران

10.22034/jsc.2019.92132

چکیده

تغییر و تحول بافت‌های شهری امری اجتناب‌ناپذیر و طبیعی است. یکی از این تحولات فرسودگی بافت‌های شهری با گذشت زمان است که امروزه به یک معضل در اکثر شهرها تبدیل‌شده. در راستای کاهش مشکلات و معضلات بافت‌های فرسوده شهری موضوع ساماندهی از طریق رویکردهای متفاوتی چون بازسازی، بازنده سازی، نوسازی، توسعه مجدد و درنهایت بازآفرینی مطرح‌شده است. ازاین‌رو با توجه به اهمیت موضوع پژوهش حاضر سعی دارد از طریق تدوین استراتژی‌های به موضوع بازآفرینی شهری در بافت فرسوده شهر ایلام بپردازد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی - تحلیلی و پیمایشی و از نوع کاربردی است. جامعهٔ آماری این تحقیق را خبرگان (اساتید دانشگاهی و مسئولین) آشنا با شهر ایلام تشکیل می‌دهند که از میان آن‌ها 15 نفر به روش گلوله برفی به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از مدل‌سازی تفسیری- ساختاری ISM بهره گرفته‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که عامل‌های ایجاد بسترهای نهادی و قانونی مناسب به‌منظور مدیریت محدوده‌های محله‌های هدف در ذیل مدیریت یکپارچه شهری، توانمندسازی و ظرفیت‌سازی در شهرداری‌ها و شوراهای اسلامی شهر (از منظر بودجه‌ریزی مالی، نیروی انسانی، ساختار تشکیلات و نهادسازی) از تأثیرگذارترین استراتژی‌های بازآفرینی بافت فرسوده شهر ایلام به‌حساب می‌آیند.

کلیدواژه‌ها


1)      آیینی، محمد (1388)، بازآفرینی بافت‌های فرسوده و نابسامان شهری، چالش‌ها، فرصت‌ها و پیشنهاد استراتژی‌های مناسب مداخله با استفاده از تکنیک سوات، سیزدهمین همایش سیاست‌های توسعه مسکن در ایران. جلد اول، تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن، صص: 420-407.
2)      ابراهیم‌زاده، عیسی  و گل آفرین، ملکی (1391) تحلیلی بر ساماندهی و مداخله در بافت فرسوده شهری، مطالعه موردی شهر خرم‌آباد، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره44، شماره3، صص.234-7.2
3)      بحرینی، سید حسین؛ ایزدی، محمد سعید؛ مفیدی، مهرانوش (1393) رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 3، شماره 9، صص.30-17.
4)      پوراحمد، احمد؛ حبیبی، کیومرث؛ کشاورز، مهناز (1389) سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو در بافت‌های فرسوده شهری، مجله شهر ایرانی – اسلامی، شماره 1، دوره1، صص. 93- 73.
5)      پاکزاد، جهانشاه (1386) سیر اندیشه‌ها در شهرسازی، تهران: انتشارات شهرهای جدید.
6)      حاجی پور، خلیل (1386) مقدمه‌ای بر سیر تحول و تکوین رویکردهای مرمت شهری (دوره زمانی بعد از جنگ جهانی اول تا آغاز هزاره سوم)، فصلنامه اندیشه ایرانشهر، سال 2، شماره 9-10، صص. 26-16.
7)      خانی، علی (1389) بافت‌های فرسوده شهر تهران، مسائل و راهبردها، نشریه اینترنتی نوسازی، شماره 10.
8)      شماعی، علی و پوراحمد، احمد (1384)، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه جغرافیا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9)      شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، (1393) شیوه‌نامه تعیین محله‌ها و محدوده‌های هدف بازآفرینی شهری و راه‌کارهای اجرایی آن. وزارت راه و شهرسازی.
10)   شفیعی دستجردی، مسعود و صادقی، نگین (1396) بررسی تحقق‌پذیری طرح‌های بازآفرینی بافت فرسوده شهری به روش تلفیقی تحلیل شبکه‌ای – کارت امتیازی متوازن (نمونه موردی: بافت فرسوده زینبیه اصفهان)، مجله باغ نظر، سال 14، شماره 46، صص. 14-5.
11)   زنگی‌آبادی، علی؛ غلامی، یونس؛ موسوی، سید علی (1390) بررسی رویکرد بازآفرینی شهری با استفاده از مدل سوات؛ نمونه موردی بافت مرکزی شهر مشهد، فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، سال 9، شماره 30، صص. 77-57.
12)    داوودپور، زهره؛ نیک نیا، ملیحه (1390) بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری راهبردی به‌سوی دستیابی به ابعاد کالبدی توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده کوی سجادیه)، فصلنامه آمایش محیط، دوره4، شماره 15، صص.57-31.
13)   فلامکی، محمد منصور (1386) بازنده سازی بناها و شهرهای تاریخی، چاپ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
14)   فتاحیان، امیر (1396) تحلیل بهسازی و نوسازی بافت فرسوده منطقه 8 کلان‌شهر تهران، رساله دکتری رشته شهرسازی، گرایش برنامه‌ریزی شهری،  به راهنمای عباس بخشنده نصرت، دانشکده هنر، دانشگاه عدالت.
15)   فنی، زهره و شیرزادی، فرزانه (1397) تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی فضاهای تاریخی شهر (مطالعه موردی: میدان مشق، تهران)، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دوره 13، شماره 1، صص. 197-179.
16)   فرجی ملائی، امین، (1389) انواع روش‌های مداخله در بهسازی و نوسازی شهری، ماهنامه اطلاع‌رسانی، آموزشی، پژوهشی شوراها، شماره 54.
17)   مشکینی، ابوالفضل؛ موحد، علی؛ احمدی فرد، نرگس، (1395) بررسی سیاست بازآفرینی در بافت‌های فرسوده شهری با استفاده از ماتریس SWOT و QSPM (مطالعه موردی: منطقه 12 کلان‌شهر تهران)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 4، شماره 4، صص. 568-549.
18)   محمد صالحی، زینب؛ شیخی، حجت؛ رحیمیون، علی‌اصغر (1392) بهسازی کالبدی – محیطی بافت مرکزی شهر با رویکرد توسعه شهری پایدار، مجله مطالعات شهری، دوره 2، شماره 7، صص.88-73.
19)   مهندسین مشاور بعد تکنیک، (1394) طرح تفصیلی شهر ایلام، اداره راه و شهرسازی استان.
20)   علی‌اکبری، اسماعیل و اکبری، مجید (1396) مدل‌سازی ساختاری- تفسیری عوامل مؤثر بر زیست پذیری کلان‌شهر تهران، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 21، شماره 1، صص.31-1.
21)   صحی زاده، مهشید و ایزدی، محمد سعید (1383) حفاظت و توسعه شهری: دو رویکرد مکمل یا مغایر؟، فصلنامه شهرسازی و معماری آبادی، سال 14، شماره 43، صص.21-12.
22)   نعمتی، مرتضی؛ فرهمند، قاسم؛ نظری، حیدر (1395)، نوسازی و بهسازی بافت فرسوده با رویکرد توسعه پایدار شهری و تلفیق عملگرهای فازی GIS و FAHP. نمونه موردی: شهر پیرانشهر، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 6، شماره 22، صص.154 – 137.
23)   نوریان، فرشاد و  آریانا، اندیشه (1391) تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری، نشریه هنرهای زیبا، دوره 17، شماره 2، صص.28-15.
24)   نصیری هنده خاله، اسماعیل، سالاری نیا، مرضیه، (1396)، تحلیل عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی محله 20 منطقه 17 شهر تهران، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 14، شماره 55، صص. 148-135.
25) European, Commmission. (2006) LUDA E – Compendium: Handbook E2, A Community – based Approach to Sustainable Urban Regeneration: The Key Role of Participation and Futures Workshops, (http:/ www. Luda – Project – net).
26) Couch, Chris. & Dennemann, Annekatrin. (2000) Urban regeneration and sustainable development in Britain, Cities, Vol.17, No.2, pp.137-147.