ارزیابی شهر پایدار از منظر شهر دوستدار خانواده و بانوان باردار مطالعه موردی: منطقه 19 شهر تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22034/jsc.2019.91717

چکیده

امروزه موضوع ارتقای امنیت، سلامت و آرامش مردم در فضاهای شهری، به ضرورتی در برنامه‌های توسعه پایدار شهری تبدیل‌شده است و همواره انتظار می‌رود که این فضاها بتوانند سرزندگی اجتماعی و حضور و فعالیت گروه‌های مختلف را ممکن و تسهیل کنند. این پژوهش با تأکید بر موضوع و ضرورت حضور، فعالیت و رعایت حقوق زنان، به‌ویژه زنان باردار، شاخص‌های شهر پایدار دوستدار خانواده، میزان آسایش و مطلوبیت فضاهای شهری برای حضور زنان باردار بررسی کرده است. این مطالعه اکتشافی باهدف ارزیابی تناسب فضاهای شهری با نیازهای جسمی و روانی بانوان باردار انجام‌شده و روش تحقیق آن، توصیفی – تحلیلی و روش‌های گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و میدانی بوده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که شرایط کالبدی و خدماتی منطقه، جوابگوی نیازهای جسمی و روانی (حقوق ویژه) زنان باردار نیست و آن‌ها از شرایط تردد و خدمات شهری برای حضور و فعالیت در محیط بیرون خانه، ناراضی هستند. همچنین کالبد و مجموعه شرایط محله از لحاظ بهداشت جسمی و روانی بسیار ضعیف تا متوسط و نامناسب برای زندگی خانواده‌ها ارزیابی شده است. مدیریت شهری منطقه نوزده، در تأمین نیازهای اولیه خانواده‌ها به‌ویژه زنان باردار در فضاهای عمومی عملکرد مؤثری ندارد؛ درحالی‌که با تأمین و تدارک حداقل شاخص­های زیست سالم انسانی می‌تواند سهم چشمگیری در افزایش کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد.
 

کلیدواژه‌ها


1)      اداره مطالعات شهرداری منطقه 19 ( 1390) پژوهشنامه مطالعات تکمیل نیمرخ محله شهید کاظمی، تهران: شهرداری منطقه 19.
2)      پاکزاد، جهانشاه (1385) مبانی نظری و فرایند طراحی شهری، چاپ اول، تهران: انتشارات شهیدی.
3)      پاکزاد، جهانشاه (1391) راهنمای طراحی فضای شهری در ایران، چاپ ششم، تهران: انتشارات شهیدی.
4)      تمدن، رویا (1387) زنان و فضاهای شهری، جستارهای شهرسازی، بهار و تابستان 1388، سال 7، شماره 25-24، صص. 23-20
5)      دودانگه، زهره (۱۳۹۲) انسان‌شناسی و فرهنگ؛ از: anthropology.ir/node/17343www.
6)      رضازاده راضیه و محمدی، مریم (1391) بررسی حضور پذیری زنان در فضاهای شهری، هویت شهر، زمستان 1391، دوره 6، شماره 12، صص.26-15.
7)      رهنمایی، محمدتقی و اشرفی، یوسف (1386) فضاهای عمومی شهر و نقش آن در شکل‌گیری جامعه مدنی از دیدگاه برنامه‌ریزی شهری، فصلنامه جغرافیا، پاییز و زمستان 1386، سال 5، شماره 15 -14، صص. 45-23.
8)      سیفایی، مهسا (1384) مطلوبیت سنجی فضاهای عمومی شهری جهت استفاده گروه‌های خاص اجتماعی (زنان)، در الگوی برنامه‌ریزی مشارکتی موردمطالعه: میدان هفت‌حوض، پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی مجتبی رفیعیان، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس.
9)      شورت، رنه. جان (1390) نظریه‌های شهری: ارزیابی انتقادی، ترجمه کرامت الله زیاری و حافظ مهدنژاد و فریاد پرهیز، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
10)   کارمونا، ماتیو؛ هیت، تیم واک؛ تیسدل، استیون (1388) مکان‌های عمومی و فضاهای شهری، ترجمه فریبا قرایی؛ زهرا اهری؛ مهشید شکوهی؛ اسماعیل صالحی، چاپ اول، تهران: دانشگاه هنر.
11)   گلکار، کورش (1378) محیط بصری شهری: سیر تحول از رویکرد تزیینی تا رویکرد پایدار، فصلنامه علوم محیطی، تابستان 1387، دوره 5، شماره 4، صص.113-95.
12)   مامسن. ژانت (1387) جنسیت و توسعه (چاپ اول)، مترجم زهره فنی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
13)   مدنی پور، علی (1379) طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرایندهای اجتماعی-مکانی، ترجمه فرهاد مرتضایی، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهر تهران.
14)   مهدیزاده، جواد (1387) درآمدی بر نظریه‌های شهر و جنسیت: در جستجوی شهرهای انسانی‌تر، جستارهای شهرسازی، بهار و تابستان 1387، شماره 25-24، صص. 19-6.
15)   نورانی، سمیه و پورمحمدی، محمدرضا (1391) شهر دوستدار زنان: مرکز شهر اردبیل، آمایش محیط، زمستان1391، دوره5، شماره 19، صص.181-165.
16)   واحد GIS شهرداری منطقه 19، بانک اطلاعات منطقه 19(1389، 1395) معاونت هماهنگی و برنامه‌ریزی شهرداری منطقه 19.
17)   وظیفه دوست حسین و مهدی امینی (1388) بررسی میزان اهمیت شاخص‌های کیفیت زندگی شهری تهران: از دیدگاه مدیران و متخصصان مدیریت شهری، فصلنامه مدیریت شهری، زمستان 1388، دوره 1، شماره 3، صص. 18-1.
18) Action Aid International, (2013) Women and the City II: Combating violence against women and girls in urban public spaces – the role of public services, February2013.
19) Allentuck, Sarah A. (2004) Women in the City, Institute of Urban Studies, University of Winnipeg, Canada, pp: 1-19.
20) Bell, Wendy. (1998) Women and Community Safety, Safer Communities: Strategic Direction in Urban Planning.
21) Churchman, Arza & Kallus, Rachel. (1999) Safe Urban Environment: Women's and Security in Urban Public Spaces; Haifa, Center for Urban and Regional Studies, Faculty of Architecture and Town Planning, Technion.
22) Francis, Mark (1989) Control as a Dimension of Public Space Quality. In: Public Places and Spaces. (eds.) I Altman, EH Zube, pp. 147-172. Plenium Press, New York.
23) Franck, Karen A. & Paxson, Lynn (1989) Women and Urban Public Spaces, in public places and spaces, Springer, pp.121-146.
24) Garcia-Ramon, Maria. & Dolors, Ortiz. Anna. & Prats, M. (2004) Urban planning, gender and the use of public space in a peripheral neighborhood of Barcelona, Cities, Vol21, No3, pp.215-223.
25) http://www.emeraldinsight.com/doi/book/10.1016/S1047-0042(2008)
26) http://www.familyfriendlycities.com/#!family-friendly-cities-research/cbnr
27) http://www.uwo.ca/arts/research/profiles/baruah.html
28) https://sweden.se/society/10-things-that-make-sweden-family-friendly/
29) Judith N. DeSena (2008) Introduction to gender in an urban world, Gender in an Urban World Research in Urban Sociology, Vol 9,pp. 1–7
30) Kern Leslie and Gerda R. Wekerle (2008) Gendered space of redevelopment: gendered politics of city building,Gender in an Urban World Research in Urban Sociology, Volume 9, 233–262, in: gender in an Urban World; Edited by: Judith N. DeSena http://www.emeraldinsight.com/doi/book/10.1016/S1047-0042(2008)9.
31) Khosla, Prabha (2007) Gendered Cities: Built and physical environments; Toronto: Women and Urban Environment (National Network on Environments and Women’s Health).
32) Malhotra, Anju. (2002) Measuring Women’s Empowerment as a Variable in International Development; Word Bank Workshop on Poverty and Gender: New Perspectives; 28 June 2002.
33) Rapley, Mark (2003) Quality of Life research: A critical introduction, London: Sage.
34) Short, Rene John. (2006) Urban Theory: A Critical Assessment. Palgrave Macmillan.
35) Spain, Daphne (2008) Gendered space and the public realm, Gender in an Urban World Research in Urban Sociology, Vol.9,pp.31-39.
36) Wekerle, Gerda (2005) Gender and the global city: Social exclusion, spatial inequality and claims for justice, in H.H. Hiller (Eds), Oxford University Press, Toronto, pp.225-245.