اثر کارکردی فضاهای عمومی در پایداری حس تعلق مکانی (نمونه موردی: فضاهای عمومی بافت مرکزی شهر زنجان)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی گروه آموزش جغرافیا دانشگاه فرهنگیان تهران

10.22034/jsc.2024.432435.1756

چکیده

حس تعلق به مکان نمودی از حس انسان به فضایی است که با آن روابط عاطفی برقرار کرده و از بودن در آن احساس سرزندگی توام با دلبستگی و وابستگی می‌کند. بنیان روش این تحقیق به‌صورت ترکیبی (کیفی و کمی) مبتنی بر روش تفسیری و آماری پایه‌گذاری گردیده است. شیوه گردآوری داده‌های به‌صورت کتابخانه‌ای - میدانی (مصاحبه، مشاهده و پرسش‌نامه) می‌باشد. جامعه موردمطالعه در برگیرنده استفاده‌کنندگان فضاهای عمومی بافت مرکزی شهر زنجان می‌باشد که در نمونه‌ای با حجم 380 موردمطالعه شده است. شاخص‌های پژوهش شامل چهار مؤلفه اصلی هویت مکان، دلبستگی مکان، وابستگی مکان و پیوند اجتماعی است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به روش تفسیری مبتنی بر استقرا و کمی مبتنی بر رگرسیون چندمتغیره منطبق بر ساختار تحلیل مسیر و مدل تعقیبی می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد فضاهای عمومی با کارکردهای مختلف در بافت مرکزی شهر زنجان علی‌رغم گرایش به مطلوبیت متفاوت از هم عمل نموده و فضاهای با عملکرد جمعی حس تعلق مکانی بیشتری ایجاد می‌نمایند. حس تعلق مکانی در دو وجه حس به مکان اصلی و حس به مکان پیرامون شکل‌گرفته است که شدت آن به‌تناسب قشربندی اجتماعی از کانون به پیرامون کمتر شده، ولی به اضمحلال کامل نمی‌رسد. رگرسیون چندمتغیره در سطح اطمینان 95 درصد با اثرگذاری 96 درصد مسیر شاخص‌های حس تعلق مکانی را تبیین نموده و مدل تعقیبی تفاوت معنادار متغیرهای حس تعلق مکانی در کارکردهای مختلف فضا با سطح معناداری قابل‌قبول (pvalue= 0/03) را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها