سنجش خدمات اکوسیستمی کلان‌شهر تهران و تحلیل میزان حساسیت آن‌ها به محرک‌های اقلیمی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

2 گروه جغرافیای، طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.

3 گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.

4 استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

10.22034/jsc.2024.415781.1737

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثر تغییرات پوشش/کاربری زمین (LULC) کلان‌شهر تهران و حومه آن بر میزان ذخیره کربن و کیفیت زیستگاه با مدل‌های موجود در نرم‌افزار InVEST است. بنابراین نخست مقادیر ذخیره کربن در 4 مخزن اصلی محاسبه و سپس منابع تهدید منطقه، فاصله اثرگذاری تهدید و میزان حساسیت، کیفیت و تخریب زیستگاه‌ها در هریک از طبقات LULC برآورد گردید. در نهایت با هدف واکاوی ارتباط بین خدمات اکوسیستم (ESs) و شرایط اقلیمی، روند مؤلفه‌های اقلیمی مؤثر بر ESs در حوضه مطالعاتی ارزیابی و همبستگی بین دو عامل مشخص شد. نتایج نشان داد محدوده پارک چیتگر و نواحی شمال‌شرق حومه شهر، با بیشینه میزان جذب650 تن کربن در سال، بالاترین مقادیر جذب کربن را در هر 4 مخزن دارا هستند. خروجی کیفیت زیستگاه InVEST نیز حاکی از این بود که مطلوب‌ترین کیفیت زیستگاه‌ با پوشش 16 درصدی (ارزش‌‌های بین 7/0 تا 1) متعلق به بخش‌های شمالی حوضه است و به مرور به سمت نواحی جنوبی و به‌ویژه جنوب‌‌غربی، کیفیت زیستگاه کاهش پیدا می‌‌کند. در نهایت با تحلیل رابطه خطی بین ESs و پارامترهای اقلیمی در پهنه مورد مطالعه این نتیجه حاصل شد که ESs با بارش و دما به ترتیب ارتباط مستقیم و معکوسی دارند؛ هرچند مقادیر ضریب همبستگی بین عامل‌ها پایین بود (دما و ES=221/0، بارش و ES=234/0) اما روند معنی‌دار افزایشی دما و کاهشی بارش (سطح اطمینان 95/0) در دوره 1991-2022 از یک سو و تغییرات LULC در نتیجه فعالیت‌های انسانی از سوی دیگر، امید به شرایط مطلوب خدمات اکوسیستمی در آینده کلان‌شهر تهران را به چالش می‌کشد.

کلیدواژه‌ها

مجله شهر پایدار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 17 دی 1402

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار