سنجش اثرات زیست‌محیطی پیاده‌راه‌های شهری با روش ماتریس ارزیابی سریع اثرات مطالعه موردی: پیاده‌راه سلامت شیراز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

10.22034/jsc.2023.370294.1667

چکیده

گسترش فعالیت‌های ساختمانی و صنعتی در شهر، افزایش ضایعات، مشکلات و اثرات زیست­محیطی متعددی را بوجود آورده ‌است. از این رو، انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی پیش از اجرای هر پروژه شهری ضروری است. در این پژوهش به ارزیابی اثرات زیست محیطی پیاده‌راه‌های شهری با روش ماتریس ارزیابی سریع اثرات پرداخته شده است. در روش مذکور پس از شناسایی فعالیت‌های طرح پیشنهادی، تاثیر آن‌ها بر هریک از ابعاد چهارگانه "فیزیکی_شیمیایی"، "بیولوژیکی- اکولوژیکی"، "اجتماعی- فرهنگی" و "اقتصادی- فنی" در دو فاز ساختمانی و بهره‌برداری شناسایی می‌شود. اما در پژوهش جاری جهت تدقیق و محدود‌سازی ابعاد، فعالیت‌های طرح پیشنهادی در دو بعد "اجتماعی- فرهنگی" و "اکولوژیکی- بیولوژیکی" بررسی می‌گردد. بدین منظور پس از مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی، تعدادی از متخصصان شهری، مهمترین عوامل محیطی " اجتماعی- فرهنگی" و " بیولوژیکی- اکولوژیکی" را در پیاده راه سلامت شیراز  انتخاب و پیاده‌راه را در دو فاز ساختمانی و بهره‌برداری با استفاده از معیارهای روش ارزیابی سریع اثرات، امتیازدهی کردند. در نهایت مشخص شد که این پروژه، در مجموع هردو فاز، دارای اثرات منفی نبوده‌است. اما ارزیابی این پروژه در فاز ساختمانی و بهره‌برداری دارای امتیازات منفی در برخی از زیرمجموعه‌های عوامل محیطی مذکور و همچنین، امتیازهایی با نمرات پایین در برخی از زیر مجموعه‌هاست. باتوجه به اینکه توسعه فیزیکی شهر فرآیندی پویا و مداوم است؛ این پروژه شهری می‌تواند در آینده مجددا ساخت و سازهایی را به همراه داشته باشد و الگویی برای پیاده‌راه‌های شهری دیگر تلقی گردد. به همین منظور، راهبرد‌ها و سیاست‌هایی در جهت ارتقا کیفیت زیست‌محیطی پیاده‌راه ارائه شده است

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. انوری، محمودرضا؛ سعیدی مهر، محمود و پودینه، محمد. (1398). ارزیابی و تحلیل اثرات زیست محیطی شهر جدید رامشار بر منطقه سیستان. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 11(39)، 27-47.
  2. برزه‌کار، مجتبی؛ کارگری، نرگس و مربقعی دینان، نغمه. (1395). بررسی و مقایسه قابلیت های روش های معمول ارزیابی اثرات محیط زیستی و روش تصمیم گیری چند معیاره. فصلنامه انسان و محیط زیست، 14(1) ، 43-54.
  3. بینازاده، فاطمه و مُهری، علی. (1401). شناسایی و ارزیابی آثار زیست محیطی طرح‌های مختلف با توجه به رویه دولت‌ها و اسناد مرتبط. فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی منطقه ای، 12(47)،879-899.  doi: 10.22034/jgeoq.2022.339488.3674
  4. جلالی، رستم. (1391). نمونه گیری در پژوهش‌های کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 1(4)، 310-320.
  5. حبیبی، کیومرث و حقی، محمدرضا. (1397).مقایسه تطبیقی کیفیت پیاده‌راه‌ها در ایران و خارج کشور با مدل .ANP معماری و شهرسازی ایران،9(1)،  5-19. doi: 10.30475/isau.2018.68575
  6. حسینخانی، مریم؛ انصاری، امیر و هدایتی آقمشهدی، امیر. (1398). ارزیابی و تحلیل اثرات محیطزیستی خیابان‌های شهری با استفاده از مدل تصمیمگیری چندمعیاره، مطالعه موردی: خیابان 85 متری اراک. پژوهش و فناوری محیط زیست، 4(6)، 61-70. doi: 10.29252/.4.6.61
  7. حیدرزاده، محمدهادی؛ جعفری ورامینی، امیرحسن و خوشنام، هاشم. (1385). ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه‌های شهری، رهیافتی به سوی توسعه پایدار شهری. ششمین همایش ملی دو سالانه انجمن متخصصان محیط زیست ایران، ایران، تهران، 1-10. 
  8. خلیلی، سروش؛ توکلی نیا، جمیله؛ مبرغی دینان، نغمه و سلطانی نژاد، حمید. (1400). ارزیابی پیامدهای محیط زیستی مجتمع‌های تجاری بزرگ در کلانشهرها با استفاده از ماتریس RIAM و برنامه.EMP نشریه مطالعات شهری، 10(39) ، 99-112. doi: 10.34785/J011.2021.973
  9. روستا، مریم و حسن زاده، کوثر (1398). بررسی تأثیر مؤلفه‌های محیطی بر استقبال شهروندان از پیاده‌راه‌های سلامت محور شهری مطالعه موردی: پیاده‌راه سلامت شیراز. مجله شهـر پایـدار، 2(3) ،127-142. doi: 10.22034/jsc.2020.201553.1122
  10. صدری، آرش؛ بانکیان تبریزی، آرزو و رفایی افشار قزلباش، شادی. (1398). تاثیر پیاده‌راه بر افزایش تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری بجنورد (نمونه موردی : خیابان طالقانی، محدوده میدان شهید تا مخابرات). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 19(54)، 81-102. doi: 10.29252/jgs.19.54.81
  11. عابدینی، اصغر و خلیلی، امین. (1396). سنجش پراکنده رویی شهری با استفاده از داده‌های فضایی- زمانی(مطالعه موردی: شهر ارومیه).  فصلنامه مطالعات شهری، 7(25)، 63-76. doi: 10.34785/J011.2018.024
  12. کلانتری خلیل‌آباد، حسین؛ سلطان محمدلو، سعیده و سلطان محمدلو، نازی. (1400). طراحی پیاده‌راه و تأثیر آن بر کیفیت زندگی در بافت تاریخی شهرها، مطالعه موردی پیاده‌راه تربیت تبریز. نشریه مطالعات معماری ایران، 5(9)، 159-174.
  13. کماسی، مهدی و بیرانوند، مهدی. (1398). ارزیابى اثرات زیست‌محیطى سد ایوشان با استفاده از روش ماتریس لئوپولد و ماتریس ارزیابى سریع. فصلنامه پژوهش در بهداشت محیط، 5(2)، 133-143.   doi: 10.22038/jreh.2019.40232.1302
  14. کیامرثی، محمد و خانی زاده، محمد علی. (1396). تحلیل و بررسی فضای شهری(پیاده‌راه) با رویکرد ارتقای تعاملات اجتماعی(نمونه موردی: پیاده راه سلامت شهر شیراز). چهارمین کنفرانس بین المللی معماری وشهرسازی پایدار، دبی، مصدر، 1-14.
  15. کیانی صدر، مریم؛ مل حسینی دارانی، کبری و قنبری، فاطمه. (1398). ارزیابی اثرات محیط زیستی طرح‌های مختلف توسعه بر روی محیط زیست با استفاده از تلفیق روش‌های ANP وRIAM.  مطالعات علوم محیط زیست، 4(4)، 1974-1985.
  16. مطهری تبار، مهدی و حسینی نیا، مهدیه. (1401). بررسی سیاست‌های ایجاد پیاده‌راه در افزایش کیفیت سکونت شهروندان (نمونه موردی: پیاده راه بوعلی شهر همدان). فصلنامه سیاست گذاری محیط شهری، 2(5)، 73-86. https://dorl.net/dor/20.1001.1.27833496.1401.2.5.5.8
  17. معتمدی، محمد؛ آرائیان، احمد و خانی، ذولفقار. (1397). بررسی انواع روش‌های متداول ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، به‌همراه بررسی کاربردی روش‌ها. مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، 4(1)، 148-158.
  18. نجفی فرد، علی و کرمشاهی، عبدالعلی. (1398). ارزیابی اثرات محیطزیستی پروژه‌های گردشگری جنگل با روش اصلاح شده RIAM (مطالعه موردی: پارک جنگلی ارغوان، استان ایلام). نشریه علمی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 27(2)، 135-148.  doi:10.22092/IJFPR.2019.120120
  19. Abedini, A,. &Khalili, A. (2018). Measurement of Urban Sprawl Using Spatial-temporal Data (Case Study: City of Urmia). Motaleate Shahri, 7(25), 63-76. doi: 10.34785/J011.2018.024 [In Persian].
  20. Afroosheh, F., RiyaziNejad, M., Shahrashoub, M., Ghasemi Toosi, M., & Saffari, M. (2018). A field study of the environmental effects of marginalization in the 19th District of Tehran using Rapid Impact Assessment Matrix (RIAM). Environmental Energy and Economic Research, 2(2), 123-135.  doi:10.22097/eeer.2018.149024.1043
  21. Anvari, M., Saidi Mehr, M,. & Pudina, M. (2018). Assessment and analysis of the environmental effects of the new city of Ramshar on Sistan region. Geographical Journal of Cheshmandaz-E- Zagros,11(39),27-47. [In Persian].
  22. Barzehkar, M., Kargari, N., & Mobarghaee Dinan, N. (2016). Investigation and Comparison Capabilities of Common Methods of Environmental Impact Assessment and ELECTRE-TRI Multi-Criteria Decision Method. Human & Environment, 14(1), 43-54.[In Persian].
  23. Binazadeh, F., & mohry, A. (2022). Identify and evaluate the environmental impact of various projects according to the procedures of governments and related documents. Geography (Regional Planning), 12(47), 879-899.  doi: 10.22034/jgeoq.2022.339488.3674 [In Persian].
  24. Drayabeigi Zand, A., & Vaezi Heir, A. (2019). Environmental Impact Assessment of Solid Waste Disposal Options in Touristic Islands. Advances in Environmental Technology, 5(2), 115-125. doi:10.22104/aet.2020.4143.1205
  25. Habibi, K., & Haghi, M. R. (2018). The Comparison of Iranian and Foreign Footpaths Based on ANP Method. Journal of Iranian Architecture & Urbanism(JIAU), 9(1), 5-19. doi: 10.30475/isau.2018.68575 [In Persian].
  26. Heydarzadeh, M,. Jafari Varamini, A,. & Khoshnam, H. (2006). Assessment of the environmental effects of urban projects, an approach towards sustainable urban development. The 6th Biennial National Conference of the Association of Environmental Professionals of Iran, 1-10. https://civilica.com/doc/13998 [In Persian].
  27. Hossein khani,M., Ansari,A., Hedayati Agmashhadi,A. (2020). Assessment and Environmental Impact Analysis of the Urban Streets using Multi-Criteria Decision Making Model (Case Study: 58-meter street of Arak). Journal of Environmental Research and Technology,4(6),61-70. doi: 10.29252/.4.6.61 [In Persian].
  28. Iuliia, K., Valentina, S., (2022). A method developed for selecting street to create pedestrian public spaces with the use of transport modelling. Procedia Computer Science,212,83-92. https://doi.org/10.1016/j.procs.2022.10.210
  29. Jalali, R. (2011). qualitative research sampling. Journal of Qualitative Research in Health Sciences, 1(4), 310-320. [In Persian].
  30. Jay, S.,  Jones, C,. Slinn,  P,. & Wood, C .(2007), Environmental impact assessment: Retrospect and prospect. Environmental Impact Assessment Review, 27(4), 287-300.  doi:10.1016/j.eiar.2006.12.001
  31. Joseph, K., Eslamian, S., Ostad-Ali-Askari, K., Nekooei, M., Talebmorad, H., Hasantabar-Amiri, A. (2019). Environmental Impact Assessment as a Tool for Sustainable Development. In: Leal Filho, W. (eds) Encyclopedia of Sustainability in Higher Education. Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-030-11352-0_170
  32. Kalantari Khalilabad, H., Soltan-Mohamadloo, S., & Soltan-Mohamadloo, N. (2022). Impact of Pedestrian Ways on Life in the Historical Urban Contexts(Case Study: Tarbiyat Pedestrian in Tabriz). Journal of Iranian Architecture Studies, 5(9), 159-174. [In Persian].
  33. Khalili, S., Tavakolinia, J., Mobarghei Dinan, N., & Soltaninejad, H. (2021). Environmental Impact Assessment of Large Commercial Complexes in Metropolises Using RIAM and EMP, Case Study of Arg Commercial Center. Motaleate Shahri, 10(39), 99-112. doi: 10.34785/J011.2021.973 [In Persian].
  34. Kiamarthi, M,. & Khanizadeh, M. (2016). Analysis and investigation of urban space (pedestrian) with the approach of promoting social interactions (case example: Shiraz City Health Pedestrian). the 4th International Conference on Architecture and Sustainable Urbanism. Dubai, Masdar. 1-14. https://civilica.com/doc/744427 [In Persian].
  35. Kianysadr, M., & Melhosseini Darani, K. (2019). Environmental Impact Assessment of Different Development Plans on the Environment Using Integration of FANP and RIAM Methods. Journal of Environmental Science Studies, 4(4), 1974-1985. [In Persian].
  36. Komasi, M., & Beiranvand, B. (2019). Environmental Impact Assessment of the Eyvashan Dam using the Leopold modified matrix and Rapid Impact Assessment Matrix (RIAM). Journal of Research in Environmental Health, 5(2), 133-143.  doi: 10.22038/jreh.2019.40232.1302 [In Persian].
  37. Kuitunen, M,. Jalava, K,. & Hirvonen, K. (2008). Testing the usability of the Rapid Impact Assessment Matrix (RIAM) method for comparison of EIA and SEA results. Environmental Impact Assessment Review, 28(4) ,312–320.  doi:10.1016%2Fj.eiar.2007.06.004
  38. Morgan, R. K. (2012). Environmental impact assessment: the state of the art. Impact Assessment and Project Appraisal, 30(1), 5-14. doi:10.1080/14615517.2012.661557
  39. Motahari Tabar, M., & Hosseini nia, M. (2022). Investigating the policies of the impact of sidewalks on the quality of housing (Case study of Bu Ali sidewalk in Hamedan). Urban Environmental Planning and Development, 2(5), 73-86. https://dorl.net/dor/20.1001.1.27833496.1401.2.5.5.8 [In Persian].
  40. Motamedi, M,. Arayan, A,. & Khawani, Z. (2017). A review of common methods of environmental impact assessment, along with a practical review of the methods. Studies of Geography, Civil Engineering and Urban Management, 4(1), 148-158. [In Persian].
  41. Najafifar, A., & Karamshahi, A. (2019). Assessing the environmental impacts of forest tourism projects using an improved rapid impact assessment matrix method (Case Study: Arghavan forest park, Ilam Province, Iran). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 27(2), 135-148. doi:10.22092/IJFPR.2019.120120 [In Persian].
  42. Pastakia, C.M. R; & Jensen, A. (1998). The rapid impact assessment matrix (Riam) For EIA. Enviroment Impact Assessment Review, 18(5), 461-482. doi:10.1016/S0195-9255(98)00018-3
  43. Roosta, M., & Hasanzade, K. (2019). The Impact of Environmental Components on Citizens' Acceptance to Urban Health-Oriented Walkways (Case Study: Health Walkway- Shiraz). Sustainable city, 2(3), 127-142. doi: 10.22034/jsc.2020.201553.1122 [In Persian].
  44. Sadri, A., bankian Tabrizi, A., & refaei afsharghezelbash, S. (2019). Impact of pavement on increasing social interactions in urban spaces of Bojnourd (Case study: Taleghani Street, Shahid Square to Telecommunication Area). Journal of Applied Research in Geographical Sciences,19 (54), 81-102. doi: 10.29252/jgs.19.54.81 [In Persian].
  45. Saeedi Mofrad, S., Taleb Elm, M., & Izadi, A. (2020). Evaluation of the Environmental Impact of Khurshid Park through Rapid Impact Assessment Matrix (RIAM). Creative City Design, 3(1), 65-75.

 

مجله شهر پایدار
دوره 6، شماره 4
دی 1402
صفحه 27-45

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار