سنجش عدالت توزیعی پارک‌های شهری بر اساس میزان خدمات‌دهی به شهروندان مطالعه موردی: منطقه ۱ تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه معماری، واحد بین‌المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران

چکیده

با رشد و توسعه شهرنشینی ارتباط ساکنین شهرها با طبیعت کمتر گردیده است. ازاین‌روی پارک‌های عمومی در شهرها اهمیتی فراوانی پیداکرده‌اند. پژوهش حاضر با استفاده از مدل‌سازی، توابع تحلیل GIS و همچنین روش وزن دهی زوج معیاری به دنبال تعیین شاخص عدالت فضایی پارک‌های منطقه ۱ تهران خواهد بود. در این پژوهش با تبیین ۴ شاخص اصلی عدالت توزیع فضایی پارک‌ها شامل: سهم جمعیت پارک از حوزه نفوذ، میزان کارایی پارک‌ها، کشش‌پذیری جمعیت بلوک‌های حوزه نفوذ و همچنین بهره‌گیری از روش تحقیق مدل‌سازی اطلاعاتی، در می‌یابد که توزیع فضایی پارک‌ها بر اساس تقسیم‌بندی سلسله‌مراتبی در منطقه ۱ تهران به‌طور تصادفی است و ۳ حالت دارد: ۱- توزیع مکانی پارکـ‌های محله‌ای و همسایگی بافاصله کم از یکدیگر ۲- توزیع مکانی پارک‌های منطقه‌ای و ناحیه‌ای در یک محله به‌تنهایی ۳- ترکیبی از توزیع‌مکانی پارک‌های منطقه‌ای و ناحیه‌ای در نزدیکی پارک‌های همسایگی و محله‌ای. در تحلیل‌های انجام‌شده حالت اول و سوم شاخص عدالت توزیع فضایی پارک‌ها مقدار عددی بیشتری را نشان می‌دهند. این در حالی است که حالت سوم به دلیل تمرکز یک پارک منطقه‌ای یا ناحیه‌ای در یک محله، شاخص موردنظر مقدار عددی کمتری را نشان می‌دهد. بر همین اساس برای بررسی میزان نابرابری توزیعی در سطح محلات، این‌گونه دریافت شد که توزیع یک پارک در سطح منطقه‌ای و ناحیه‌ای به‌تنهایی موجب نابرابری در سطح محله‌ها ازجمله محله گلاب دره، نیاوران شده است. همچنین با استفاده از ضریب جینی درمیابیم که محلاتی همچون گلاب دره، نیاوران، هزار سنگ، دزاشیب، حکمت و... دارای بیشترین میزان نابرابری توزیع فضایی پارک‌ها در سطح خود هستند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. پوراحمد، احمد؛ فرهادی، ابراهیم؛ قربانی، رامین و درودی نیا، عباس. (۱۳۹۷). تأثیر چشم‌اندازهای شهری بر سلامت روان شهروندان مطالعه موردی: مناطق ۲ و ۹ شهر تهران. مجله شهر پایدار، 1(3)، 17-33. doi: 10.22034/jsc.2018.88476
  2. پورمحمدی، محمدرضا. (۱۳۹۶). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات سمت.
  3. داداش پور، هاشم؛ علیزاده، بهزاد و رستمی، فرهاد. (۱۳۹۴). گفتمان عدالت فضایی در شهر. چاپ اول، تهران: انتشارات آذرخش.
  4. دالوند، هنگامه؛ شاطریان، محسن و حیدری، رسول. (1400). مدل‌سازی تأثیر زیست پذیری بر کیفیت زندگی مبتنی بر نظرسنجی عمومی مطالعه موردی: شهر دورود. مجله شهر پایدار، 4(1)، 71-86. doi: 10.22034/jsc.2021.204123.1277
  5. دویران، اسماعیل و احمدی، حسین. (1399). تولید فضاهای پیاده راهی و پایداری هویت و حس مکانی شهروندان مطالعه موردی: پیاده راه خیابان امام شهر زنجان. مجله شهر پایدار، 3(4)، 29-42. doi: 10.22034/jsc.2020.226159.1226
  6. رهنما، محمدرحیم و عباس‌زاده، غلامرضا. (۱۳۸۷). اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر. چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
  7. زنگنه، مرتضی. (۱۳۹۶). مکان‌یابی بوستان‌های شهری با تأکید بر کاربری‌های شهری سازگار و ناسازگار (مطالعه موردی منطقه ۱۷ تهران). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8 (30)، ۲۰۵-۲۲۴. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1396.8.30.12.8
  8. عزیزی دانالو، سمانه و مجتبی زاده خانقاهی، حسین. (۱۳۹۹). ارائه مدل توزیع عادلانه خدمات شهری مبتنی بر عدالت اجتماعی مطالعه موردی: منطقه ۱۱ شهر تهران. مجله شهر پایدار، 8(3)، 205-224. https://dorl.net/dor/20.1001.1.24766631.1399.3.4.6.7
  9. فاضل نیا، غریب؛ کیانی، اکبر و محمودیان، حشمت‌الله. (۱۳۹۰). مکان‌یابی و اولویت‌بندی پارک‌های شهری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی TOPSIS و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر الشتر). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 43(4)، 137-152.
  10. مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن. (۱۳۹۵).
  11. نوری اکبرآبادی، وحیده؛ مهدوی، افسون و محمد نیا قرائی، فاطمه. (۱۴۰۰). تبیین دل‌بستگی به مکان در فضاهای سبز شهری مطالعه مورد: فضاهای سبز شهر رفسنجان. مجله شهر پایدار، 4(3)، 115-130. Dor:20.1001.1.24766631.1400.4.3.8.4
  12. Adler, M. D., & Holtug, N. (2019). Prioritarianism: A response to critics. Politics, Philosophy & Economics, 18(2), 101-144. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3154777
  13. Arneson, R. J. (2015). Nudge and Shove. Social Theory and Practice, 41(4), 668–691. doi: 10.5840/soctheorpract201541436
  14. Azizi Danalo, S., & Mojtaba Zadeh Khaneghahi, H. (2016) Presenting a Model of Fair Distribution of Urban Services Based on Social Justice Case Study: Region 11 of Tehran, Journal of Sustainable city, 3(4), 75-90. https://dorl.net/dor/20.1001.1.24766631.1399.3.4.6.7 [In Persian].
  15. Blundell, A. (2021). hey architect, ko wai hoki koe?. Decolonising mainstream placemaking in Aotearoa, New Zealand. https://doi.org/10.26686/wgtn.17149088
  16. Byer, A. (2020). Heritage, landscape and spatial justice: new legal perspectives on heritage protection in the Lesser Antilles. Universiteitleiden.
  17. Dalvand, H., shaterian, M., & Haidary, R. (2021). Structural Modeling of Livability Effect on Quality of Life based on the Public Survey Case Study: Dorud City. Journal of Sustainable city, 4(1), 71-86. doi: 10.22034/jsc.2021.204123.1277 [In Persian].
  18. Dony, C., Delmelle, E., & Delmelle, E. C. (2015). Re-conceptualizing accessibility to parks in multi-modal cities: A Variable-width Floating Catchment Area (VFCA) method. Landscape and Urban Planning, 143, 90–99. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2015.06.011
  19. Esmaeil, D., & Ahmadi, H. (2021). Production of Sidewalks and Stability of Identity and Sense of Place of Citizens Case study: Imam Khomeini Street Sidewalk in Zanjan. Journal of Sustainable city, 3(4), 29-42. https://doi.org/10.22034/jsc.2020.226159.1226 [In Persian].
  20. Fazelniya, G., Kiani, A., & Mahmodian, H. (2011). Locate and Prioritize Urban Parks Using GIS and TOPSIS Model (The Case Study: Alashtar City). Human Geography Research, 43(4), 137-152. [In Persian].
  21. Hashem, D., Alizadeh, B., & Rostami, F. (2014). Exploring and Assessment of Urumia Lake Bridge Project From Regional Sustainable Development Viewpoint. Environmental Researches, 4(8), 25–36. [In Persian].
  22. Johansen, P. H., Fisker, J. K., & Thuesen, A. A. (2021). ‘We live in nature all the time’: Spatial justice, outdoor recreation, and the refrains of rural rhythm. Geoforum, 120, 132–141. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2021.01.025
  23. Kuppler, J., & Kotowska, M. M. (2021). A meta‐analysis of responses in floral traits and flower–visitor interactions to water deficit. Global Change Biology, 27(13), 3095–3108. https://doi.org/10.1111/gcb.15621
  24. Lee, G., & Hong, I. (2013). Measuring spatial accessibility in the context of spatial disparity between demand and supply of urban park service. Landscape and Urban Planning, 119, 85–90. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2013.07.001
  25. Nouri Akbarabadi, V., Mahdavi, A., & Mohammad nia, F. (2021). The Explanation of Place Attachment in Urban Green Spaces Green spaces of Rafsanjan. Journal of Sustainable city, 4(3), 115-130. doi: 10.22034/jsc.2021.280204.1444 [In Persian].
  26. Patro, G. K., Porcaro, L., Mitchell, L. E., Zhang, Q., Zehlike, M., & Garg, N. (2022). Fair ranking: a critical review, challenges, and future directions. 2022 ACM Conference on Fairness, Accountability, and Transparency. https://doi.org/10.1145/3531146.3533238
  27. pourahmad, A., Farhadi, E., Ghorbani, R., & Doorudinia, A. (2018). The Impact of Urban Prospects on Mental Health of Citizens (Case study: 2nd and 9th regions of Tehran). Journal of Sustainable city, 1(3), 17-33.  doi: 10.22034/jsc.2018.88476 [In Persian].
  28. Pourmohammadi, M. R. (2017). Urban Land Use Planning. 13th Edition, Tehran: Samat Publications. [In Persian].
  29. Rabiei-Dastjerdi, H., Amini, S. B., McArdle, G., & Homayouni, S. (2022). City-region or city? That is the question: modelling sprawl in Isfahan using geospatial data and technology. GeoJournal. https://doi.org/10.1007/s10708-021-10554-8
  30. Rahnama, M. R., & Abbaszadeh, Gh. (2008). Principles, Foundations and Models of Measuring the Physical Form of the City. First Edition, Mashhad University Jihad Publications. [In Persian].
  31. Statistics Center of Iran, General Census of Housing, 2016. [In Persian]
  32. Turner, T. (1995). Greenways, blueways, skyways and other ways to a better London. Landscape and Urban Planning, 33(1–3), 269–282. https://doi.org/10.1016/0169-2046(94)02022-8
  33. Wolch, J., Byrne, J., & Newell, J. P. (2014). Urban green space, public health, and environmental justice: The challenge of making cities ‘just green enough. Landscape and Urban Planning, 125, 234–244. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2014.01.017
  34. Xing, L., Liu, Y., & Liu, X. (2018). Measuring spatial disparity in accessibility with a multi-mode method based on park green spaces classification in Wuhan, China. Applied Geography, 94, 251–261. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2018.03.014
  35. Zangeneh, M. (2017). Locating New Urban Parks with Emphasis on Urban Land Use Incompatibility (A case study: Zone 17 of Tehran). Human Geography Research, 38(30), 205-224. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1396.8.30.12.8 [In Persian].
مجله شهر پایدار
دوره 6، شماره 1
اردیبهشت 1402
صفحه 111-127

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار