تحلیل و شناسایی پیشران‌های کلیدی راهبرد توسعه شهر (CDS) در برنامه‌ریزی شهر، رویکرد آینده‌پژوهی به مقوله شهر

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

فرایند راهبرد توسعه شهر (CDS) به عنوان یک نظریه رویه ای محتوایی و به عنوان رویکردی نوین در برنامه ریزی شهری توسط سازمان ائتلاف شهرها با هدف کاهش فقر، توسعه پایدار و ارتقای مشارکت و ایجاد حکمروایی شهری مطرح گردید. در نظام مدیریت شهری کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، چالشهای متعددی مشاهده می شود، زیرا رویکرد اصلی در مدیریت و برنامه ریزی شهری متکی به طرح جامع است که ناشی از برنامه ریزی سنتی است که بر توسعه، الگوها و کالبدی تأکید دارد. از این رو اتخاذ رویکردهای ساختاری راهبردی در قالب راهبرد توسعه شهر برای برون از چالش‌ها موثر به‌نظر می‌رسد. هدف از پژوهش حاضر تحلیل و شناسایی پیشران اصلی برنامه‌های راهبرد توسعه شهری جهت دستیابی به اهداف این‌گونه برنامه­ها است. در این راستا از روش آینده پژوهی و در قالب تحلیل میک مک بهره گرفته شده است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به­لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق، گروه دلفی می‌باشد که مجموعاً 30 نفر انتخاب گردید. نظرخواهی در ارتباط با شناسایی شاخص‌ها و تعیین پیشرانهای کلیدی به صورت حضوری و همچنین از طریق ظرفیت فضای مجازی انجام شد. شاخص های موثر بر راهبرد توسعه شهر در چهار بعد توسعه اقتصادی، محیطی- کالبدی، نهادی-سیاسی و اجتماعی- فرهنگی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد رقابت­پذیری شهری، برندسازی شهری، اثربخشی دولت، دسترسی به خدمات عمومی و برنامه ریزی راهبردی بیشترین میزان تاثیرگذاری بر فرایند راهبرد توسعه شهر را خواهند داشت که باید مورد توجه برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اشرفی، یوسف. (1388). CDS رویکردی جدید در برنامه‌ریزی شهری در رویکرد تحلیلی. فصلنامه مدیریت شهری، 7، 1-23.
  2. اکبری، مجید؛ بوستان احمدی، وحید؛ موسوی، سیدچمران و حاجی­پور، نازنین. (1398). ارزیابی وضعیت زیست پذیری مناطق کلان‌شهر شیراز از منظر شهروندان. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 10(37)، 123-154.
  3. پوراحمد، احمد؛ دربان آستانه، علیرضا و پورقربان، شیوا. (1395). نقش راهبرد توسعه شهری (CDS) در مدیریت توسعه گردشگری (موردمطالعه: جزیره هرمز). فصلنامه مطالعات شهری، 5 (19)،‌ 56-37.
  4. تقوایی، مسعود؛ نادری، بهنام و دهقانی، یدالله. (1385). تحلیلی بر برنامه‌ریزی راهبرد توسعه شهری. نشریه انجمن راه و ساختمان ایران، 29، 12-1.
  5. جهانی، شکیب؛ آل محمد، فاطمه و سیده صالحی، اسماعیل. (1393). انطباق‌پذیری راهبرد توسعه شهری در نظام برنامه‌ریزی شهری ایران (نمونه موردمطالعه: شهر شاهرود). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 3 (9)، 62-47.
  6. حاتمی نژاد، حسین و فرجی ملایی، امین. (1390). امکان‌سنجی اجرای طرح‌های راهبرد توسعه شهری در ایران. مطالعات و پژوهش‌های منطقه‌ای، 2(8)، 76 –
  7. حسین­زاده دلیر، کریم؛ صدر موسوی، میرستار؛ حیدری چیانه، رحیم و رضا طبع،‌ سیده خدیجه. (1390). درآمدی بر رویکرد جدید راهبرد توسعه شهری (CDS) در فرایند برنامه‌ریزی شهری با تأکید بر چالش‌های فراروی طرح‌های جامع در ایران. فصلنامه فضای جغرافیایی، 11(36)، 209-173.
  8. خراسانی، محمدامین. (1395). تأملی در مفهوم زیست پذیری؛ شناخت، سنجش و رویکردها. پژوهش در هنر و علوم انسانی، 1(2)، 16-9.
  9. رضایی، محمدرضا و کریمی، ببراز. (1395).‌ نقش راهبرد‌های توسعه شهری CDS در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی با تلفیق مدل‌های ANP و SWOT (مطالعه موردی: شهرک بهار شیراز). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 6 (22)، 120-109.
  10. رفیعیان، مجتبی و شاهین راد، مهنوش. (1387)، راهبرد توسعه شهر در جهت تحقق برنامه‌ریزی توسعه شهری؛ با تأکید بر برنامه راهبردی شهر کرمان. مجله مطالعات اجتماعی ایران، 2(2)، 29 -6.
  11. فیروزبخت، علی؛ ابراهیمی، رضا؛ ربیعی­فر،‌ ولی اله و حیدری، تقی. (1391). ‌ارزیابی ساختار اجتماعی-فرهنگی شهر با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر کرج).‌ مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 3(9)، 79-55.
  12. قرخلو، مهدی و حسینی، سیدهادی. (‌1385). شاخص‌های توسعه پایدار شهری. مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 5 (8)، 177-157.
  13. کاردار، سعید؛ رحمانی، محمد و ملا آقاجانزاده، ساره. (‌1388). طرح راهبرد توسعه شهری (CDS)؛ رویکردی راهبردی و نوین در مدیریت، طراحی و برنامه‌ریزی شهری. نشریه راهبرد، 18(52)، 186-187.
  14. کریمی، فریده؛ عبداله­زاده فرد، علیرضا و شکور،‌ علی. (1397). ‌ نقش راهبرد توسعه شهری ((CDS در توسعه پایدار شهری، مطالعه موردی: منطقه 3 شهرداری شیراز. دو فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 9(1)، 104-91.
  15. گلکار، کوروش و آزادی، جلال. (1384). راهبرد توسعه شهر (CDS) چیست؟. دوماهنامه شهر نگار، 30، 18-1.
  16. لطیفی، غلامرضا. (1382). توسعه شهری پایدار و توسعه فرهنگی. فصلنامه علوم اجتماعی، 10(2)، 139-140.
  17. محمدپور زرندی، حسین. (1394). ‌جایگاه آموزش در توسعه پایدار شهری. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 3(10)،‌ 125-111.
  18. مرصوصی، نفیسه؛ پورمحمدی، محمدرضا؛ نصیری، اسماعیل و محمدزاده، یوسف. (1393).‌ پایداری توسعه کلان‌شهر تبریز و تدوین الگوی توسعه آن.‌ فصلنامه بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران،‌ 12(43)، 55-37.
  19. مولائی قلیچی، محمد. (1397). تبیین و ارائه الگوی بهینه مدیریت رشد شهری (نمونه موردی: شهر کرج). رساله دکتری دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.
  20. نظم‌فر، حسین؛ علوی، سعیده؛ عشقی چهاربرج، علی و احمدزاده، غلامرضا. (1397). سنجش و ارزیابی پایداری محیطی (مطالعه موردی: استان اردبیل). جغرافیا و پایداری محیط، 8(1)، 29-44.
  21. نقی زاده، محمد و محتشم امیری، سعیده. (1392). توسعه پایدار شهری از منظر عبدالرحمن ابن خلدون. دو فصلنامه علمی پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، 2 (1)، 29-1.
  22. یزدانی بروجنی، فردین. (1382). بررسی خصوصیات ساختاری حاشیه‌نشینی در تهران. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی.
  1. Akbari, M., Bostan Ahmadi, V., Mousavi, S. Ch., & Hajipour, N. (2018). Assessing the livability of Shiraz metropolitan areas from the perspective of citizens. Welfare Planning and Social Development, 10(37), 123-154. [In Persian].
  2. Ashrafi, Y. (2010). CDS, a new approach in urban planning in analytical approach. Urban Management Quarterly, 7, 1-23. [In Persian].
  3. Cities Alliance. (2017). City Development Strategy 2.0 -City Growing with Vision.
  4. Cities Alliance. (2020). Strategic City Planning: Can you take a CDS for one city and use it as a model for other cities?. Accessed at: https://www.citiesalliance.org/strategic-city-planning.
  5. Firouzbakht, A., Ebrahimi, R., Rabiefar, V., & Heydari, T. (2011). Evaluation of the socio-cultural structure of the city with the approach of sustainable urban development (case study: Karaj). Journal of Urban Planning and Research, 3(9), 55-79. [In Persian].
  6. Garakhlo, M., & Hosseini, S. (2007). Indicators of sustainable urban development. Journal of Geography and Regional Development, 5(8), 157-177. [In Persian].
  7. Golkar, K., & Azadi, J. (2004). What is the city development strategy (CDS)?. Bimonthly Shahr Nagar, 30, 1-18. [In Persian].
  8. Hataminejad, H., & Faraji Melai, A. (2012). Feasibility of implementing city development strategyplans in Iran. Regional studies and researches, 2(8), 55-76. [In Persian].
  9. Hossein Zadeh Delir, K., Sadr Mousavi, M., Heydari Chianeh, R., & Reza Tabab, S. K. (2012). An introduction to the new approach of city development strategy(CDS) in the process of urban planning with an emphasis on the challenges facing comprehensive plans in Iran. Geographical Space Quarterly, 11(36), 173-209. [In Persian].
  10. Ismagilova, E., Hughes, L., Dwivedi, Y. K., & Raman, K. R. (2019). Smart cities: Advances in research—An information systems perspective. International Journal of Information Management, 47, 88-100.
  11. Jahani, SH., Al Mohammadو, & Sayeda Salehi, I. (2013). Adaptability of city development strategyin urban planning system of Iran (Study example: Shahrood city). Journal of Geography and Environmental Studies, 3(9), 62-47. [In Persian].
  12. Jileta, I. (2020). Performance and Competitiveness of Latin American Cities: The Human Capital Case. Latin American Business Review, 21(3), 255-277.
  13. Kardar, S., Rahmani, M., & Mullah Aghajanzadeh, S. (2013). City development strategyPlan (CDS); A strategic and innovative approach in urban management, design and planning. Strategy Journal, 18(52), 186-187. [In Persian].
  14. Karimi, F., Abdulzadeh Fard, A., & Shakur, A. (2017). The role of city development strategy(CDS) in sustainable urban development, case study: District 3 of Shiraz Municipality. Urban Ecology Research Quarterly, 9(1), 91-104. [In Persian].
  15. Khorasani, M. A. (2015). A reflection on the concept of livability; Recognition, assessment and approaches. Research in Arts and Humanities, 1(2), 16-9. [In Persian].
  16. Latifi, Gh. (2004). Sustainable urban development and cultural development. Social Science Quarterly, 10(2), 139-140. [In Persian].
  17. Moghaddam, S. N. M., & Rafieian, M. (2020). From the kingdom lash to participation: The tale of urban planning in Iran. Social Sciences & Humanities Open, 2(1), 100022.
  18. Mohammadpour Zarandi, H. (2014). The place of education in sustainable urban development. Journal of Urban Economics and Management, 3(10), 111-125. [In Persian].
  19. Montoya, J., Cartes, I., & Zumelzu, A. (2020). Indicators for evaluating sustainability in Bogota’s informal settlements: Definition and validation. Sustainable Cities and Society, 53, 101896.
  20. Morsoosi, N., Pourmohammadi, M., Nasiri, I., & Mohammadzadeh, Y. (2014). The sustainability of the development of Tabriz metropolis and the formulation of its development model. The International Quarterly of the Iranian Geographical Society, 12(43), 55-37. [In Persian].
  21. Moulai Qalichi, M. (2017). Explaining and presenting the optimal model of urban growth management (case example: Karaj city). PhD Thesis, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran. [In Persian].
  22. Naghizadeh, M., & Mohtsham Amiri, S. (2012). Sustainable urban development from the perspective of Abd al-Rahman Ibn Khaldoun. Two scientific research quarterly of social theories of Muslim thinkers, 2 (1), 1-29. [In Persian].
  23. Nazmfar, H., Alavi, S., Eshghi Chaharbarj, A., & Ahmadzadeh, Gh. (2017). Measurement and evaluation of environmental sustainability (case study: Ardabil province). Geography and Environmental Sustainability, 8(1), 29-44. [In Persian].
  24. Pan, L., Yang, F., Lu, F., Qin, S., Yan, H., & Peng, R. (2020). Multi-Agent Simulation of Safe Livability and Sustainable Development in Cities. Sustainability, 12(5), 2070.
  25. Pourahmad, A., Darban Astana, A., & Pourqorban, Sh. (2015). The role of city development strategy(CDS) in tourism development management (case study: Hormoz Island). Journal of Urban Studies, 5 (19), 56-37. [In Persian].
  26. Rafiyan, M., & Shahin Rad, M. (2007). city development strategy in order to realize urban development planning; Emphasizing the strategic plan of Kerman city. Iranian Journal of Social Studies, 2(2), 29-6. [In Persian].
  27. Rasoolimanesh, S. M., Badarulzaman, N., & Jaafar, M. (2011). Achievement to sustainable urban development using city development strategies: a comparison between cities alliance and the World Bank definitions. Journal of Sustainable Development, 4(5), 151. [In Persian].
  28. Rasoolimanesh, S. M., Badarulzaman, N., & Jaafar, M. (2012). City development strategies (CDS) and sustainable urbanization in developing world. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 36, 623-631. [In Persian].
  29. Rezaei, M. R., & Karimi, B. (2016). The role of CDS urban development strategies in organizing informal settlements by combining ANP and SWOT models (case study: Shahrek Bahar, Shiraz). Regional Planning Quarterly, 6 (22), 109-120. [In Persian].
  30. Taqvai, M., Naderi, B., & Dehghani, Y. (2005). An analysis of city development strategyplanning. Journal of Iran Road and Construction Association, 29, 1-12. [In Persian].
  31. Tilaki, M. J. M., & Hedayati, M. (2015). Exploring barriers to the implementation of city development strategies (CDS) in Iranian cities. Journal of Place Management and Development, 41, 10-19. [In Persian].
  32. nioc.ir
  33. noandishaan.com
  34. unic-ir.org
  35. Yazdani Borojni, F. (2004). Investigating the structural characteristics of marginalization in Tehran. Tehran: University of Welfare Sciences. [In Persian].
مجله شهر پایدار
دوره 5، شماره 3
آبان 1401
صفحه 39-60

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار