اثرات و آسیبپذیری ناشی از مخاطرات طبیعی در جهان در حال افزایش است و ابعاد این اثرات در زمینههای فیزیکی، توسعه اقتصادی اجتماعی، از دست دادن جان و مال، منابع و تخریب همه‌جانبه، شدید و گسترده است. تلاش برای کاهش آسیبپذیری نشان میدهد که باید راهبردی ارزشمند برای کاهش اثرات مخرب ناشی از بحران در دستور کار سیاستهای اجتماعی روز قرار گیرد. با وقوع زلزله‌های مخرب در جامعه حوادثی ازاین‌دست اتفاق می‌افتد: فروریختن ساختمان‌ها، زخمی یا کشته شدن مردم، آسیب دیدن زیرساخت‌ها و متوقف شدن اقتصاد، بنابراین برنامهریزی کاهش مخاطرات و بهسازی برای تاب‌آوری جوامع در مقابل مخاطرات بسیار ضروری است. ازاین‌رو این مقاله به بررسی کاهش آسیبپذیری و ساماندهی کالبدی – فضایی شهر بجنورد در مقابل زلزله از طریق برنامهریزی کاربری زمین شهری با رویکرد توسعه پایدار شهری می‌پردازد. روس تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی بوده که در ابتدا با جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های لازم اقدام به تشکیل بانک اطلاعاتی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی گردید ، سپس با استخراج و ترکیب نقشه‌های جدید، تحلیل نهائی انجام‌شده است. برای مشخص کردن میزان آسیبپذیری شهر بجنورد، به شاخص مراکز خطرزا، دانه‌بندی قطعات، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیتی، کیفیت ابنیه، دسترسی به مراکز امدادی و زمین و اراضی عمومی و باز انتخاب‌شده و قطعه‌های ساختمانی آسیب‌پذیر در مقابل زلزله مشخص‌شده است. با توجه به نقشه آسیبپذیری شهر نتایج نشان میدهد محدوده‌هایی که خیابانهای آن عرض کافی داشته و ازنظر دسترسی به مراکز امدادی در وضعیت بهتری قرار داشته و تراکم جمعیتی و ساختمانی و .. در آن‌ها پایین است، ازنظر آسیبپذیری در وضعیت بهتری قرار دارند. به‌عبارت‌دیگر این محدوده‌ها با توجه به تقسیم‌بندی نقشه آسیبپذیری به 5 قسمت، آسیبپذیری نسبتاً پایین، پایین، متوسط، بالا و آسیبپذیری بسیار بالاگرفته‌اند.
ابراهیم‌زاده، عیسی؛ کاشفی دوست، دیمن و حسینی، سید احمد. (1398). ارزیابی تاب‌آوری کاربردی شهر در برابر زلزله نمونه موردی شهر پیرانشهر. مجله مخاطرات محیط طبیعی، دوره 8، شماره 20، صص.۱۴۶– ۱۳۱.
اصلانی ، فرشته. (1397). تبیین، تحلیل و راهکارهای کاهش آسیبپذیری در برابر زلزله (مطالعه موردی : یک محله همسایگی از محله گلستان شرقی در منطقه 22 تهران ). فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بهران ، دوره 8 ، شماره 3 ، پائیز 1397 ، ص 254- 241
امیریان، سهراب. (1397). بررسی الگوی فضایی آسیبپذیری شهرها از زلزله و پیشنهاد الگوی بهینه (نمونه موردی: شهر کرمانشاه)، فصلنامه نگرش های نو به جچغرافیای انسانی، سال 10، شماره 3، صص. 287-266.
بهرامی، سیروان؛ سرور، رحیم و اسدیان، فریده. (1397). ارزیابی و تحلیل تاب‌آوری نهادی و کالبدی محلات شهری سنندج (مطالعه موردی: محلات سرتپوله، شالمان و حاجی اباد). فصلنماه جغرافیایی سرزمین، سال 11، شماره 59، صص. 39-15.
پاشاپور، حجت الله و پوراکرمی، محمد. (1396). سنجش ابعاد کالبدی تاب‌آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی (زلزله) مطالعه موردی منطقه 12 شهر تهران. فصلنامه مطالعات برنامهریزی سکونتگاه های انسانی، دوره 12، شماره 4 (پیاپی 41)، زمستان 1396. صص 985-1002.
پورمحمدی، محمدرضا و مصیب زاده، علی. (1387). آسیبپذیری شهرهای ایران در برابر زلزله و نقش مشارکت محله ای در امدادرسانی آن‌ها، جغرافیا و توسعه، شماره 12، صص. 117-114.
جزایری، الناز؛ صمدزاده، رسول و حاتمی نژاد؛ حسین. (1398). ارزیابی ظرفیت تاب‌آوری شهری در برابر خطر زمین لرزه با تاکید بر ابعاد اجتماعی و نهادی مطالعه موردی منطقه ۱۲ شهرداری تهران، فصلنامه پژوهش و برنامهریزی شهری، سال ۱۰ ، شماره پیاپی ۳۹ ، صص.۶۳-۵۱.
جلالیان، سید اسحاق. (۱۳۹۷). ارزیابی تاب‌آوری ساختاری -طبیعی کاربری اراضی شهری. مطالعه موردی منطقه ۴ کلانشهر تهران، فصلنامه شهر پایدار. دوره ۱، شماره ۴، صص. ۱۰۹ -123.
حاتمی نژاد، حسین و ابدانی، یعقوب. (1396). سنجش آسیبپذیری سازهای بافت فرسوده شهری در برابر مخاطرات طبیعی با رویکرد پدافند غیرعامل مطالعه موردی: بافت فرسوده مرکزی کلانشهر اهواز ). فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، دوره ۲۶، شماره ۱۰۴، صص. ۱۵۹–۱۷۲.
حسن زاده توکلی، سمیه؛ زند مقدم، محمدرضا و کرکه آبادی، زینب (1398)، ارزیابی میزان تاب‌آوری بافت های فرسوده در مقابل مخاطرات طبیعی مطالعه موردی بافت فرسوده شهر سمنان. فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره ۴، صص. 83 -99.
حسنی، نعمت. (1384). ضرورت بازنگری در مدیریت بحران زلزله در ایران، مجموعه مقالات کارگاه مشترک ایران و ژاپن(7-5 مهر 1383)، نشریه شماره 298، سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور.
حمزه ئی طهرانی، مهشید؛ سجادی جاغرق، سیدعبدالله و زمانی مقدم، افسانه. (1395). شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر تاب‌آوری سازمانی در مواجهه با بحران در میان بیمارستان های رشت، دومین کنفرانس بین المللی پارادایم های نوین مدیریت، نوآوری و کارآفرینی، صص. 136-121.
خسروی، ناهید. (1389). مدیریت بحران پس از زلزله(نمونه موردی: شهر بروجرد)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
زنگنه شهرکی، سعید؛ زیاری، کرامت الله و پوراکرمی، محمد. (1396). ارزیابی و تحلیل میزان تاب‌آوری کالبدی منطقه 12 شهر تهران در برابر زلزله با استفاده از مدل FANP و ویکور. فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، سال 15، شماره 52، صص. 81-102.
فرزاد بهتاش، محمدرضا؛ کی نژاد، علی؛ پیر بابایی، محمد تقی و عسگری، علی. (1392). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه های تاب‌آوری کلان شهر تبریز. نشریه هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، دوره 18، شماره 3، صص.42-33.
مدیری، مهدی؛ شاطریان، محسن و حسینی، سید احمد (1396)، مدل سازی آسیبپذیری مناطق شهری در زمان وقوع زلزله (نمونه موردی: منطقه سه کلانشهر تهران)، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال 6، شماره 13، صص. 164-143.
مشکینی، ابوالفضل؛ قائد رحمتی، صفر و شعبان زاده نمینی، رضا. (1393). تحلیل آسیبپذیری بافت شهری در برابر زلزله(منطقه مورد مطالعه: منطقه دو شهرداری تهران)، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 4، صص. 856-843.
مشکینی، ابوالفضل؛ منصورزاده، علی محمد؛ شاهرخی فر، زینب و موسوی، سیده شهربانو. (1398). سنجش الگوی توزیع فضایی آسیبپذیری اجتماعی- کالبدی شهری در برابر مخابرات طبیعی مطالعه موردی منطقه ۷ شهرداری تهران). نشریه تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی، سال 6، شماره ۳ ، صص. ۴۹ - ۷۰ .
Blaikie, P., Cannon, T., Davis, I., & Wisner, B. (2005). AT RISK: Natural Hazards, People’s Vulnerability, and Disasters, Taylor & Francis e-Library.
Cannon, T. (2003). Vulnerability Analysis, Livelihoods and Disasters Components and Variables of Vulnerability: Modeling and Analysis for Disaster Risk Management, NR Institute University of Greenwich, Manizales- Colombia.
Hutter, Ge´rard , Kuhlicke, Thomas Glade., & Carsten, Felgentreff. (2011). Natural hazards and resilience: exploring institutional and organizational dimensions of social resilience, natural hazard, Springer Science+Business Media B.V.Indonesia, Journal of Business Continuity & Emergency Planning Vol. 5, No. 4, pp. 316–326.
IFRC (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies). 2004. World Disasters Report 2004: Focus on Community Resilience ,IFRC,Geneva
Karrholm, M, (2014).Spatial resilience and urban planning: Addressing the interdependence of urban retail areas. Cities, Vol.36, pp.121- 130.
León‚ J., & March‚ A. (2014). Urban Morphology as a Tool for Supporting Tsunami Rapid Resilience: A case study of Talcahuano, Chile. Habitat International‚ Vol.43, pp. 250–262.
Olazabal, Marta., Chelleri, Lorenzo., & Waters J. J. (2012). Why urban resilience?. In: Multidisciplinary perspectives on urban resilience: a workshop report. Basque Centre for Climate Change. Bilbao.
Taubenböck, H., Roth, A., & Dech, S. (2007). Vulnerability Assessment Using Remote Sensing, The Earthquake Prone Mega-city Istanbul, Turkey, German Remote Sensing Data Center (DFD), D-82234 Wessling, Germany.
Wisner, B., (2004). At Risk: Natural Hazards, People’s Vulnerability and Disasters, 2 edition, Routledge.
Zhou, H. (2009) Resilience to natural hazards: A geographic perspective, Nat Hazards, DOI 1001007/s11069- 009- 9407-y.
غلامزاده دوآب, علی, کامیابی, سعید, & کرکه آبادی, زینب. (1401). ارزیابی آسیبپذیری کالبدی شهر بجنورد در مقابل زلزله با رویکرد توسعه پایدار شهری. فصلنامه شهر پایدار, 5(1), 149-163. doi: 10.22034/jsc.2020.249936.1318
MLA
علی غلامزاده دوآب; سعید کامیابی; زینب کرکه آبادی. "ارزیابی آسیبپذیری کالبدی شهر بجنورد در مقابل زلزله با رویکرد توسعه پایدار شهری". فصلنامه شهر پایدار, 5, 1, 1401, 149-163. doi: 10.22034/jsc.2020.249936.1318
HARVARD
غلامزاده دوآب, علی, کامیابی, سعید, کرکه آبادی, زینب. (1401). 'ارزیابی آسیبپذیری کالبدی شهر بجنورد در مقابل زلزله با رویکرد توسعه پایدار شهری', فصلنامه شهر پایدار, 5(1), pp. 149-163. doi: 10.22034/jsc.2020.249936.1318
VANCOUVER
غلامزاده دوآب, علی, کامیابی, سعید, کرکه آبادی, زینب. ارزیابی آسیبپذیری کالبدی شهر بجنورد در مقابل زلزله با رویکرد توسعه پایدار شهری. فصلنامه شهر پایدار, 1401; 5(1): 149-163. doi: 10.22034/jsc.2020.249936.1318
)