تبیین الگوی موزه محله در جهت حفظ و ارتقاء بافت‌های با ارزش تاریخی مطالعه موردی منطقه ۱۲ تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

محلات تاریخی از عناصر اصلی بافت تاریخی و صحنه بسیاری از رخدادهای تاریخ‌ساز و پیونددهنده فضاهای فرهنگی و تاریخی شهر است، که هویت اجتماعی و فرهنگی شهر را در طول تاریخ به نمایش می‌گذارد. یکی از راهکارها در راستای حفظ، نگهداری و ارتقاء این بافت‌ها استفاده از الگوی بازآفرینی خلاق، که مبتنی بر ارتباط میان اقتصاد و فرهنگ و تولید مکان‌های خلاق و نوآوراست. در این زمینه مراکز تاریخی شهرها از ظرفیت‌های بی‌نظیری برای ساخت و باززنده‌سازی فضاهای خلاق موردنیاز جهت جذب و نگهداری گروه‌های نوآور برخوردار است. ازجمله الگوهای بازآفرینی خلاق در بافت‌های تاریخی شهر تبدیل شهر به موزه محله می‌باشد. موزه-محله‌ها در دل خود هم پایگاه‌های ارزشمندی ازنظر فرهنگ ملی و محلی هستند و هم مجموعه‌های قدرتمندی برای تولید ثروت و آورده‌های مالی است. لذا با توجه به آثار تاریخی و ظرفیت بالای این آثار در منطقه 12 شهر تهران امکان تبدیل محلات این منطقه به یک موزه فضایی باز و استفاده از این آثار تاریخی به‌عنوان اشیاء موزه وجود دارد، که این اقدام ضمن حفاظت از محلات با ارزش تاریخی اقدامی در راستای بهبود توان اقتصادی محله، احیاء محلات تاریخی مناطق و بازآفرینی شهری در این محلات خواهد شد. پژوهش حاضر در پی ارائه الگویی به روش توصیفی –تحلیلی با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و داده‌های میدانی (پرسش‌نامه و مصاحبه) است، که پس از مصاحبه با خبرگان و جمع‌آوری پرسشنامه، نتایج حاصله با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS,SMART- PLS، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت و مدل ارائه‌شده در خصوص الگوی موزه محله در جهت حفظ و ارتقا بافت‌های باارزش تاریخی مورد تائید قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اسدی پیمان، زهرا؛ توکلی نیا، جمیله؛ رضویان، محمدتقی؛ قورچی، مرتضی (1399) تحلیل عوامل کلیدی کاهش کیفیت زندگی در پیرامون مناطق تجاری مطالعه موردی: منطقه 12 تهران، فصلنامه شهر پایدار، دوره 3، شماره 2، صص. 30-17.
  2. تسلیمی، شیما (1395) برنامه‌ریزی و ساماندهی محلات با ارزش تاریخی در جهت ایجاد موزه محله مطالعه موردی: محله علی‌قلی‌آقا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی آزیتا رجبی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات مرکزی.
  3. حافظ نیا، محمدرضا (1391) مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات سمت.
  4. حکمت نیا، حسن و موسوی، میرنجف (1390) کاربرد مدل در جغرافیا، چاپ اول، تهران: انتشارات علم نوین.
  5. حاتمی‌نژاد، حسین؛ رحیمی، محسن (1395) بررسی تأثیر گردشگری بر اقتصاد شهری، همایش ملی جغرافیا گردشگری و توسعه پایدار، تهران، صص. 129-113.
  6. حبیبی، کیومرث؛ پوراحمد، احمد؛ مشکینی، ابوالفضل (1392) بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری، چاپ اول، سنندج: انتشارات دانشگاه کردستان.
  7. زاهدی، شیرین (1388) مسیرهای پیاده (تاریخی-فرهنگی) گردشگری شیراز و توانمندسازی جوامع، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری، به راهنمایی حسین امانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
  8. رجبی، آزیتا (1396) تهران نگین ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات هنر سرای گویا.
  9. رجبی، آزیتا (1397) شهرگردشگر (شهر گردشگر محور)، چاپ اول، تهران: انتشارات مهکامه.
  10. قرخلو، محمد (1394) جغرافیای جهانگردی و برنامه‌ریزی اوقات فراغت، چاپ اول، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
  11. کیانپور، مسلم (1393) نقش باززنده سازی خانه‌های تاریخی در فرایند بازافرینی بافت‌های شهری نمونه موردی: خانه تاریخی کیانپور در مرکز محله علیقلی‌آقا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، به راهنمایی محمدمنصور فلامکی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
  12. کلانتری حسین، پوراحمد، احمد (1394) فنون و تجارب برنامه‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، چاپ اول، تهران: انتشارات رامان سخن.
  13. گودرزی، غزاله؛ بهزادفر، مصطفی؛ زیاری، یوسفعلی (1398) واکاوی اثر تغییرات کالبدی بافت تاریخی بر حافظه تاریخی شهروندان مطالعه موردی: محور پانزده خرداد تهران، فصلنامه شهر پایدار، ، دوره 2، شماره 2، صص. 69-53.
  14. ملاصالحی، حسین (1393) موزه وجهی از رویکرد و تحول بنیادین نظام معرفتی جدید، مجله موزه‌ها، ویژه‌نامه موزه در هزاره سوم، صص. 50-36.
  15. مسعود، محمد؛ مدنی، فروغ؛ تدین، بهاره (1392) دستیابی به شاخص‌های کیفی برای الگو گیری از منظر بافت‌های تاریخی در توسعه‌های پیرامون نمونه مطالعاتی محله علی‌قلی آقا در اصفهان، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، دوره 3، شماره 4، صص. 36-19.
  16. مشهدی زاده دهاقانی، علی‌اصغر (1393) ساماندهی و توانمندسازی محلات نابسامان با رویکرد ارزشگرایی فصلنامه هفت شهر، دوره 4، شماره 45 و 46، صص. 71-52.
  17. نوربرگ، کریستین (1395) روح مکان به‌سوی پدیدارشناسی، ترجمه محمدرضا شیرازی چاپ تهران: انتشارات رخداد نو.
  18. نجفی، زهرا (1388) برنامه‌ریزی کریدورگردشگری-جغرافیایی شهرری با تأکید بر جاذبه‌های فرهنگی تاریخی تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری به راهنمایی کرامت‌الله زیاری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
  19. Asadi, Peyman. & Tavakolinia, Zahra. & Rezvanian, Mohamadtaghi. & Ghoorchi, Morteza. (2020) Analysis of Key Factors Reducing the Quality of Life around Commercial Areas (Case Study: Tehran 12 District), Journal of Sustainable city, Vol.3, No.2, pp. 17-30. [in Persian].
  20. Carmona, Matthew. & Tiesdell, Steve. (2014) Urban design reader, Architectural publisher New York.
  21. Georges Henri Riviera. (2009) The ecomuseum an-evaluative definition Article, museum international online journal, Vol.37, No.4, pp.180-183.
  22. Gharakhlo, Mohamad. (2015) Geography of tourism and leisure time planning, edition 1, publisher Jahad Daneshgahi Tehran. [in Persian].
  23. Godarzi, Ghazaleh. & Behzadfar, Mostafa. & Ziari, yosefali. (2019) Analysis of the effect of physical changes in the historical contest of the historical memory of citizens (case study: Axis of 15 Khordad, Tehran), Journal of sustainable city, Vol.2, No.2, pp.53-69. [in Persian].
  24. Habibi, kiumars. & Poorahmad, Ahmad. & meshkini, abolfazl. (2014) Improvement and renovation of old urban textures, edition 1, publisher entekhab kordestan. [in Persian].
  25. Hafeznia, Mohamadreza. (2014) An introduction to the research method in humanities, edition 11, publisher Samt Tehran. [in Persian].
  26. Hatamnejad, Hosein. & Rahimi, Mohsen. (2017) Investigating the impact of Tourism and the urban economy, National conference on geoghraphi, tourism and sustainable development, Tehran, pp.113-129. [in Persian].
  27. Hekmatnia, Hasan. & mosavi, mirnajaf. (2013) Application of model in geography, edition 1, publisher Elme novin Tehran. [in Persian].
  28. Kalantari, Hosein. & Poorahmad, Ahmad. (2015) Techniques and experiences of planning restoration of the historical contest of cities, edition 1, publisher Ramansokhan Tehran. [in Persian].
  29. kianpoor, Moslem. (2014) The role of revitalization of historical houses in the process of recreating urban textures (case study: Kianpoor historical houses in Aligholiagha neighbourhood), Master thesis in urbanization, Assistant professor: Falamaki mohamad Mansour, Art and architecture branch, Islamic Azad University. [in Persian].
  30. Laishun, An. & Aage Gjestrum, john. (2001) The ecomuseum in theory and practice the first Chinese ecomuseum established, journal of nordisk museology, Vol.99, No.2, pp.65-86.
  31. Mashhadizadeh Dehaghani, Ali asghar. (2014) Organizing and improving unhealthy neighborhoods with a value-oriented approach, journal of seven cities, Vol.4, No.45, pp.52-77. [in Persian].
  32. Masuod, Mohamad. & Madani, Forogh. & Tadayon, Bahareh. (2013) Achieving qualitative indicators to model landscapes of historical contexts in surrounding developments (case study: Aligholiagha neighborhood in Esfahan), journal of spatial planning, Vol.3, No.4, pp.19-36. [in Persian].
  33. Mollasalehi, Hosein. (2014) museum, a facet of the approach and fundamental transformation of the new epistemological system, journal of museum, special issue of the museum in the third millennium, pp.36-50. [in Persian].
  34. Najafi, Zahra (2009) planning the tourism-geographical corridor of shahrray with emphasis on historical and cultural attractions of Tehran, master thesis in geography and tourism planning, assistant professor: Keramatolah Ziari, science and research branch Islamic Azad University. [in Persian].
  35. Negacz, Katarzyna. & para, Anna. (2014) The ecomuseum as a sustainable product and an accelerator of regional development: the case of the Subcarpathian province, Economic and Environmental Studies, Vol.14, No.1, pp. 51-73.
  36. Noremberg, Christian. (2016) the spirit of the place towards phenomenology, translated by Mohamadreza Shirazi, edition 1, publisher Rokhdadeno Tehran. [in Persian].
  37. Ohara, Kazuoki. (1998) The image of ‘Ecomuseum’ in Japan, Yokohama National University, Vol.25, No.12, pp.26-27.
  38. Rajabi, Azita. (2017) Tehran the Jowls of Iran, edition 1, publisher Honarsara Goya Tehran. [in Persian].
  39. Rajabi, Azita. (2018) Tourist city (tourist-centered city), edition 1, publisher Mahkameh Tehran. [in Persian].
  40. Scott, Noel. & Cooper, Chris. (2010) Innovation for sustainable urban tourism: Some thoughts on best practice, Rivista De Administracao Publica (RAP), Vol.44, No.5, pp. 171-190.
  41. Sharma, K.K. (2005) Tourism & Development, Sarup and Sons publishers (P) LTD, New Delhi, India.
  42. Shaw, Gareth & Williams, M.Allan (2004) Tourism & Tourism spaces. SAGE publication LTD, London & New Delhi.
  43. Taslimi, Shima. (2017) Planning and organizing valuable historical sites in order to create a neighborhood museum (case study: Ali gholi agha neighborhood), master thesis in geography and urban planning, assistant professor: Azita Rajabi, science and research branch, Islsmic Azad University. [in Persian].
  44. Tenenhause, Michel. & Amato, Silvano. & Espositeo Vinzi, Vincenzo. (2004) A global Goodness-of-fit index for PLS structural equation modeling. In proceeding of the XLII SIS Scientific Meeting, 1, pp. 739-742.
  45. Zahedi, Shirin. (2009) tourism sidewalkers (historical-cultural) of Shiraz and community improvement, Master thesis in geography and urban planning, Assistant professor: Hosien Amani, science and research branch, Islamic Azad University. [in Persian].
مجله شهر پایدار
دوره 5، شماره 1
اردیبهشت 1401
صفحه 31-44

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار