بررسی بازشناسی اصول بازآفرینی پایدار در کیفیت‌بخشی فضاهای شهری مطالعه موردی: بافت تاریخی تبریز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 استادیار شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

با مطرح‌شدن بازآفرینی پایدار و لزوم توجّه به همه ابعاد وجودی شهر، شامل زیست‌محیطی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی، به‌عنوان اساس توسعه پایدار شهری، مشکل بافت‌های تاریخی و قدیمی نیز وارد مرحله مطالعاتی جدیدی شده است. که سعی در حفاظت از ارزش‌ها، احیاء و ارتقای انسجام اجتماعی ساکنان محله در بافت‌های ارزشمند شهری را دارد. در این راستا و در جهت ارتقای کیفی فضاهای شهری و ارزش‌های کالبدی - اجتماعی بافت‌های قدیمی و تاریخی شهرها هدف از این پژوهش بازشناسی اصول بازآفرینی پایدار و بررسی تأثیر آن اصول در کیفیت‌بخشی فضاهای شهری تبریز می‌باشد. در جهت تحقق اهداف تحقیق، پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و از منظر هدف کاربردی است. در این پژوهش از شیوه‌های مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانه‌ای و تحلیل نظریات اندیشمندان و از ابزار پرسشنامه، و تحلیل آن به شیوه مدل‌سازی معادلات ساختاری در محیط نرم‌افزارهای SPSS و lisrel استفاده‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ابعاد و مؤلفه‌های بازآفرینی پایدار را می‌توان در 6 بعد کالبدی – بصری، معنایی – ادراکی، عملکردی – فعالیتی، اجتماعی – فرهنگی، زیست‌محیطی و اقتصادی و 36 شاخص طبقه‌بندی و تقسیم نمود. بر اساس یافته‌های پژوهش بین بازآفرینی پایدار و کیفیت‌بخشی فضاهای شهری رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد، مقدار ضریب مسیر به‌دست‌آمده برای این رابطه برابر با 76/0 بود. همچنین با استفاده از مدل تحلیل عاملی تائیدی و تعیین میزان ضریب و تأثیر شاخص‌های بازآفرینی پایدار در کیفیت‌بخشی فضاهای شهری تبریز، بعد کالبدی – بصری بیشترین تأثیر را در کیفیت‌بخشی به فضاهای شهری داراست.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ایزدفر، نجمه؛ رضایی، محمدرضا و محمدی، حمید. (1399). ارزیابی بافت‌های ناکارآمد شهری بر اساس رویکرد بازآفرینی پایدار (مطالعه موردی: بافت ناکارآمد شهر یزد). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 8، شماره 2، صص.345-327.
  2. ایزدی، آرزو؛ ناسخیان، شهریار و محمدی، محمود. (1397). تبیین چارچوب مفهومی بازآفرینی پایدار بافت‌های تاریخی (بررسی اسناد، بیانیه‌ها و منشورهای بازآفرینی). مطالعات باستان‌شناسی پارسه، شماره 6، سال 2، صص.177-161.
  3. بحرینی، حسین؛ ایزدی، محمد سعید و مفیدی، مهرانوش. (1392). رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار). فصلنامه مطالعات شهری، دوره 3، شماره 9، صص. 30-17.
  4. تقوایی، علی‌اکبر و معروفی، سکینه. (1389). ارزیابی نقش مساجد در ارتقا کیفیت محیط، مطالعه موردی: مسجد امیر تهران. فصلنامه مدیریت شهری، دوره 8، شماره 25، صص.239-234.
  5. جاجرمی، کاظم و ترشیزیان، پریوش. (1392). نوسازی فضاهای عمومی شهری با تأکید بر ساختار مدیریتی (نمونه موردی: کلان‌شهر تهران: منطقه پنج شهرداری تهران). مجله جغرافیا، دوره 11، شماره 38، صص. 199-175.
  6. حسن‌زاده توکلی، سمیه؛ زند مقدم، محمدرضا، و کرکه آبادی، زینب. (1398). ارزیابی میزان تاب‌آوری بافت‌های فرسوده در مقابل مخاطرات طبیعی مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر سمنان. فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 4، صص. 99-83.
  7. فنی، زهره، توکلی‌نیا، جمیله و بیرانوندزاده، مریم. (1399). کاربست تحلیلی-ساختاری بازآفرینی پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد). فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 1، صص. 197-181.
  8. کشاورز، مهناز. (1389). سنجش و ارزیابی رویکرد توسعه پایدار و امکانِ کاربست آن در بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی شهر خرم‌آباد)، رساله دکتری، به راهنمایی دکتر اسفندیار زبردست، دانشکده هنر، دانشگاه تهران.
  9. کلبادی، نبی‌الله؛ حبیب، فرح و طغیانی، شیرین. (1397). بررسی تطبیقی پایداری محلات شهری با تأکید بر کیفیت محیط شهری در جغرافیای شهر تهران مطالعه موردی: محلات سنگلج و هفت‌حوض. فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره 10، شماره 4، صص. 103-89.
  10. گلکار، کوروش. (1380). مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری. مجله صفه، دوره 11, شماره 32، صص 65-38.
  11. مدنی پور، علی. (1384). طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرآیندی اجتماعی – مکانی. چاپ اول، تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
  12. مؤذنی، کیمیا؛ رفیعیان، مجتبی و ایزدی، محمد سعید. (1398). ارزش‌گذاری مؤلفه‌ها و شاخص‌های بازآفرینی پایدار رود دره‌های شهری تهران مطالعه موردی: رود دره درکه. فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 4، صص 82-65.
  13. هادوی، فرامرز؛ پوراحمد، احمد؛ کشاورز، مهناز و علی‌اکبری، اسماعیل. (1396). بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمدی شهری موردمطالعه (منطقه 10 شهر تهران). فصلنامه آمایش محیط، دوره 10، شماره 37، صص. 194-167.
  14. ویسی، فرزاد؛ مرادی، اسکندر و دیواندری، آرمان. (1399). مقایسه ظرفیت بازآفرینی شهری پایدار در محله‌هایی با بافت فرسوده و غیررسمی شهری (مطالعه موردی: شهر مریوان). فصلنامه پژوهش‌های برنامه‌ریزی شهری، دوره 8، شماره 1، صص 71-45.
  15. Bahrini, H., Izadi, M., & Mofidi, M. (2014). The Approaches and Policies of Urban Renewal from" Urban Reconstruction" to Sustainable Urban Regeneration. Motaleate Shahri, Vol.3, No.9, pp.17-30. [In Persian].
  16. Carmona, M., Magalhães, C., & Hammond, L. (2008). Public Spaces: The Management Dimension, USA & Canada, Routledge.
  17. Chahardowli, Mehrdad., Sajadzadeh, Hassan., Aram, Farshid., & Mosavi, Amir. (2020). Survey of Sustainable. Regeneration of Historic and Cultural Cores of Cities, Vol. 13, No.25, pp1-21.
  18. CIGDEM CIFTCI, H., FILIZ ALKAN MESHUR, M., SERHAT YENICE, FADIM YAVUZ., & SINAN, LEVEND. (2010). Urban Regeneration Strategies in Historical City Center of Beysehir Konya/ Turkey, 14th IPHS CONFERENCE Vol.21, No.4, pp.1-15.
  19. Fanni, Z., Tavakoiniya, J., & Beiranvandzadeh, M. (2020). Analytical-structural application of sustainable urban regeneration, Case study: Khorramabad city. Human Geography Research, Vol.52, No.1, pp.181-197. [In Persian].
  20. Golkar, Kourosh. (2001). Components of the quality of urban design. Sefeh Magazine, Vol. 11, No. 32, pp. 38-65. [In Persian].
  21. Hadavi, F., Pourahmad, A., Keshavarz, M., & Aliakbari, E. (2017) Analaysis of sustainable regeneration urban distressed area, case study: (District 10, Tehran city). Journal of Geography Environment Preparation, Vol.10, No.37, pp.167-194. [In Persian].
  22. Hasanzade tavakoli, S., zand moghadam, M., & Korkebadadi, Z. (2020). Estimation of worn-out texture resilience to natural hazards by fuzzy demilitarization and fuzzy ANP (case study: urban texture of Semnan city). Journal of Sustainable city, Vol.2, No.4, pp.83-99. [In Persian].
  23. Izadfar, N., Rezaei, M., & mohammadi, H. (2020). Assessment of effective factors on the future of Inefficient Urban Tissue Based o (Case Study: Yazd). Geographical Urban Planning Research, Vol. 8, No.2, pp. 327-345. [In Persian].
  24. Izadi, A., Nasekhian, S., & Mohammadi, M. (2019). Explaining of the Conceptual Framework for Sustainable Regeneration of Historical Fabric (Reviewing Documents, Statements and Regeneration Charters). Parseh J Archaeol Stud, Vol.2, No.6, pp.161-177. [In Persian].
  25. Jajarmi, K., & Tarshizian, P. (2013). Renovation of urban public spaces with emphasis on management structure (Case study: Tehran metropolis: District 5 of Tehran Municipality). Journal of Geography, Vo. 11, No. 38, pp. 175-199. [In Persian].
  26. Kalbadi, N., Habib, F., & Toghyani, Sh. (2018). A Comparative Study of the Sustainability of Urban Neighborhoods with Emphasis on the Quality of Urban Environment in the Geography of Tehran Case Study: Sangalaj and Haft Houz Neighborhoods. Journal of New Attitudes in Human Geography, Vol. 10, No.4, pp.89-103. [In Persian].
  27. Keshavarz, M. (2010). Assessing and evaluating the sustainable development approach and the possibility of using it in the reconstruction of worn-out urban tissues (Case study of Khorramabad), PhD thesis, under the guidance of Dr. Esfandiar Zabrdast, Faculty of Arts, University of Tehran. [In Persian].
  28. Korkmaz, Cansu. & Balaban, Osman. (2020). Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project. Habitat International, Vol. 95, No.22, pp1-13.
  29. Madanipour, A (2005). Urban Space Design: An Attitude Toward a Social-Spatial Process, First Edition, Tehran: Urban Planning and Processing Company Publications. [In Persian].
  30. Mccormick, K. S., Anderberg, L. C., & Neij, L. (2013). Advancing Sustainable Urban Transformation. Journal of Cleaner Production,Vol. 50, No.67, pp.1-11.
  31. Moazeni, K., Rafieian, M., & Izadi, M. (2020). Valuation of Indices and Components of Sustainable Urban Regeneration of the River Valleys of Tehran City (Case Study: Darakeh River Valley). Journal of Sustainable city, Vol.2, No.4, pp.65-82. [In Persian].
  32. Ramli, N. A. & Ujang, N. (2020). An Overview of Creative Placemaking as an Enabler for a Sustainable Urban Regeneration, 8th AMER International Conference on Quality of Life Mahkota Hotel Melaka, Malacca, Malaysia, Vol.5, No.13, pp.345-352.
  33. Robert J, Vandenberg., & Charles E. Lance. (2000). A Review and Synthesis of the Measurement Invariance Literature: Suggestions, Practices, and Recommendations for Organizational Research. Vol. 3, No. 1, pp 4-70.
  34. Roberts, A. (2020). Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European. Cities, Vol.10, No.45, pp.15-35.
  35. Rozati, S. H., Kazemzadeh, M., & Vaseghi, A. (2015). Sustainable Urban Development with Emphasis on Worn out Texture Regeneration (Case Study: Isfahan, Iran). Current Urban Studies, Vol.3, No.8, pp.23-33.
  36. Stryjakiewicz, T., Kudłak, R., Ciesiółka, P., Kołsut, B., & Motek, P. (2018). Urban Regeneration in Poland's Non-Core Regions. European Planning Studies, Vol.32, No.12, pp.316-324.
  37. Taqvaee, A. A., & Maroofi, S. (2010). Evaluating the role of mosques in improving the quality of the environment, a case study: Amir Mosque, Tehran. Journal of Urban Management, Vol. 8, No. 25, pp.234-239. [In Persian].
  38. Ujang, N. & Khalilah, Z. (2014). The Notion of Place, Place Meaning and Identity in Urban Regeneration. Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 170, No.12, pp 709-717.
  39. Veisi, F., moradi, E., & divani, A. (2020). Comparison of urban regeneration Capacity in Urban rusty texture and Urban informal settlements, Case Study: Marivan City. Geographical Urban Planning Research (GUPR), Vol.8, No.1, pp.45-71. [In Persian].
  40. Voytenko, K., Lee, L., & Edwin, C. (2015). A Sustainability Evaluation of Governmentaled Urban Renewal Projects, Published by Emerald Group Publishing Limited. Facilities, Vol. 26, No, 13/14, pp. 26-54.
فصلنامه شهر پایدار
دوره 5، شماره 1
اردیبهشت 1401
صفحه 117-132

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار