شناسایی مدل علی مکانی فضاهای عمومی شهری با رویکرد پدافند غیرعامل مطالعه موردی: شهر تبریز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

2 استادیار گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

پدافند غیرعامل ماهیت وجودی‌اش بر کاهش آثار بحران با استفاده از روش‌های غیرنظامی استوار است. رعایت اصول پدافند غیرعامل در برابر تهدیدات از ابتدایی‌ترین اصول در جهت دستیابی به استانداردهای مطلوب آسایش شهری است. یکی از عناصر اصلی موجود در شهر که در بحث مدیریت پدافند غیرعامل به‌ویژه در زمان بعد از بحران بسیار اهمیت دارد شناسایی مکان مناسب در فضاهای عمومی شهری است. در این راستا پژوهش حاضر باهدف شناسایی مدل مکان‌های فضاهای عمومی شهری با رویکرد پدافند غیرعامل انجام‌شده است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی می‌باشد، جامعه آماری این پژوهش را خبرگان و کارشناسان تشکیل می‌دادند. خبرگان به روش گلوله برفی و از میان اساتید دانشگاهی و پژوهشگران فعال انتخاب شدند. حجم نمونه آماری پژوهش را 25 نفر از کارشناسان و متخصصان برنامه‌ریزی شهری تشکیل داده‌اند. در این راستا ده معیار بررسی شدند. به‌منظور دستیابی به هدف پژوهش از فن دیمتل فازی استفاده شد. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که بر اساس مقادیر D-R، از بین معیارهای ده‌گانه شناسایی‌شده، معیار دسترسی به معابر اصلی با مقدار (034/1) تأثیرگذارترین معیار در تعیین مکانی فضاهای عمومی شهری با رویکرد پدافند غیرعامل بود. همچنین بر اساس مقادیر D+R، معیار تراکم ساختمانی با مقدار 908/2 به‌عنوان بااهمیت‌ترین معیار شناسایی شد. از دیگر نتایج این پژوهش با توجه به مقادیر D-R به‌دست‌آمده، از بین معیارهای ده‌گانه موردبررسی قرارگیری شش معیار (دسترسی به معابر اصلی، دسترسی به فضای باز، سازگاری کاربری‌ها و رعایت هم‌جواری‌ها)، تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی و مشخصات فیزیکی بناها) در گروه علت و چهار معیار (دسترسی به مراکز امدادی و درمانی، رعایت سلسله‌مراتب دسترسی، فاصله از کاربری‌های پرخطر، تنوع کاربری‌ها) در گروه معلول اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اخباری، محمد و احمدی مقدم، محمدعلی. (1393). بررسی پدافند غیرعامل در مدیریت شهری. فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، دوره 10، شماره 34، صص. 69-36.
  2. اسکندری، حمید. (1390). تهدید نرم – جنگ نرم. چاپ دوم، تهران: انتشارات بوستان حمید.
  3. آقایی، رضا؛ آقایی، اصغر؛ حسینی، محمد و ناجی زاده، امین. (1394). شناسایی و رتبه‌بندی شاخص‌های کلیدی مؤثر بر نگهداری و تعمیرات چابک با استفاده از رویکرد دلفی فازی و دیمتل فازی (مطالعه موردی: صنعت خودروسازی ایران). مدیریت صنعتی، دوره 7، شماره 4، صص. 672-641.
  4. پریزادی، طاهر؛ حسینی امینی، حسن و شهریاری، مهدی. (1389). بررسی و تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در شهر سقز در رویکردی تحلیلی. مدیریت شهری، دوره 8، شماره 26، صص. 202-191.
  5. تقوایی، مسعود و جوزی خمسلویی، علی. (1391). مدیریت و برنامه‌ریزی بحران در فضاهای شهری با رویکرد پدافند غیرعامل و مدل swot مطالعه موردی: مسیرهای راهپیمایی شهر اصفهان. آمایش جغرافیایی فضا، دوره 2، شماره 6، صص. 73-57.
  6. ثبوتی، هومن و علوی، پری. (1395). ضرورت پیاده‌سازی اصول پدافند غیرعامل در بازارهای تاریخی، کنفرانس ملی بهداشت. ایمنی و محیط‌زیست در صنعت ساختمان، محمودآباد.
  7. حسینی امینی، حسن؛ موسی زاده، حسین؛ بخشی، امیر و سارلی، رضا. (1398). سنجش آسیب‌پذیری ساختار شهری از منظر پدافند غیرعامل در زمان بحران (مطالعه موردی: شهر گمیشان). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دوره 14، شماره 2، صص. 530 –
  8. حسینی امینی، حسن؛ اسدی، صالح و برنافر، مهدی. (1390). ارزیابی ساختار شهر لنگرود جهت برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 10، شماره 18، صص. 149-129.
  9. حسینی امینی، حسن؛ امیریان، سهراب؛ بداقلو، ساسان؛ امین نیری، بهنار و پیوسته گر، یعقوب. (1398). ارزیابی ساختار شهری در راستای برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل با روش swot (مطالعه موردی: شهر بوشهر). جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، دوره 9، شماره 2، صص. 555-539.
  10. حسینی، سیدهادی و صدیقی، ابوالفضل. (1393). تحلیلی بر آمایش فضایی – مکانی فضاهای درمانی مشهد با رویکرد پدافند غیرعامل. آمایش سرزمین، دوره 6، شماره 2، صص. 361-335.
  11. حکیمی، هادی؛ الهامی، نسرین و پورحسینی، مهدیه. (1397). ارزیابی و رتبه‌بندی توزیع خدمات شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی مطالعه موردی: شهر تبریز. فصلنامه شهر پایدار، دوره 1، شماره 4، صص. 71-57.
  12. درویشی، یوسف. (1398). ارزیابی نحوه ترکیب توده و فضاهای باز در محلات شهری از منظر پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه 1 تبریز). برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، دوره 6، شماره 1، صص. 131-117.
  13. سرور، هوشنگ. (1398). شناسایی بافت‌های فرسوده شهری بر اساس شاخص‌های کالبدی مطالعه موردی: منطقه یک شهر تبریز. فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 1، صص. 14-1.
  14. سعیدپور، شراره و کاشفی دوست، دیمن. (1396). مکان گزینی پناهگاه‌های شهری بارویکرد پدافند غیرعامل مطالعه موردی: شهر سقز. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، دوره 26، شماره 104، صص. 145-129.
  15. سعیدی، علی؛ داودی، مجتبی و حسینی امینی، حسن. (1396). مکان‌یابی ساخت پناهگاه‌های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل. فصلنامه جغرافیا، دوره 15، شماره 53، صص. 362-351.
  16. شهسواری، حامد؛ قربانی، وحید و ربیعی، بهاره. (1394). تبیین اصول و ملاحظات دفاع شهری و رویکرد پدافند غیرعامل با تأکید بر سلولار نمودن شهرها. مدیریت شهری، دوره 14، شماره 38، صص. 390-371.
  17. علوی نسب، سید هاشم. (1396). بررسی و ارزیابی شاخص‌های تأثیرگذار در مدیریت بحران در شهر مشهد (نمونه موردی: منطقه یک شهرداری مشهد). پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور مرکز مشهد، مشهد.
  18. فرزاد شاد، مصطفی و عراقی زاده، مجتبی. (1391). مبانی برنامه‌ریزی و طراحی شهر امن از منظر پدافند غیرعامل. چاپ اول، تهران: انتشارات آهنگ آفرین.
  19. قائد رحمتی، صفر و عاشورلو، مهراب. (1390). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل. مجموعه مقالات سومین همایش ملی پدافند غیرعامل، دانشگاه ایلام، صص. 595-588.
  20. کامران، حسن؛ مرادی، مرتضی و حسینی امینی، حسن. (1391). ارزیابی بافت قدیم شهرها مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل. مدیریت شهری، دوره 4، شماره 12، صص. 14-1.
  21. متش بیرانوند، سعیده. (1395). مکان‌یابی پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران با توجه به اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز). فصلنامه پدافند غیرعامل، دوره 7، شماره 2، صص. 89-73.
  22. محمدی ده چشمه، مصطفی و حیدری نیا، سعید. (1394). مدل‌سازی مکانی هم‌جواری کاربری‌های ویژه از دیدگاه پدافند غیرعامل در کلان‌شهر اهواز. فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 19، شماره 2، صص. 236-211.
  23. محمدیان، محمود؛ حسینی، سید علی و حاجی آقایی کامرائی، منیره. (1397). تحلیلی بر نقش پدافند غیرعامل در کلان‌شهر تبریز بارویکرد مدیریت بحران. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 9، شماره پیاپی 35، صص. 82-69.
  24. مروتی شریف‌آبادی، علی؛ عزیزی، فاطمه و جمشیدی، زینب. (1395). تحلیل عوامل مؤثر بر رضایت گردشگران داخلی استان یزد با استفاده از مدل دیمتل فازی. مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 11، شماره 33، صص. 104-85.
  25. موحدی نیاء، جعفر. (1388). اصول و مبانی پدافند غیرعامل. چاپ سوم، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
  26. هوایی، غلامرضا. (1393). ارزیابی ضوابط و الزامات شهرسازی در کشور با دیدگاه پدافند غیرعامل. اولین همایش ملی مهندسی سازه ایران، تهران.
  27. Aghaee, R., Aghaee, A., Hoseini, M., & Najizadeh, R. (2016). Key effective factors on Agile Maintenance in vehicle industry using fuzzy Delphi method and Fuzzy DEMATEL. Industrial Management Journal, Vol.7, No.4, pp. 641-672. [In persian].
  28. Akhbari, M., & Ahmadi Moghaddam, A. (2015). Passive Defense in Urban Management. International Quarterly of Geopolitics, Vol.10, No.34, pp. 36-69.
  29. Alavi Nasab, S.H.. (2017). Study and evaluation of effective indicators in crisis management in Mashhad (Case study: District 1 of Mashhad Municipality), Master Thesis in Geography and Urban Planning. Payame Noor University of Mashhad, Mashhad. [In persian].
  30. Allen, C. (2003). Fair Justice: the Bradford Disturbance: the Sentencing and the Impact. Journal of Social Justice, Vol.67, pp. 34- 50.
  31. Chatterjee, P. (2009). Violent Morphologies: Landscape, Border and Scale in Ahmadabad Conflict. Journal of Geoforum, Vol. 40, pp.12-30.
  32. Ghomshi, M., Rashidi Mehrabadi, A., Moazid, H., & Jalali, GH. (2009). Reducing Vulnerability of Water Utilization Facilities Based on Oil Transmission Pipelines from Ineffective Defense Perspective (Western Case Study of Ahwaz). Third National Conference on Water and Wastewater with Operation Approach, [In persian].
  33. Darvishi, Y. (2019). Evaluation of the Composition of Masses and Open sSpaces in Urban Neighborhoods, a Passive Defense Perspective (Case Study: District 1, Tabriz). journal of Physical Development Planning, Vol. 6, No. 1, pp. 117-131. [In persian].
  34. Eskandari, H. (2011) Soft Threat - Soft War. Second Edition, Tehran: Bustan Hamid Publications. [In persian].
  35. Farzad Shad, M., & Iraqizadeh, M. (2012). Principles of Safe City Planning and Design from the Perspective of Passive Defense. First Edition, Tehran: Ahang Afarin Publications [In persian].
  36. Ghaed Rahmati, S., & Ashourloo, M. (2011). Urban Land Use Planning Based on the Principles of Passive Defense. Proceedings of the Third National Conference on Passive Defense, Ilam University, pp. 595-588. [In persian].
  37. Hakimi, H., Elhami, N., & Pourhosseini, M. (2019). Evaluating and Ranking the Distribution of Urban Services in Informal Settlements Case Study: Tabriz Metropolis. Journal of Sustainable City, Vol. 1, No. 4, pp. 57-71. [In persian].
  38. Havaie, G. (2014) Evaluation of criteria and requirements of urban planning in the country from the perspective of passive defense. the first national conference on structural engineering in Iran, Tehran. [In persian].
  39. Hoseini, S. H., & Sedigi, A. (2014). An analysis on spatial planning of therapeutic Spaces of Mashhad with emphasis on passive defensive approach, Town and Country Planning. Vol. 6, No. 2, pp. 335-361. [In persian].
  40. Hosseini Amini, H., Asadi, S., Bernafar, M. (2011). Assessing the structure of the city of Langarud for passive defense planning. Applied Research in Geographical Sciences, Vol. 10, No. 18, pp. 149-129. [In persian].
  41. Hosseini Amini, H., Mousazadeh, H., Bakhshi, A., Sarli, R. (2019). Measuring the Vulnerability of Urban Structures from the Point of View of Passive Defense during the Crisis (Case Study: Gomishan City). journal studies of Human Settements Planning, Vol.14, No.2, PP. 509-530. [In persian].
  42. Huseini Amini, H., Amiriyan, S., Bodaghlo, S., Amin Nayeri, B., & Peyvastegar, Y. (2019). valuation of Urban Structure in the Planning of Civil Defense Using SWOT (Case Study: Bushehr City), Quarterly of Geography (Regional Planning), Vol. 9, No. 2, pp. 539-555. [In persian].
  43. Kamran, H., Moradi, M., & Hosseini Amini, H. (2012). Assessing the old context of cities based on the principles of passive defense, urban management, Vol. 4, No. 12, pp. 1-14. [In persian].
  44. Mohammadian, M., Hosieni, s. A., & Hajiaghaei Kamrani, M. (2019). Analysis of the role of passive defense in Tabriz with crisis management approach. Research ang urban planning, Vol. 9, No. 35, pp. 69-82. [In persian].
  45. Mesh Biranvand, S. (2020). Disaster Management Support Centers Localization Based on the Principles of Passive Defense (Case Study: Tabriz Metropolis). passive defense, Vol. 7, No. 2, pp. 73-89. [In persian].
  46. Mitroff, I. I., Shrivastava, P., & Ferdaus Udwadia, E. (1978). Effective Crisis Management. Journal Of Academy of Management Executive, Vol.1, pp.60-70.
  47. Mohammadi Deh Cheshmeh, M., & Heidarinia, S. (2015). Spatial modeling of the proximity of special uses from the perspective of active defense in the metropolis of Ahvaz. Journal of Space Planning and Planning, Vol. 19, No. 2, pp. 236-211. [In persian].
  48. Morovati sharifabadi, A., Azizi, F., & Jamshidi, Z. (2016) Analyzing the Factors Affecting the Satisfaction of Domestic Tourists in Yazd Province Using Fuzzy DEMATEL. tourism Management Studies Journal of Management & Accounting School, Vol. 11, No. 33, pp. 85-104. [In persian].
  49. Movahedinia, J. (2009) Principles and Foundations of Passive Defense. Third Edition, Malek Ashtar University of Technology Press. [In persian].
  50. Prizadi, T., Hosseini Amini, H., & Shahriari, M. (2010). Investigation and analysis of passive defense measures in Saqez city in an analytical approach, urban management, Vol. 8, No. 26, pp. 202-191. [In persian].
  51. Sabouti, H., &Alavi, P. (2016). The need to implement the principles of passive defense in historical markets, National Conference on Health. Safety and Environment in the Construction Industry, Mahmoud Abad. [In persian].
  52. Saeedi, A., Davoodi, M., Hosseini Amini, H. (2017). Locating the construction of urban shelters with a passive defense approach, Journal Geography, Vol. 15, No. 53, pp. 362-351. [In persian].
  53. Saidpour, S., & Kashefidust, D. (2018). Urban Shelters Localization with Passive Defense Approach-Case Study: Saqqez City. Scientific-Research Quarterly of Geographical Data, Vol. 26, No. 104, pp. 129-145. [In persian].
  54. Sarvar, H. (2019). identification worn-out urban textures Based on the physical parameters Case Study: Region One  Tabriz city. Journal of Sustainable City, Vol. 2, No. 1, pp. 1-14 [In persian].
  55. Shahsavari, H., Qorbani, V., & Rabiee, B. (2015). Explaining the principles and considerations of urban defense and passive defense approach with emphasis on cellularization of cities. urban management, Vol. 14, No 38, pp. 390-371. [In persian].
  56. Taghvaei, M., & Jovzi Khameslouei, A. (2012). Management and Planning of Crisis in Urban Spaces with Passive Defense Approach and SWOT Model. Geographical Planning of Space Journal, Vol.2, No.6, pp. 57-73. [In persian].
مجله شهر پایدار
دوره 5، شماره 1
اردیبهشت 1401
صفحه 81-97

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار