تحلیل فضایی سرزندگی در فضاهای شهری مطالعه موردی پیاده‌راه 17 شهریور تهران

نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران. تهران، ایران

3 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22034/jsc.2019.93707

چکیده

تقویت و گسترش فضاهای عمومی شهری، فعال، پویا و سرزنده به‌عنوان یکی از اهداف راهبردی ارتقای کیفیت محیط مصنوع شهری موردتوجه برنامه ریزان شهری قرارگرفته است. سرزنده ساختن حیات شهری مستلزم انسانی کردن و بعد انسانی دادن به آن است. هدف این مقاله تحلیل وضعیت کالبدی- فضایی پیاده راه 17 شهریور تهران به‌منظور ایجاد محیطی سرزنده جهت جذب جمعیت و گذران اوقات فراغت است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. شاخص‌ها و داده‌های مورداستفاده به شیوه اسنادی و برداشت میدانی محیط جمع‌آوری‌شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS انجام‌شده است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد بیش از نیمی از مساحت محدوده را کاربری‌های نامناسب برای پیاده‌روی و فراغت تشکیل می‌دهد و نزدیک به 65 درصد فعالیت‌های ارائه‌شده در محدوده جاذب جمعیت نیستند، همچنین وضعیت دسترسی به محدوده با حمل‌ونقل عمومی و خصوصی مناسب ارزیابی‌شده است. اکثر افرادی که در محدوده بودند از مناطق هم‌جوار آمدند و افراد کمتری از مناطق شمالی و غربی به محدوده آمدند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است برنامه‌ریزی و طراحی محیط ساخته‌شده نقش بسزایی در گسترش پیاده‌روی دارد، زیرا در قسمت‌های شمالی محدوده با توجه به اینکه کاربری‌ها و فعالیت‌های متنوع و منعطف‌تری نسبت به بخش‌های میانی و جنوبی دارد، تراکم جمعیت بیشتر و عابران پیاده بیشتری در آن بخش تردد می‌کنند و دیگر اینکه برای افزایش قابلیت پیاده‌روی و سرزندگی محیط علاوه بر محدودیت دسترسی اتومبیل باید به ساختار محیط و کالبد آن‌هم توجه شود.

کلیدواژه‌ها


1)      پاکزاد، جهانشاه (1385) مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی.
2)      پاکزاد، جهانشاه (1386) راهنمای طراحی فضای شهری در ایران، تهران: انتشارات شهیدی.
3)      حبیبی، سید محسن (1390) مسیر پیاده گردشگری، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، شماره 9، صص 43-51.
4)      خنیفر، حسین؛ بردبار، حامد؛ فروغی قمی، فریبا (1392) مدیریت شهر شاداب، تهران: انتشارات سارگل.
5)      رسولی، سارا و رحیم دخت خرم، سمیرا (1388) ایجاد منظر شهری مطلوب در مسیرهای پیاده، آرمان‌شهر، دوره2، شماره 3، صص.112-103.
6)      رفیعیان، مجتبی و سیفایی، مهسا (1384) فضاهای عمومی شهری؛ بازنگری و ارزیابی کیفی، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، شماره 23، صص. 35-45
7)      رنجبر، احسان و اسماعیلی، فاطمه (1389) سنجش کیفیت پیاده راه‌های شهری در ایران، نمونه موردی: پیاده راه صف (سپهسالار) تهران، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره2، شماره 42، صص.93-83.
8)      رهنما، محمدرحیم؛ جاوید، محمدهادی؛ حسین پور، سید علی (1391) بازنگری راهبردی در طراحی فضاهای شهری پیاده محور با تأکید بر کاهش آلاینده‌های شهری، دوازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک،
9)      سازمان زیباسازی شهر تهران، (1391)؛ پیوست اجتماعی و فرهنگی بهسازی میدان امام حسین (ع) و پیاده‌راه‌سازی خیابان هفده شهریور، تهران.
10)   سرشماری نفوس مسکن، (1375) بلوک آماری شهر تهران، مرکز آمار ایران.
11)   سرشماری نفوس مسکن، (1385) بلوک آماری شهر تهران، مرکز آمار ایران.
12)   سرشماری نفوس مسکن، (1390) بلوک آماری شهر تهران، مرکز آمار ایران.
13)   سلطان حسینی، محمد؛ پورسلطانی، حسین؛ سلیمی، مهدی؛ همادی، سارا (1390) امکان‌سنجی قابلیت پیاده‌روی در فضای شهری بر پایه الگوهای توسعه پایدار و نوشهرسازی مطالعه موردی: محله سعادت‌آباد تهران، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره2، شماره 4، صص. 43-56.
14)   سیستانی، ارم مجتهد (1387) شاخصه‌های کیفی مطلوبیت پیاده راه‌ها و خیابان‌های شهری، چهاردهمین کنفرانس دانشجویان کشور.
15)   عاشوری، علی (1389) بررسی نقش پیاده راه در حیات شهر، ماهنامه منظر، دوره2، شماره 8، صص.47-44
16)   عباس زاده، شهاب و تمری، سودا (1392) بررسی و تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر بهبود کیفیات فضایی پیاده راه‌ها به‌منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی مطالعه موردی؛ محورهای تربیت و ولیعصر تبریز، مطالعات شهری، دوره1، شماره 4، صص.104-95.
17)   کاشانی جو، خشایار (1393) پیاده راه‌ها از مبانی طراحی تا ویژگی‌های کارکردی، چاپ دوم، تهران: انتشارات آذرخش.
18)   نظری، مصطفی و سروری، هادی (1393) بررسی نقش پیاده راه در هویت و سرزندگی محورهای تجاری، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار.
19)   یدی همدانی، سید مهدی؛ کاکاوند، الهام؛ آهنی، سمیه (1390) سنجش کیفیت پیاده راه‌های شهری در راستای نیل به حمل‌ونقل انسان‌محور، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران.
20)  Maas, P. R. (1984) Toward a theory of urban vitality, University of British Columbia.
21)  Mahmoudi, M. & Ahmad, F. & Abbasi, B. (2015) Livable streets: The effects of physical problems on the quality and livability of Kuala Lumpur streets, Cities, Vol.43, pp.104–114.
22)  Peiravian, F. & Derrible, S. & Ijaz, F. (2014) Development and application of the Pedestrian Environment Index (PEI), Journal of Transport Geography, Vol. 39, pp.73–84.
23)  Sci, I. J. (2014) FACTORS AFFECTING THE VITALITY OF STREETS IN DOWNTOWN JOHOR BAHRU CITY, Indian Journal of Scientific Research, Vol.7, No.1, pp.361–374.
24)  Sung, H. & Go, D. & Gyu, C. (2013) Evidence of Jacobs ’ s street life in the great Seoul city : Identifying the association of physical environment with walking activity on streets, Cities, Vol.35, pp.164–173.
25)  Wood, S. & Baker, R.G.V. (2014) Consuming spaces or living places: the competition policy and centres policy dilemma for Main Street planning Urban, Planning and Transport Research, (May 2014), pp.1–21.
26)  Yang, S. & Liu, X. & Wu, Y.-J. & Woolschlager, J. & Coffin, S. L. (2015) Can freeway traffic volume information facilitate urban accessibility assessment?, Journal of Transport Geography, Vol.7, pp.65-75.