بررسی تأثیر مؤلفه‌های کالبدی و اجتماعی بر تحقق‌پذیری شهر دوستدار سالمند مطالعه موردی: شهر رشت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.22034/jsc.2019.91139

چکیده

استان گیلان، پیرترین استان کشور است که در این میان کلان‌شهر رشت نیز با پدیده پیری جمعیت مواجه است پژوهش حاضر باهدف بررسی میزان تحقق‌پذیری شهر دوستدار سالمند در شهر رشت با تأکید بر شاخص‌های کالبدی و اجتماعی انجام‌شده است. این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است و به‌منظور شناسایی شاخص‌های پژوهش (فضاهای عمومی، ساختمان‌ها، حمل‌ونقل، ایمنی، مسکن، خدمات پزشکی و بهداشتی، تکریم سالمندان و احترام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و شاخص‌های رفاهی) بررسی‌شده است. میزان آلفای کرونباخ 74/0 درصد و قابل‌قبول می‌باشد. برای تجزیه‌وتحلیل آمار توصیفی و استنباطی، داده‌ها در نرم‌افزارهای SPSS, LISREL بررسی گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در میان ابعاد کالبدی با توجه به بار عاملی 48/0، شاخص فضای عمومی و ساختمان‌ها (دسترسی به پارک‌ها و فضای سبز با امکانات ورزشی) و در بین ابعاد اجتماعی مؤلفه‌های تکریم سالمندان با میانگین (49/0) بالاترین رتبه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. به‌طوری‌که ابعاد کالبدی 49/0 و ابعاد اجتماعی 33/0 درصد از واریانس تحقق‌پذیری شهر دوستدار سالمند را تبیین نموده است. درواقع نتایج طیف لیکرت نیز این تفاوت‌ها را به‌خوبی نشان داد به‌طوری‌که در شاخص فضای عمومی و ساختمان‌ها گزینه پارک‌ها و فضای سبز با 8/40 درصد، شاخص حمل‌ونقل (سؤال خدمات متناسب در ایستگاه‌های حمل‌ونقل با 2/33 درصد) شاخص مسکن (گویه خانه‌های ارزان‌قیمت با 2/58 درصد) شاخص خدمات پزشکی و بهداشتی (گویه دسترسی آسان به خدمات پزشکی با 2/53 درصد) شاخص تکریم سالمندان (گویه ارتباطات اجتماعی) و شاخص مشارکت اجتماعی (گویه ارتقاء اجتماع‌پذیری سالمندان با 2/63 درصد) بیشترین گزینه‌های موافق را ازنظر جامعه آماری به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها


1)      احمدی، وکیل و بهشتی، سید صمد (1387) بررسی ویژگی‌های جمعیت شناختی و رفاهی در ایران، فصل‌نامه جمعیت، دوره15، شماره 61، صص.40-59.
2)      الفت، میلاد؛ شرقی، علی؛ ضرغامی، اسماعیل (1396) مدل یابی معادلات ساختاری (MES) شاخصه‌های شهر دوستدار سالمند پایدار در تهران، فصلنامه معماری و شهرسازی پایدار، سال 5، شماره 1، صص.74 – 61.
3)      ایرانشاهی، ایوب و قلعه‌نویی، محمود (1396) ارزیابی میزان مطابقت فضاهای شهری با شاخص‌های شهر دوستدار سالمند (مطالعه مورد خیابان چهارباغ عباسی اصفهان)، نشریه هویت شهر، دوره11، شماره 2، صص.78-67.
4)      پتریک، تونی (1381) نظریه رفاه، ترجمه هرمز همایونپور، تهران: نشر گام نو.
5)      زرقانی، هادی؛ خوارزمی، امیرعلی؛ جوهری، لیلا (1394) ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار سالمند در شهر مشهد با تأکید بر شاخص‌های فرهنگی – اجتماعی، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 47، شماره4، صص 688 – 673.
6)      عامری سیاهوئی، حمیدرضا؛ احمدی سرخونی، فاطمه؛ تیموری نژاد، فاطمه (1394) بررسی نقش طراحی معماری در ارتقا تعاملات اجتماعی سالمندان در فضاهای شهری، همایش بین‌المللی معماری، عمران و شهرسازی در هزاره سوم.
7)      عبدی، کر؛ موسوی، ساقی؛ شادمان، رضا؛ بهنام پور، رضا (1386) بررسی ارتباط شیوه زندگی و کیفیت خواب سالمندان مراجعه‌کننده به کانون‌های بازنشستگان شهر رشت در سال 1386 – 1385، مجله پرستاری و مامایی جامع نگر، سال 17، شماره 58، صص.22–15.
8)      عیسی لو، شهاب‌الدین؛ جمعه پور، محمود؛ خاکساری، علی (1394) نیازها و مشکلات سالمندان در فضاهای شهری مورد شناسی (خیابان‌های بخش مرکزی شهر قم) فصلنامه پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، سال 2، شماره 6، صص.39 –1.
9)      قاضی طباطبایی، سید محمود (1381) فرایند تدوین، اجرا و تفسیر داده‌های یک مدل لیزرل، سالنامه ارزشیابی در علوم اجتماعی و رفتاری، شماره 1، صص.47–23.
10)   قلی فر، احسان و حسینی، سید یوسف (1390) تحلیل عاملی تأییدی مؤلفه‌های لازم برای ارتقای توانمندی هیئت‌علمی دانشکده‌های کشاورزی ایران، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره17، شماره 2، صص. 58 – 37.
11)   کرمی متین، بهزاد؛ رضایی، ستار؛ شاه احمدی، فرامرز؛ کاظمی، علی (1392)، سالمندان در ایران 1410 هشداری برای نظام سلامت، فصلنامه طب و تزکیه، دوره22، شماره 2، صص.18–9.
12)   مؤمنی، منصور (1386) تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS، چاپ اول، تهران: انتشارات کتاب نو.
13)   نرگسیان، عباس (1392) راهنمای کاربرد نرم‌افزار لیزرل در مدل‌سازی معادلات ساختاری، تهران: انتشارات نگاه دانش.
14)   نظم فر، حسین؛ علوی، سعیده؛ صادقی، نسرین؛ عشقی چهاربرج، علی (1397) امکان‌سنجی تحقق شهر دوستدار سالمند در شهرهای ایران، مطالعه موردی شهر بوکان، فصلنامه مطالعات شهری، دوره7، شماره 27، صص.78–67.
15)   وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (1393) بررسی نماگرهای جمعیت شناختی سالمندی و روند سالمند جمعیت ایران تا سال 1420.
16) BUFFLE, T(2012) Ageing in urban environment: Developing age - Friendly cities, pp.116-143, http:// www.sagepublication.com.
17) Calvo, D. (2008) old – Age pension Reform and modernization, Journal of Ageing Studies, Vol.9, No.6, pp74 – 87.
18) Coleman, V. (2015) The graying of American cities, California, Los Angeles press.
19) Fitzgerald, K. (2015) An overview of Age – Friendly cities and communities around the world, Journal of Aging & social policy, No.26, pp.11-18.
20) Funk, L.M. (2019) Mortmain petty squabbles – Developing a contextual understanding of conflict among older women in Low – income. Journal of aging studies, Vol.48, pp.1-8.
21) Hadeel, H & Synneve, I. (2018) Perspectives of older Adults on Aging well: A focus Group study. Journal of Aging Research, Vol.1, pp.1-10.
22) Hanson, D. (2012) Age – Friendly Portland, Portland state university press.
23) Hair, J. (2010) Multivariate data analysis Network, prentice Hall publisher.
24) Heyewon, chai. (2017) Relationship Between Ties with Adult children and life atisfaction in Korean Adults, the international Journal of Aging and human development, Vol.1, No.2, pp.354–376.
25) Hulland, J. (1999) use of partial Least square (PLS) in strategic management research, Manangement Journal, Vol.20, pp.195–204.
26) Juriah, U. (2014) comfort of walking in the city center. Journal of social and Behavioral science, No.170, pp.642–652.
27) Jaroslava, H. (2019) Places of visibility. LGB aging and the possible cities of coming out to others. Journal of Ageing studies, Vol.45, pp.1-8.
28) Jenwong, A. (2019) Alive course Examination of women's Team sport participation in Late Adulthood, Journal of Aging and physical Activity, Vol.27, pp.73-82.
29) Keding, Hal. (2014) Developing Age – Friendly cities and communities in Australia, Journal of Aging and health, Vol.26, pp.1390-1414.
30) Kumar, R. (2016)walk ability of neighborhoods, Lambert Academic publishing.
31) Miguel, C. (2019) Interlay Reliability of Activity for Measuring Movement Behaviors in older Adults, Journal of Aging and physical Activity, Vol.27, pp.141-154.
32) Nation, U. (2018) world population prospects the 2017 Revision (VOL 1), Network.
33) Neal, M. (2012) The world Health organization. Global Network of Age – Friendly cities. Portland state university Publishing.
34) Organ ization, W.H. (2016) Global Age Friendly cities: A Guide, Switzerland: W.H. oppress.
35) Organization, W.H. (2019) Global Age - Friendly cities, WHO press.
36) Plouffe, L. & Voelcker, L. (2016) A critical Review of the WHO Age – Friendly cities, springer international Publishing.
37) Tijis, F. (2019) Age – Related changes in Achilles Tendon and Impact on Activities, Journal of Aging and physical Activity, Vol.27, pp.155-182.
38) Union of Bc Mucipalities. (2019) Age Friendly communities program, sprinter international Publisher.
39) VuTuan, P. (2019) Adaptation and Validation of Active Aging Index Among older Vietnamese Adults, Journal of Ageing and health Vol.9, No.1, pp.1-8.
40) World Health organization. (2007) Global Age – Friendly cities: a guide.
41) World Health organization (2007) ageing and Life coerce, Global Age friendly cities, printed in France.
42) Word Health organization (2019) The Global Network for age – friendly cities and communities.
43) Xie, Li Li. (2018) Age Friendly communities and Life satisfaction Among Elderly in urban china, Journal Research on Aging, Vol.1, pp.128–139.
44) Zachary, A. (2019) Loneliness as a Predictor of work Disability in 14 countries Journal of – Ageing and health, Vol.9, No.1, pp.8–16.