بررسی کیفیت کالبدی و عملکردی مبادی ورودی شهر یزد ازنظر گردشگران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

فضای ورودی شهرها مسیر حرکتی (بین بستر طبیعی بیرون شهر با محیط مصنوع درون آن) است که جریان ورود به شهر از طریق آن میسر می‌شود و از شخصیت و هویت مستقلی برخوردار می‌باشد. در این بین گسترش خودبه‌خود و توسعه بی‌رویه و بدون برنامه شهرها و توجه نکردن به الگوهای توسعه فضایی مناسب باعث ضعف در شکل و محتوای فضاهای ورودی شهرها در ایران گردیده است، و این امر آسیب جدی به سیما و هویت شهرها وارد کرده است. این مقاله باهدف ارزیابی کیفیت کالبدی و کارکردی ورودی‌های شهری به ارزیابی مبادی ورودی شهر یزد به‌عنوان یک‌قطب گردشگری می‌پردازد. پژوهش حاضر ازنظر نوع کاربردی و ازنظر روش توصیفی – تحلیلی می‌باشد. داده‌های موردنیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای، بررسی‌های میدانی و به کمک ابزار پرسشنامه گردآوری‌شده است. بدین ترتیب که جامعه آماری این تحقیق را گردشگران واردشده به شهر یزد تشکیل می‌دهد. با توجه به آمار سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان یزد از تعداد گردشگران واردشده به شهر یزد در بهار 1397 از طریق سه ورودی و با استفاده از فرمول کوکران 320 نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب‌شده است. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش‌های آماری توصیفی (توزیع فراوانی و درصد) و روش آمار استنباطی) آزمون T یک‌طرفه، کروسکال والیس) بهره گرفته‌شده است. مجموعه معیارهای تحقیق شامل وضعیت ورودی‌های شهر ازنظر کیفیت معابر، امکانات خدماتی، زیبایی و بازنمایی هویت شهر می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گردشگران، کیفیت ورودی‌های شهر یزد را ازنظر شاخص‌های موردنظر در حد متوسط ارزیابی کرده‌اند به‌طوری‌که هیچ‌کدام از ورودی‌ها به بازخوانی هویت شهر نمی‌پردازند و در مقایسه سه ورودی با یکدیگر، ورودی یزد- کرمان ازنظر گردشگران در سطح پایین‌تری قرار دارد.

کلیدواژه‌ها


1)      ابلقی، علیرضا، پور جوهری، امیرحسین (1385) مبادی ورودی شهرها و تدوین اصول و معیارهای ساماندهی برای بازیابی یک فضای شهری فراموش‌شده، نشریه آبادی، دوره 18، شماره 53، صص.74-66.
2)      آتشین بار، محمد (1388) تداوم هویت در منظر شهری، نشریه باغ نظر، دوره 6، شماره 12، صص 56-45.
3)      باقری، یوسف، منصوری، امیر (1397). ورودی شهر، به‌مثابه عنصری جهت ایجاد هویت مستقل برای منظر شهری، ماهنامه باغ نظر، دوره 15، شماره60، صص. 14-5.
4)      براتی، ناصر، نجفی تروجنی، نسیم (1395) ارزیابی نماد ورودی شهرها بر مبنای مؤلفه‌های کالبدی طراحی (نمونه موردی: نماد ورودی شرقی شهر قزوین). مطالعات شهری، دوره5، شماره 19، صص 91-81.
5)      پاکزاد، جهانشاه، اسدی خوانساری، حسین (1386). راهنمای طراحی فضاهای شهری، چاپ دوم، شرکت طرح و نشر پیام سیما، تهران، ص 470
6)      ترابی، زهره، سیما، یلدا (1393). طراحی ورودی شهر با رویکرد هویت بخشی به فضای شهری (نمونه موردی: ورودی شرقی شهر زنجان). مدیریت شهری، دوره13، شماره 36، صص 104-83.
7)      خادمی، مسعود، رفیعی جوزم، رضا (1388). بررسی مؤلفه‌های کیفیت محیط در فضای ورودی شهرها، نشریه آبادی، شماره 62-61، صص.89-84.
8)      دانشپور، عبدالهادی (۱۳۸۹). بازشناسی مفهوم هویت در فضای عمومی شهری (خیابان)، (نمونه موردی: تهران، خیابان انقلاب)، پایان‌نامه دکتری، شهرسازی، به راهنمایی ایرج اعتصام، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
9)      زکی زاده، فرزانه و زکی زاده، فرحناز (1394). ساماندهی ورودی شهر با رویکرد برنامه‌ریزی شهری (نمونه موردی: ورودی اصلی شهر کرج)، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران، یزد، صص.16-1.
10)   طاهری بروجنی، نسیم، (۱۳۹۰)." طراحی ورودی شهر یزد بر مینای تصویر ذهنی شهروندان و گردشگران (نمونه مطالعه: بلوار فقیه خراسانی، مبدأ ورودی تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده شهرسازی، دانشگاه یزد، استاد راهنما محمدرضا نقصان محمدی.
11)   ظاهری، مصطفی (1380)، بررسی ابعاد مؤثر در ترکیب منظر ورودی شهر ازنقطه‌نظر برنامه‌ریزی شهری (نمونه: محور ورودی اصلی شهر قزوین، اتوبان قزوین-تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما، مجتبی انصاری.
12)   عباس زاده. شهاب، یزدانی، مجید، حسینی شاخن، جواد (1392). ارتقاء مؤلفه‌های کیفیت محیط شهری در ورودی شهرها (نمونه موردی: ورودی شهر مشهد از سمت جاده سرخس شهر رضویه)، همایش معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران.
13)   قاضی‌زاده، سیده ندا (1378). امامزاده هاشم، تصویری آشنا، تهران، معماری منظر ایران
14)   قدمی، مصطفی، ملکشاهی، غلامرضا، اکبری مهام، امیر، محسنی، ایرج (1390). بررسی کیفیت کالبدی و کارکردی مبادی ورودی شهری (نمونه موردی: شهر بابلسر)، جغرافیا و توسعه، دوره9، شماره 21، صص 197-188.
15)   قریب، فریدون (1382). ضوابط ساماندهی و معیارهای طراحی شهری برای مبادی ورودی شهرها، هنرهای زیبا، شماره 15، صص 41-28.
16)   کیانی، اکبر سرگزی، زهرا (1392). بررسی سیما و منظر محور ورودی زاهدان در شهر زابل از جنبه زیبایی‌شناسی، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره چهارم، شماره15، صص 16-1.
17)   گلکار، کوروش (۱۳۷۹). مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری، نشریه صفه، دوره11، شماره 32، صص 65-38.
18)   گلکار، کوروش (1387) تئوری‌های طراحی شهری: تحلیل گونه شناختی تئوری‌ها، صفه، دوره 9، شماره 29، صص 33-16.
19)   گلکار، کوروش (1385). مفهوم منظر شهری، نشریه آبادی، شماره 18(پیاپی 53، صص.47-38.
20)   لیتکوهی، ساناز، صبور، سمیه (1393). ساماندهی ورودی شهر تبریز، تحلیل کلیدی گذشته و حال، همایش ملی معماری، عمران و توسعه شهری، کانون ملی معماری ایران، تبریز، صص.20-1.
21) Smith, Peter. (1977) Syntax of Cities (Routledge Library Editions. the City), 1st Edition, Publisher: Routledge.
22) Moghare, Vahid. (2008) urban functions of the entrance and gate, abadi magazine, No 61-62, pp.17-28.
23) Carmona, Matthew. & Steve, Tiesdell. (2011) "Urban Design Reader", Translation to Persian by Kamran Zekavat & Farnaz Farshad, Azarakhsh Press.
24) Madanipour, Ali, (2011) “Designing the City of Reason Foundations and frameworks”, Translation to Persian by Bahador Zamani, University of Tehran Press.
25) Daneshpour, S. Abdolhadi. & Mahdi, Mastyani .(2014) “Developing of Design Strategies of Cities Entry Points with Perceptual- Visual Qualities (The Case Study: The Southeast Entrance of Tehran Metropolis)”, Iranian Architecture & Urbanism.Vol.7, pp.5-22.
26) Dixon, K. Karen. & wolf, L. Kathleen. (2007) Benefits and Risks of Urban RoadsideLandscape: Finding a Livable, Balanced Response,3rd Urban Street Symposium, Seattle, Washington, pp.1-17.