همگام‌سازی شهر اسلامی با چارچوب‌های مدیریت شهری الکترونیک در فضای شهر ایرانی- اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در جهان امروز انگاره‌ها و پارادایم‌های گوناگونی مطرح‌شده است که هر یک به نحوه بر شهرها و به‌ویژه اقتصاد آن‌ها تأثیرگذار است. یکی از این انگاره‌ها شهر اسلامی می‌باشد.­ شهر اسلامی به‌راحتی می‌تواند با عملکردهای جدید و استانداردهای زندگی تطبیق پیدا کند و همخوانی خود را با محیط طبیعی، مذهبی و اجتماعی- فرهنگی ما حفظ کند. این عامل باعث شده تا شهر اسلامی همچنان برای نیازهای شهری حال حاضر جامعه ما مناسب و زیست پذیر باشد. این پژوهش باهدف شناسایی و تطبیق ملاک‌های و معیارهای شهر اسلامی و عوامل مؤثر بر ایجاد شهر الکترونیک درصدد اجرا و همگام‌سازی اصول دولت الکترونیک در شهر اسلامی با تأکید بر اقتصاد شهری می‌باشد. رویکرد حاکم بر فضای پژوهش توصیفی و تحلیلی است، که برای تدوین چارچوب نظری تحقیق و مروری بر تحقیقات پیشین، از روش کتابخانه‌ای (اسنادی) بهره گرفته شد. در این راستا در گام نخست ملاک‌ها و شاخصه‌های شهر اسلامی استخراج گردید، و از طرف دیگر عوامل مؤثر بر ایجاد شهر الکترونیک استخراج و به جهت ارائه راهکارها و جهت‌دهی به این فرایند همگام‌سازی با استفاده از مدل رتبه‌بندیDEMATEL Fuzzy اقدام به رتبه‌بندی این عوامل مؤثر در ایجاد دولت الکترونیک شد. در راستای انجام مقایسه‌های زوجی بین شاخص‌ها در مدل DEMATEL از دیدگاه 30 کارشناس و مدیر در زمینه فناوری اطلاعات استفاده‌شده است. درنهایت با توجه به این ملاک‌ها و معیارهای استخراج‌شده فرصت‌های پیش روی شهر اسلامی الکترونیک مطرح‌شده و در پایان در جهت اجرای این مهم پیشنهادهایی ارائه شد. بر ابن اساس، تعلیم و تربیت نیروی متخصص در زمینه فناوری اطلاعات و درعین‌حال آگاه به اصول و ضوابط شهر اسلامی و دین مبین اسلام، فعال کردن روح مدیریت و اقتصاد اسلامی در بین مدیران شهری، ایجاد پلیس الکترونیک و تدابیری خاص در جهت ایجاد امنیت در فضای الکترونیکی ضروری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


1)      اهلرز، اکارت (1373) شهر شرق اسلامی ‌ مدل و واقعیت، ترجمه و باز ویرایش: محمدحسین ضیاء توانا و مصطفی مؤمنی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 9، شماره 1، پیاپی 32، صص.62-17.
2)      بسیم سلیم، حکیم (1381) شهرهای عربی اسلام اصول ساختمانی و شهرسازی، ترجمه: محمدحسین ملک احمدی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی.
3)      باقری، مسلم؛ علی شیری، محمدمهدی؛ طهماسبی، سیامک (1393) طراحی نظام مدیریت مبتنی بر نتایج زمینه‌ساز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، فصلنامه علوم انسانی صدرا، تابستان 1393 شماره 10، صص.238-229.
4)      بمات، نجم الدین (1369) شهر اسلامی، مترجم: محمدحسین حلیمی و منیژه اسلامبولچی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
5)      پایا، علی (1388) آیا الگوی توسعه ایرانی اسلامی دست‌یافتنی است؟، نشریه روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه)، پاییز 1388، دوره 15، شماره 60، صص.60-31.
6)      پایگاه اطلاع‌رسانی دومین کنفرانس شهروند الکترونیک و تلفن همراه، http://icecc.net
7)      پوراحمد، احمد و سیروس موسوی (1389) ماهیت اجتماعی شهر اسلامی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، زمستان 1389، دوره 1، شماره 2، صص.11-1.
8)      چپرا، محمد عمر (1383) اسلام و توسعه اقتصادی راهبردی برای توسعه همراه با عدالت و ثبات، ترجمه محمدتقی نظر پور و سید اسحاق علوی، چاپ اول، قم: دانشگاه مفید.
9)      حاتمی نسب، سید حسن؛ طالعی فر، رضا؛ عسکری نژاد، منیره؛ دهقانی، علی (1390) ارزیابی دیدگاه مدیران در خصوص وضعیت شهر الکترونیک (مطالعه موردی شهر الکترونیک یزد)، فصلنامه کاوش‌های مدریت بازرگانی، بهار و تابستان 1390، سال 3، شماره 5، صص.26-1.
10)   دادگر، یدالله (1387) شکاف توسعه اسلامی و عملکرد کشورهای مسلمان، مجموعه مقالات اولین همایش اقتصاد اسلامی و توسعه، مشهد: دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی، صص. 623 -298.
11)   رحیمی حسین (1386) در جست‌وجوی شهر اسلامی پایدار، نشریه پیک نور، تابستان 1386، سال 5، شماره 2، صص.26-1.
12)   زین‌الدینی، محمدرضا؛ فراهی، محمد؛ امینی، امرالله (1393) چارچوب عدالت محور برای تدوین معماری سازمانی شهرهای الکترونیکی در ایران، فصلنامه علوم انسانی صدرا، تابستان 1393 شماره 10، صص.336-321.
13)   شکویی، حسین (1365) جغرافیای اجتماعی شهرها،، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
14)   قادری، امیر و امیری، مجتبی (1386) نقش و ضرورت شهر الکترونیک در توسعه پایدار، اولین کنفرانس بین‌المللی شهرداری الکترونیک، تهران، جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، صص.8-1.
15)   قره نژاد، حسن (1377) مطالعه تأثیرگذاری تقاضا بر اقتصاد توریسم، مجموعه مقالات منتشره در ویژه‌نامه درس گروهی اصفهان و جاذبه‌های ایران‌گردی و جهانگردی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان.
16)   کونئو، پائولو (1384) تاریخ شهرسازی جهان اسلام، ترجمه: دکتر سعید تیز قلم زنوزی، چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان عمران و بهسازی شهری.
17)   کیا، علی‌اصغر و سلسله، محسن (1386) موانع و راهکارهای استقرار شهر الکترونیکی در ایران از دیدگاه کارشناسان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، اولین کنفرانس بین‌المللی شهر الکترونیک، تهران، جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، صص.8-1.
18)   مقدسی، علیرضا (1384) مدل‌های پیاده‌سازی دولت الکترونیکی، ماهنامه تدبیر، مهر 1384، سال 16، شماره 160، صص.37-33.
19)   نقی زاده، محمد (1387) صفات شهر اسامی در متون اسلامی، نشریه هنرهای زیبا، زمستان 1377، شماره 4، صص.61-47.
20)   نقی زاده، محمد (1389) تأملی در چیستی شهر اسلامی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، پاییز 1389، دوره 1، شماره 1، صص.14-1.
21) Abu-Lughod, Janet L. (2013) The Islamic City: Historic Myths, Islamic Essence, and Contemporary Relevance, International Journal of Middle East Studies, Vol.19, No.2, pp.155-176.
22) Blessing ton, A.K. (1995) Urban Transport, New York: Odmamas press.
23) Daftary, F. & Fernea, E.W. & Nanji, A. (Eds). (2010) Living in Historic Cairo: Past and Present in an Islamic City, PUBLISHED Azimuth Editions.
24) Edmiston, K. D. (2002) State and Local E-government Prospects and Challenges, The American Review of Public Administration, Vol.33, No.1, pp.20-45.
25) Gargaja, F. (2011) Aspects of the Structure of Arabic Islamic City, http://www.muslimheritage.com/article/introduction-islamic-city
26) Garson, G.David. (2006) Public Information Technology and E-governance: Managing Implementing Services among American Cities, Government Information Quarterly, Vol.18, No.4, pp.263-293.
27) Gupta, M. P. & Jana, D. (2003) E-Government evaluation: A framework and case.http://icecc.net/g2g.asp.
28) Jaeger, P.T. & Thompson, K.M. (2003) E-Governance around the World: Lessons, challenges, and future Directions, Government Information Quarterly, Vol.20, No. 4, pp.389-394.
29) Johnston, R.J. (1980) City and Society, Pengvin Books, USA; American Review of Public Administration, Vol.33, No.1, pp.20−45.
30) Kaylor, C. & Deshazo, R. & Eck, D.V. (2001) Gauging e-government: A report on implementing services among American cities, Government Information Quarterly, Vol.4, No.18, pp.293-307.
31) Ke, Weiling & Kwok, kee. wei. (2004) Successful e-government in Singapore, Published in Magazine, Vol.47, No.6, pp.95-99.
32) Layne, K. & Lee, J. (2001) Developing Fully Functional E-governance: A Four-Stage Model, Government Information Quarterly, Vol.18, No.2, pp.122-136.
33) Matloob, F. A. & Sulaiman, A.B. (2014) The impact of spatial organization on locating the Friday mosques in the traditional Islamic city-The Old Mosul city as a case study, Jurnal Teknologi, Vol.71, No.1, pp.2718-2723.
34) Reddick, C.G. & Frank, H.A. (2007) The Perceived Impacts of E-Government U.S Study, Government Information Quarterly, Vol.20, No.4, pp.365−387.
35) UN HABITAT (2011) What does Green Economy Means for Sustainable Urban Development?. The Expert Group Meeting (EGM), 17-18 February 2011, Nairobi.
36) www.aiaco.ir.