ارزیابی ویژگی‌های شهر پایدار از منظر حکمت اسلامی مطالعه موردی: شهر زنجان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

شهر پایدار ازنظر حکمت اسلامی شهری است که بتواند بسترها، زمینه‌ها و ملزومات آدمی را برای طی طریق و رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی فراهم سازد. هدف از انجام مقاله حاضر، بررسی و تبیین انطباق‌پذیری ویژگی‌های حاکم بر شهر زنجان با معیارها و اصول شهر پایدار در حکمت اسلامی است. روش تحقیق در مطالعه حاضر، به‌صورت توصیفی- تحلیلی بوده و نوع تحقیق، کاربردی است. برای تحلیل داده‌ها از تکنیک‌های آماری توصیفی و آزمون نیکوئی برازش کلموگروف-اسمیرنف و تحلیل رگرسیونی لجستیک با کمک نرم‌افزار SPSS استفاده گردید.طبق یافته‌های تحقیق، مقدار آماره کلموگروف-اسمیرنف (K-S) شاخص اقتصادی 869/0، شاخص کالبدی-محیطی 697/0، و شاخص اجتماعی 619/0 است. با توجه به مقدار (K-S)، بیشترین انطباق ویژگی‌های شهر زنجان با شهر حکمت اسلامی در شاخص‌های اقتصادی می‌باشد. همچنین، بر اساس مقدار ضریب کاکس و اسنل در شاخص اقتصادی، 1/60 درصد و شاخص اجتماعی 6/51 درصد، بیشتر از شاخص‌های مدیریتی و کالبدی، تغییرات متغیر پاسخ‌گو توسط متغیرهای پیشگو تبیین می‌شود. که احتمال بهبودی این شاخص‌ها در آینده جهت انطباق‌پذیری با شاخص‌های شهر حکمت اسلامی بیشتر است.

کلیدواژه‌ها


1)      احمدی، حسن و افرادی، کاظم (1391) سیر تفکرات پیرامون مدینه فاضله در جهان اسلام، نشریه آموزه‌های فلسفه اسلامی، بهار 1381، شماره 11، صص. 30-3.
2)      اخوت، هانیه؛ الماسی فر، نینا؛ بمانیان، محمدرضا (1389) معماری و شهرسازی سنتی در کشورهای اسلامی، چاپ اول، تهران: انتشارات طحان
3)      اصیل، حجت‌الله (1381) آرمان‌شهر در اندیشه ایرانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات نی
4)      ایازی، سید علی‌نقی (1387) تبیین اندیشه اسلامی پیرامون شهر و شهرنشینی با تأکید بر متون دینی، نخستین همایش آرمان‌شهر اسلامی، 4 اسفندماه 1387، دانشگاه اصفهان، صص. 123-103
5)      ثبوتی، هومن (1385) معرفی محور تاریخی- فرهنگی و گردشگری شهر زنجان، اولین همایش بررسی مسائل شهرسازی استان زنجان، آذر 1385، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان
6)      ربیعی فر، ولی‌الله؛ زیاری، کرامت الله؛ حقیقت نایینی، غلامرضا (1392) ارزیابی توسعه پایدار شهر زنجان از دیدگاه زیست‌محیطی بر پایه تکنیک swot، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، بهار 1392، سال 4، شماره 16، صص. 130-105.
7)      ربیعی فر، ولی‌الله؛ حیدری، تقی؛ صنعتی منفرد، سجاد (1391) ارزیابی هویت شهر اسلامی با تأکید بر مکان‌های مذهبی (مطالعه موردی: حسینیه اعظم زنجان)، دومین همایش شهر اسلامی، 10 و 9 اسفندماه 1391، دانشگاه اصفهان، صص. 8-1
8)      رفیق‌دوست، رضا و شهابیان، پویان (1387) درآمدی بر شناخت وجوه زیبایی در قرآن با تأکید بر تجلّی جمال توحیدی در صفات شهر اسلامی، فصلنامه پژوهش دینی، بهار 1387، شماره 6، صص. 160-139.
9)      سجادی، سید جعفر (1373) فرهنگ معارف اسلامی، جلد 3، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
10)   سلطانی، علی و دشتی، علی (1390) از شهر اسلامی تا شهر پایدار؛ تبیین ویژگی‌های مشترک، اولین همایش معماری و شهرسازی اسلامی، بهار 1390، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
11)   سنایی راد، عباسعلی و احمدوند، زینب (1387) برخی از اصول حاکم بر مناسبات شهرسازی و شهروندی در متون اسلامی، نخستین همایش آرمان‌شهر اسلامی، 4 اسفندماه 1387، دانشگاه اصفهان، صص. 211-179.
12)   شجاری، مرتضی (1388) انسان‌شناسی در عرفان و حکمت متعالیه، چاپ اول، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز
13)   شریعت، فرشاد و نادری باب اناری، مهدی (1390) جدال اخلاق و سیاست در اندیشه خواجه‌نصیرالدین طوسی و نیکولو ماکیاولی، پژوهشنامة علوم سیاسی، بهار 1390، شماره 25، صص. 87-116.
14)   الشهرزوری، شمس‌الدین (1372) ه.ش، شرح حکمة الاشراق (الشهرزوری)، جلد 1، چاپ اول: تهران، انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
15)   صارمی، حمیدرضا و صارمی، مسعود (1390) تحلیل جایگاه شهر و زیبایی در هنر اسلامی، فصلنامه شهر ایرانی- اسلامی، بهار 1390، شماره 4، صص. 111-101.
16)   فارابی، ابونصر (1358) سیاست مدنیه، ترجمه سید جعفر سجادی، چاپ اول، تهران: انتشارات انجمن فلسفه ایران
17)   الفارابی، ابونصر (1946) السیاسة المدینة، المقلب بمبادی الموجودات حقه و قدم له و علق علیه، الدکتور فوزی متری نجار، جامعة ولایة مشغن، بیروت
18)   فرجام، رسول؛ سلیمانی مقدم، هادی؛ چاوشی، اسماعیل (1390) مفهوم اجتماعی شهر از منظر متون و تعالیم اسلامی، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، تابستان 1390، دوره 1، شماره 2، صص. 40-27.
19)   فلاحت، سمیه (1390) برساخت مفهوم شهر اسلامی، فصلنامه شهر ایرانی- اسلامی، بهار 1390، شماره 3، صص. 44-35.
20)   قرآن کریم
21)   محمدی، جمال و شیخ بیگلو، رعنا (1387) کارایی شهر اسلامی در مواجهه با چالش‌های شهری امروز، نخستین همایش آرمان‌شهر اسلامی، 4 اسفندماه 1387، دانشگاه اصفهان، صص.400-377
22)   نقی زاده، محمد (1389) تأملی در چیستی شهر اسلامی، فصلنامه شهر ایرانی-اسلامی، پاییز 1389، شماره1، صص.14-1.
23)   نقی زاده، محمد (1370) صفات شهر اسلامی از نگاه قرآن کریم، صحیفه میبن، بهار 1370، شماره 5، صص.40-4.
24)   نقی زاده، محمد (1377) صفات شهر اسلامی در متون اسلامی، فصلنامه هنرهای زیبا، تابستان 1377، شماره 4 و 5، صص.62-47.
25)   پور جعفر، محمدرضا و وثیق، بهزاد (1387) بررسی حکمت عناصر منظر در بهشت قرآنی با تأکید بر سوره مبارکه الرحمن، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم، بهار 1387، شماره 1.
26)   نقره‌کار، عبدالحمید، 1392، حکمت هنر اسلامی، جزوه درسی، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
27)     نهج‌البلاغه.
28) Marsaglia, George. & Tsang, Wai Wan. & Wang, Jingbo. (2003) Evaluating Kolmogorov’s Distribution, Journal of Statistical Software, Vol.8, No.8, pp.1–4
29) Freedman, David. (2009) Statistical Models: Theory and Practice, Cambridge University Press.