سنجش میزان تحقق‌پذیری فرهنگ محیط‌زیست شهری در راه رسیدن به توسعه پایدار شهری، مطالعه موردی: شهر سنندج

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشیار جغرافیای و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد جغرافیای و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

با رشد شهرنشینی و شهرگرایی، معضلات محیط‌زیست شهری به حد بحران رسیده است، درحالی‌که یکی از مسائل روز جهان، مسئله حفظ محیط‌زیست است. برای رسیدن به توسعه پایدار شهری، وضع قوانین و آیین‌نامه‌های مناسب و اجرای صحیح و نیز تغییر الگوی مصرف و نگرش‌های زیست‌محیطی، ضروری است. ولی از آن واجب‌تر نهادینه کردن فرهنگ محیط‌زیست است که باید در روح تک‌تک افراد اعم از توده‌های عادی و یا مسئولان رسوخ کرده باشد. در این راستا تحقیق حاضر به سنجش میزان تحقق‌پذیری روش‌های نهادینه کردن فرهنگ زیست‌محیطی در شهر سنندج می‌پردازد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است که با توجه به ماهیت موضوع از دو روش توصیفی – تحلیلی استفاده شد. سپس 400 پرسش‌نامه بین افراد بالای 15 سال (اعم از زن و مرد) توزیع شد. پایایی پرسش‌نامه از طریق آلفای کرونباخ عدد 0.985 به دست آمد، که نشان از همبستگی مطلوب بین سؤالات پرسش‌نامه است و نیز روایی پرسش‌نامه توسط اساتید و افراد آگاه تائید شد. درنهایت نتایج حاصله از طریق نرم‌افزار SPSS، ازجمله آزمون T Test و آزمون رتبه‌بندی فریدمن مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. و برای آزمون فرضیات از ضریب همبستگی اسپرمن استفاده شده است. نتایج نشان داد که، ارزیابی و سنجش میزان نهادینه کردن فرهنگ محیط‌زیستی در شهر سنندج، متوسط رو به پایین است. نتایج نشان می­دهد، برای داشتن یک شهر پایدار، بهبود کیفیت محیط‌زیست شهری جزو اولویت‌های اساسی محسوب می‌شود، و یکی از راه‌های رسیدن به این محیط‌زیست مطلوب، نهادینه کردن فرهنگ محیط‌زیست شهری به طرق مختلف است.

کلیدواژه‌ها


1)      آصفی، احمدعلی؛ خبیری، محمد؛ اسدی دستجردی، حسن؛ گودرزی، محمود (1393) بررسی عوامل سازمانی مؤثر در نهادینه کردن ورزش همگانی در ایران، پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، سال 10، شماره 20، صص.76 –63.
2)      ادهمی، عبدالرضا و اکبر زاده، الهام (1390) بررسی عوامل فرهنگی مؤثر بر حفظ محیط‌زیست شهر تهران (مطالعه موردی: مناطق 5 و 18 تهران)، جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، دوره 1، شماره 1، صص.62-37.
3)    اژدری، افسون (1382) توسعه فرهنگی و محیط‌زیست، فصلنامه علمی سازمان حفاظت محیط‌زیست، شماره 39، صص.
32-15.
4)      برخوردار، بنفشه (1387) شناخت محیط‌زیست، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور
5)      بری، جان (1380) محیط‌زیست و نظریه اجتماعی، ترجمه حسن پویان و نیره توکلی، چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست.
6)      پویان، حسن (1375) آموزش برای یک آینده پایدار، تهران: انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست.
7)      پیران، پرویز (1387) شورای روستا شهر، تهران: دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
8)      ترنر، تام (1376) شهر همچون چشم‌انداز، نگرشی فراتر از فرا نوگرایی (پست – پست‌مدرنیسم) به طراحی و برنامه‌ریزی شهری، ترجمه فرشاد نوریان، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
9)      رفیع پور، فرامرز (1387) آناتومی جامعه مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، چاپ اول، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
10)   رهنمایی، محمدتقی و پور موسی، سید موسی (1385) بررسی ناپایداری امنیتی کلان‌شهر تهران بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار شهری، پژوهش‌های جغرافیایی، دوره 38، شماره 57، صص.193-177.
11)   شعبانی، حسن (1382) مهارت‌های آموزشی و پژوهشی، تهران: انتشارات سمت.
12)   شیرانی بیدآبادی، الهام؛ لاریجانی، مریم؛ فرج الهی، مهران (1394) اثرگذاری آموزش محیط‌زیست شهری بر ارزش‌گذاری در رفتار زیست‌محیطی دانش‌آموزان دختر مقطع راهنمایی ناحیه 5 استان اصفهان، فصلنامه آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، سال 4، شماره 20، صص.37-30.
13)   شیعه، اسماعیل (1388) پایداری شهری، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها.
14)   قرخلو، مهدی و حسینی، سیدهادی (1386) شاخص‌های توسعه پایدار شهری، جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، دوره 4، شماره 8، صص. 177-157.
15)   گیدنز، آنتونی (1393) جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، چاپ بیست و نهم، تهران: نشر نی.
16)   مارشال، گوردون (1388) فرهنگ جامعه‌شناسی آکسفورد، ترجمه حمیرا مشیرزاده، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
17)   محرم نژاد، ناصر و حیدری، عمران (1385) تدوین الگوی مدیریتی توسعه پایدار آموزش محیط‌زیست برای نسل جوان کشور، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره8، شماره 1، صص.77-68.
18)   محمدی آشنایی، محمدحسین؛ محمدی آشنایی، علی؛ حسنی، الهام (1387) تلفیق اخلاق محیط‌زیست با رهیافت ارزیابی راهبردی محیط‌زیست برای دستیابی به توسعه پایدار، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال 3، شماره‌های 3- 4، صص.70-62.
19)   مکنون، رضا (1374) توسعه پایدار، مجله بنا، شماره 1، صص. 32-18.
20)   مرکز آمار ایران (1390) سالنامه آماری استان کردستان.
21)   مرصوصی، نفیسه و بهرامی، رحمت‌الله (1389)، توسعه پایدار شهری، تهران:  انتشارات دانشگاه پیام نور
22)   موحد، علی (1379) توسعه پایدار شهری، فصلنامه مسکن و انقلاب، شماره 91، صص. 80-71.
23)     Connelly, James. & Graham, Smith. (1999) Politics and the Environment, for Theory to Practice, London : Rout ledge.
24)     Keith, G. Tidballand. & Marianne, E. Krasny. (2012) Urban Environmental Education from a Social – Ecologycal Perspective: Conceptual Framework for Civic Ecology Education, Cities and the Environment, Vol 3, No.1, pp. 25-48.
25)     Nicole, M. Ardoin. & Charlotte, Clark. & Elin, Kelsey. (2012) An Exploration of Future Trends in Environmental Education Research, Environmental Education Research, Rout ledge, Vol 5, No.4, pp.1 – 22
26)     Scott, R.W. (2001) Institution and Organizations, Seconded. Sage, Thousand Oaks, CA.
27)     Soleimanpour Omran, Mahboubeh. (2014) the effect of educating environmental ethics on behavior and attitude to environment protection, European online journal of natural and social sciences, Vol.3, No. 3, pp.34-44.
28)     Strong, W. A. & Hemphill, L. A. (2006) Sustainable Development Policy Directory, Blackwell Publishing Ltd.
29)     Schultz, Wesley. (2002) environmental attitudes and behaviors across cultures, online readings in Psychology and culture, Vol.8, No.1, pp.85-110.